12 następnych technik pomagających w stosowaniu oceniania kształtującego.

1. Sprawdzian z zeszytem

Taki sprawdzian dopuszcza korzystanie z notatek z własnego zeszytu. Polecenia na sprawdzianie muszą być specjalnie tak przygotowane, aby uczeń nie mógł przepisać odpowiedzi z zeszytu.

Ten sposób ma wiele zalet, po pierwsze zachęca uczniów do prowadzenia własnego zeszytu i robienia notatek w nim. Sprawdzian z zeszytem powoduje, że polecenia są głębsze i wymagają od uczniów myślenia, a nie tylko przedstawiania zapamiętanej wiedzy, i w końcu zwiększa odpowiedzialność uczniów za własne uczenie się.

Dodatkowym wariantem może być przeprowadzenie sprawdzianu dwuetapowo, najpierw bez korzystania z zeszytu, a potem z nim.

Pokazuje to uczniom, jak ważne jest robienie notatek. Można przy każdym etapie używać innego długopisu, wtedy widać różnice.

Strategia I i V.

2. Błąd

Nauczyciel przedstawia uczniom kilka odpowiedzi na pytanie i prosi o wybranie właściwej i uzasadnienie dlaczego są prawidłowe i fałszywe. Dla utrudnienia, w niektórych przypadkach, można podać wszystkie błędne odpowiedzi lub więcej niż jedną prawdziwą.

Inna wersja to przedstawienie uczniom błędnego rozumowania i polecenie znalezienia w nim błędu.

Szukanie błędu uczy krytycznego myślenia i uznania błędu, jako pomocnego w uczeniu się, pomaga przy V strategii.

3. Refleksja

Trudno refleksję nazwać techniką, gdyż jest ona niezbędnym elementem uczenia się. Bardziej chodzi o techniki pozyskiwania refleksji uczniowskiej. Ocenianie kształtujące przykłada wielką wagę do pracy z celami i kryteriami sukcesu, a jej ważną częścią jest podsumowanie. Najczęściej refleksja jest oparta na pytaniu – czego się nauczyłam/em? Ale do refleksji może zachęcać inne pytanie, takie jak np.: Co mnie dzisiaj zaskoczyło?;Jakie mam jeszcze pytania?; Czego chciałbym się jeszcze dowiedzieć?; Jaki zastosowanie ma zdobyta przez mnie wiedza? itp.

Podsumowanie może być również graficzne, na przykład w formie mapy myśli, wtedy oddaje powiązania pomiędzy pojęciami.

Strategia I i V.

4. Praca z pojęciami

Technikę heksów można stosować w każdym momencie lekcji, na początku w trakcie i na koniec. Polega na przygotowaniu sześciokątnych (jednakowych) kartoników. Na nich wspólnie z uczniami, albo sam nauczyciel wpisuje pojęcia z danej dziedziny. Uczniowie w grupie dokładają do siebie kartoniki, wyjaśniając jak się one ze sobą łączą.

Jeśli technika jest stosowana na początku lekcji, to dzięki niej można zapoznać się z tym, co uczniowie już na dany temat wiedzą, jeśli użyjemy jej na końcu lekcji to może służyć sprawdzeniu znajomości pojęć i ich powiązań.

Strategia: I, IV i V

5. Patyczki

Technika służy losowaniu uczniów do odpowiedzi. Nauczyciel umawia się z uczniami, że nie zgłaszają się sami do odpowiedzi, tylko nauczyciel zadaje pytanie, prosi uczniów, aby porozmawiali w parach, po czym losuje patyczek z imieniem ucznia.

Ta technika powoduje, że uczniowie myślą nad odpowiedzią, gdyż nie wiedzą, kogo nauczyciel wylosuje.

