Ocena sumująca ocenia osiągnięty wynik, a ocena kształtująca monitoruje pracę ucznia, tak aby był on świadomy swoich mocnych stron i luk w nauce.
Sprawdzanie, jak uczniowie się uczą może być przeprowadzane w różny sposób. Nie muszą to być tradycyjne sprawdziany.
Wiele się ostatnio mówi o korzyściach z przeprowadzania krótkich testów sprawdzających.
Nazywa się je bagnetami, jako porównanie ze sprawdzaniem bagnetem oleju w silniku samochodowym.
Bagnety są szczególnie skuteczne, gdy uczniowie po ich wykonaniu otrzymują informację zwrotną, po której następuje czas na ćwiczenie umiejętności i poprawę.
Jak przed każdym sprawdzianem uczniowie powinni być zapoznani z kryteriami sukcesu, bez nich ocena nie jest możliwa. Po wykonaniu testu uczniowie powinni otrzymać informację zwrotną od nauczyciela, kolegi lub od siebie samego. Przy czym najbardziej wartościowa jest samoocena. Można uczniów jej nauczyć działając stopniowo. Aby pomóc uczniom w samoocenie, najpierw trzeba im pokazać prawidłowo wykonane zadanie, a potem można zadać im pytania pomocnicze:
- Ile czasu i wysiłku włożyłeś w przygotowanie się do testu?
- Jakie były, Twoim zdaniem, mocne i słabe strony Twojej pracy?
- Jak możesz ulepszyć wykonanie przez ciebie tego zadania?
- Czego się nauczyłeś dzięki wykonaniu tego zadnia?
Warto następnie omówić wykonanie testu z całą klasą, wtedy nauczyciel może się zorientować, co jest już dobrze opanowane, a co wymaga jeszcze pracy.
Najlepiej, aby testy i ich poprawa były zamieszczane w zeszycie ucznia. Daje to uczniowi i nauczycielowi możliwość monitorowania nauki i może być pomocą przy powtórzeniach.
Testy – bagnety powinny być krótkie sprawdzające tylko jedną z umiejętności. Nie zajmują wtedy zbyt dużo czasu, a dają dowód na opanowanie danej umiejętności. Mogą posłużyć jako zadania w metodzie SOK, o której pisałam wcześniej: https://oknauczanie.pl/sprawnosciowy-ok-uzyteczne-narzedzie-oceniania .
Przedstawiam 45 przykładowych poleceń do bagnetów zaczerpniętych częściowo z artykułu Todda Finleya:
- Napisz wiersz, wykorzystując wyróżnione słowa.
- Napisz streszczenie lektury w oparciu o wyróżnione słowa.
- Napisz dziesięć pytań związanych w tematem, wybierz jedno i odpowiedz na nie.
- Opisz jaki cel miał autor tekstu.
- Określ główną myśl lekcji. Dlaczego jest ona ważna?
- Do czego jest to podobne?
- Jakie argumenty za swoja tezą zamieścił autor artykułu?
- Wybierz jedno z pojęć, które autor tekstu wprowadza i wyjaśnij, co ono oznacza.
- Podaj jeden kontrargument do tezy postawionej przez autora tekstu.
- Czym to się różni od….?
- Myślę, że…., ponieważ … .
- Utwórz mapę myśli, która przedstawia koncepcję.
- Podaj dwie sprawy, które doceniasz po przeczytaniu tekstu i jedną, którą nie cenisz.
- Stwórz reklamę z elementami wizualnymi i tekstowymi, przedstawiającą nowo poznaną koncepcję.
- Jakich pięciu słów użyłbyś, aby opisać …. ? Wyjaśnij i uzasadnij swój wybór.
- Z czym się w tekście nie zgadzasz? Dlaczego?
- Stwórz kolaż wokół tematów lekcji. Wyjaśnij swoje wybory w jednym akapicie.
- Wyjaśnij … w liście do swojego przyjaciela.
- Jakie nowe pojęcia poznałeś, wyjaśnij ich znaczenie.
- Co już wiedziałeś, czego się nauczyłeś, czego jeszcze chcesz się dowiedzieć?
- Trzy rzeczy, których się dowiedziałeś.
- Dwie sprawy, które Ciebie zaciekawiły.
- Zadaj jedno pytanie związane z tematem.
- Wyjaśnij, dlaczego warto przeczytać ten artykuł?
- Czego się dziś nauczyłeś?
- Opisz najważniejszą rzecz, której się nauczyłeś. Masz na to minutę.
- Wyjaśnij dlaczego ten temat jest ważny?
- Wybierz z tekstu dwa cytaty, które warto zapamiętać.
- Stwórz komiks 5 klatkowy na dany temat.
- Jakie są słowa kluczowe, które wyrażają główne idee? Bądź gotowy do dyskusji i wyjaśnień.
- Przygotuj się do 3 minutowej prezentacji tekstu.
- Napisz post na Twitterze.
- Wyjaśnij rozwiązanie zadania.
- Przygotuj z partnerem z ławki scenkę obrazującą temat,
- Napisz słowa do jednej zwrotki piosenki.
- Stwórz broszurę 4 stronicową.
- Napisz list z pytaniem na dany temat, przekaż go osobie po lewej stronie, aby odpowiedziała na to pytanie.
- Otwórz kopertę z pytaniem i odpowiedz na to pytanie.
- Naszkicuj przedstawienie nowej wiedzy.
- Przedstaw temat z humorem.
- Światła drogowe. Napisz: co już panowałeś, to z czym masz pewien kłopot i to czego nie rozumiesz.
- Co było trudnego?
- Bądź gotowy do obrony tezy: ……………..
- Wypełnij wyjściówkę
- Znajdź błąd w rozumowaniu.
Nauczyciel może sam dać uczniowi informację zwrotną do wykonanego polecenia bagnetu, ale może również polecić ocenę koleżeńską lub samoocenę. Obie te możliwości skracają przygotowanie oceny kształtującej, umożliwiają więc częstsze stosowanie bagnetów.
Inspiracja artykułem Todd Finley
https://www.edutopia.org/blog/dipsticks-to-check-for-understanding-todd-finley