Wiele się mówi i pisze o znaczeniu wiedzy, która już uczniowie mają i nawiązywanie do niej przy poznawaniu nowego tematu. Posiadanie wiedzy nie tylko pomaga nauczyć się więcej, ale także rozbudza ciekawość.  W tym wpisie pięć pułapek uczniowskich i pomysłów na ich unikanie.

• Odwoływanie się do tego, co uczniowie wcześniej już znają.

Często myślimy, że to co jest nowe jest ciekawe. Jeśli dla uczniów temat jest całkiem nowy i nie mogą go skojarzyć z niczym już znanym, to ich chęć dyskutowania na ten temat nie jest duża oraz trudniej im się tego nauczyć. Im więcej uczniowie wiedzą o czymś, tym intensywniejsza jest ich ciekawość tego, czego jeszcze nie wiedzą, a nowa wiedza jest wyjaśniana poprzez to, co uczniowie już znają.

Uczniowie, którzy wiedzą więcej, uczą się więcej i chętniej poszerzają swoją ciekawość, co łączy się z umiejętnością głębszego myślenia. Warto uświadomić uczniom, że eksperci, to nie są po prostu mądrzy ludzie, to osoby mające dużą wiedzę na dany temat.

Tom Loveless, pracownik naukowy programu Governance Studies w Brookings Institution, powtarza opinię: „Jednym z najczęściej powtarzanych odkryć badań edukacyjnych jest to, że dobrym wskaźnikiem tego, ile uczniowie nauczą się jutro, jest to, ile wiedzą dzisiaj”.

Maryanne Wolf, ekspertka w dziedzinie neuronauki poznawczej, uważa, że zbyt mocno polegamy na wiedzy zewnętrznej kosztem braku budowania wiedzy wewnętrznej. Powoduje to zagrożenie ze strony przyjmowania bezkrytycznie przekazywanych informacji.

Zatem, kluczowe jest, zadbanie o wiedzę uczniów i wiązanie jej z nowymi tematami.

• Powiazanie wiedzy

Uczniowie często traktują wiedzę, jako odrębne części. Uważają, że jeśli już się czegoś nauczyli, to jest to rozdział zamknięty. Warto pokazywać uczniom powiazanie dziedzin. Tłumaczyć nowe zagadnienia na zasadzie porównania z innymi dziedzinami. Można polecić uczniom zapoznanie się z całkiem nowym tematem i zapytanie ich, do czego to jest podobne lub z czym im się to kojarzy.

Warto pokazać uczniom, że nie można głęboko myśleć ani dyskutować na poważny temat bez posiadania wiedzy na dany temat.

• Pokora w stosunku do nowej wiedzy

Uczniowie często uważają, że wiedza i umiejętności zależą od wrodzonych zdolności, a nie od włożonego wysiłku w jej zdobywanie. Jeśli na początku poznawania tematu są zdezorientowani, to często uznają, że po prostu nie są zdolni. Patrząc na nauczyciela, myślą, że on już urodził się z wiedzą i nie musiał wkładać żadnego wysiłku w jej poznawanie. Ważne jest uświadomienie uczniom, że początkowa dezorientacja jest naturalna, zwłaszcza gdy brakuje wiedzy na dany temat i trzeba podchodzić do niej z pokorą. Warto też opowiedzieć uczniom ile czasu i wysiłku zajęło nauczycielowi dotarcie do miejsca, gdzie jest.

Uczenie się stawia przed uczniami wyzwania i powoduje okazję do nauki, a im więcej się uczymy, tym mniej rzeczy staje się niejasnych.

• Poznawanie całości, a nie fragmentów

Uczniowie sądzą, że wystarczy poznać tylko fragment wiedzy, który jest aktualnie potrzebny i nie zagłębiać się w całość. Takie powierzchowne podejście powoduje, że wiedza nie jest ugruntowana i szybko jest zapominana. Konieczny jest szerszy obrazek. Trzeba dać uczniom szansę na poznanie więcej i samodzielnie wybranie z tego, co jest w danym czasie potrzebne.

• Wybór

Uczniowie często oczekują od nauczyciela gotowych instrukcji. Sadzą, że gdy opanują pewne procedury, to będzie to jednoznaczne z przyswojeniem wiedzy. Jednak takie podejście nie daje gwarancji rozwiazywania nowych problemów, które nie dają się ująć w procedurach. Pewnym rozwiązaniem jest dawanie uczniom wyboru. Wybór wzmaga zaangażowanie. W badaniu przeprowadzonym wśród czterystu uczniów, Ivey i Johnston (2023) odkryli, że gdy uczniowie mieli wybór i dostęp do książek, którymi byli zainteresowani, ich liczba poznawanych lektur wzrosła, a ich osiągnięcia w czytaniu znacznie się poprawiły. Można też przedstawiać uczniom kilka rozwiązań i polecać im wybrać, to które jest najlepsze według nich.

Wybór jest też kluczem do odpowiedzialności. Jeśli uczeń coś wybiera samodzielnie, to staje się za ten wybór odpowiedzialny.

Podsumowując, warto uświadamiać uczniom:

• Jak nowy temat łączy się z tym, co już uczniowie wiedzą i potrafią.
• Pokazywać powiązania.
• Pokorę w uczeniu się.
• Przedstawiać szerszy kontekst zagadnienia.
• Role samodzielnego wyboru.

Inspiracja częściowa artykułem:

https://blog.heinemann.com/what-teachers-can-do-to-help-students-become-knowers