Strategia: I, II, IV

6. Ocena koleżeńska – dwie gwiazdy jedno życzenie

Ocenianie przy pomocy informacji zwrotnej pomaga uczniom się uczyć. Jednak jest dla nauczyciela bardzo pracochłonne, dlatego można nauczyć uczniów oceny koleżeńskiej. Nie jest to na początku prosta sprawa. Dlatego warto zacząć od techniki – dwie gwiazdy i jedno życzenie, która polega na określeniu dwóch rzeczy, które autor pracy zrobił dobrze (zgodnie z kryteriami) i jednej, którą może poprawić.

Ta technika nie tylko odciąża nauczyciela, ale wskazuje uczniowi jedną rzecz do poprawy, czyli zwiększa się szansa, że faktycznie sprawa zostanie poprawiona.

Strategia: III, IV, V

7. WCN

Uczeń ma do dyspozycji tabelkę z trzema kolumnami. Pierwszą wypełnia na początku lekcji – Co już na ten temat wiem?. Drugą i trzecią pod koniec lekcji:

• Czego się dowiedziałem?
• Czego chciałbym się jeszcze na ten temat nauczyć?

Taka tabelka może być stałym elementem lekcji i może być wypełniana w zeszycie ucznia.

Dzięki niej uczniowie śledzą swój proces uczenia się i mają poczucie własnej kompetencji.

Strategia: I, II i V.

8. Czas oczekiwania na odpowiedzi ucznia

Ta technika całkowicie leży po stronie nauczyciela. Polega na prostej, ale trudnej do wykonania sprawie, czyli czekania na odpowiedź ucznia. Nauczyciel może zapowiedzieć ile czasu będą mieli uczniowie na myślenie nad odpowiedzią i kontroluje ten czas (np. przy pomocy klepsydry, taimera itp.). Daje to uczniom poczucie bezpieczeństwa i zachęca do myślenia.

Strategia II i V.

9. Praca w parach

Nauka jest procesem społecznym. Uczniowie lepiej się uczą, gdy mają możliwość pracy w małych grupach lub parach. Za każdym razem dając uczniom zadanie do wykonania, można polecić im wykonanie go w parach.

Strategia IV.

10. Opracowanie treści sprawdzianu

To jest dobra technika podsumowania. Uczniowie sami mogą wymyśleć zadania na sprawdzian, a nauczyciel może potem wybrać odpowiednie zadania z zestawu. Uczniowie włączają się w powtórkę, gdy mają w perspektywie sprawdzian złożony z własnych poleceń.

Strategia: I i II

11. Przewidywania i głosowanie

Technika polega na przewidywaniu przez uczniów odpowiedzi na pytanie. Jeśli pytanie jest zadane przed poznawaniem tematu, to uczniowie maja szansę sięgnąć do tego, co już wiedzą i na tej podstawie przewidzieć odpowiedź. Mogą ją zapisać w zeszycie lub na karteczce i pod koniec lekcji sprawdzić poprawność swojego przewidywania. Można również zorganizować głosowanie i pod koniec lekcji sprawdzić, która grupa trafniej przewidziała odpowiedź.

12. Białe tablice

Nauczyciel zadaje pytanie i poleca uczniom zapisanie odpowiedzi na białych tablicach ścieralnych i podniesienie ich do góry. Dzięki temu nauczyciel może szybko pozyskać od wszystkich uczniów odpowiedź.

Strategia: II

13. Karty A, B, C i D

Nauczyciel zadaje uczniom pytanie i przedstawia cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C i D.  Uczniowie wybierają według nich właściwą i udają się do rogi Sali oznaczonego dana literą. Tam w grupie ustalają uzasadnienie swojego wyboru. Każda z grup przedstawia uzasadnienie. Ta technika uczy uczniów świadomego wyboru odpowiedzi.

Strategia: II i IV.

Kluczem do stosowania oceniania kształtującego, podobnie jak w całym nauczaniu, jest eksperymentowanie i próbowanie. Warto zastanowić się najpierw – co chce się osiągnąć, a dopiero wtedy wybrać do wypróbowania daną technikę.

Inspiracja artykułem Tyler Rablin

https://www.edutopia.org/article/15-formative-assessment-hacks-boost-students-learning