Młodzi ludzie często są bardzo krytyczni w stosunku do siebie samych. Nie akceptują siebie i swojej indywidualności. Stanowi to duży problem, gdyż często prowadzi to do stanów depresyjnych. Szkoła nie pomaga, a wręcz często przeszkadza – poprzez krytykowanie, ocenianie i stawiane wymagań.
Nauczyciel może pomóc uczniom polubić siebie. W tym wpisie kilka wskazówek dla nauczyciela, jak to zrobić.
- Modelowanie
Polega na pokazywaniu przez nauczyciela, że sam siebie docenia i akceptuje. Dzielenie się własnymi zainteresowaniami i podejmowanymi wyzwaniami. Jeśli nauczyciel ma ciekawe hobby i o nim mówi, to uczniowie mogą zacząć akceptować własne zainteresowania i się ich nie wstydzić.
Dla młodych ludzi ważny jest ubiór, nauczyciel może mieć swój styl ubierania się, który akceptuje, a to daje odwagę uczniom, do akceptowania własnego wyglądu.
Należy jednak zachować umiar, gdyż chwalenie siebie (przez nauczyciela) może spowodować odwrotną reakcję ucznia – „Ja taki wspaniały nie jestem”. Lepiej zachęcać uczniów do mówienia o sobie i o ich zainteresowaniach.
- Pokazywanie przykładów
Nauczyciel może opowiadać uczniom o znanych ludziach, którzy byli „inni”, a jednak osiągnęli wiele. Mogą to być opowieści o naukowcach, pisarzach, artystach itp. Może też sięgnąć do przykładów z literatury. Takie opowieści dają nadzieję, że jeśli tamtym osobom udało się osiągnąć sukces, to może ja sam też mam szansę. Można poprosić uczniów, aby to oni sami poszukali życiorysów sławnych ludzi i zobaczyli, że nie były to tylko ciągi szczęśliwych zdarzeń.
- Reakcja na krytykę
Bardzo ważna sprawa. Nauczyciel powinien być uczulony na krytyczne uwagi uczniów w stosunku do innych uczniów. Reakcja powinna być natychmiastowa i ucinająca sprawę.
Można razem z uczniami ustalić zasady obowiązujące w klasie i wpisać w nie zakaz krytycznych uwag. Wtedy łatwiej będzie się nauczycielowi do nich odnieść. Również może to być pomocne uczniom w reagowaniu na krytykę do nich skierowaną.
Krytyka bywa bardzo przebiegła i trudno ją natychmiast napiętnować. Dlatego ustalając tę zasadę warto przećwiczyć przykłady, a nawet odegrać scenki, tak, aby wszyscy wiedzieli, co jest pożądane, a co nie i jakie zwracanie komuś uwagi jest dopuszczalne. Prawdopodobnie może się okazać, że uczniowie mają różny poziom wrażliwości na krytykę i warto, aby inni wiedzieli, że krytyka boli i nie służy dobrej sprawie. Trzeba otwarcie mówić o uczuciach towarzyszących krytyce.
- Pokazywanie własnego przykładu
Nauczyciel może podzielić się z uczniami swoimi trudnościami, gdy sam był uczniem. Uczniowie przeważnie sadzą, że nauczyciel wszystko wiedział od samego urodzenia, bo urodził się w przeciwieństwie do nich – zdolny. Podzielenie się przeżywanymi w młodości trudnościami daje nadzieję, że mimo nich można dać sobie radę. Takie opowieści ze strony nauczyciela przynoszą ulgę młodym ludziom.
- Szanowanie inności
Szczególnie chronić trzeba uczniów INNYCH. Oni narażenie są na hejt, krytykę i nękanie, które w konsekwencji powodują, że młodzi ludzie nie akceptują siebie.
Tu potrzebna jest postawa nauczyciela akceptującego inność. Pisałam o uczniach o specjalnych potrzebach we wpisie: https://oknauczanie.pl/jak-pielegnowac-poczucie-przynaleznosci-u-uczniow-ze-specjalnymi-potrzebami
W Polsce mamy coraz więcej osób innej narodowości i jest to też czasami powód do nękania. Inność może objawiać się w różny sposób, a dzieci potrafią odrzucać kogoś z bardzo dziwnych powodów. Potrzebna jest czujność nauczyciela.
- Próbować
Młodzi ludzie są bardzo kategoryczni. Jeśli im coś się nie uda raz, to już nie próbują drugi raz, uznają, że nie są w tym dobrzy. Potrzebna jest akceptacja błędu, uznanie go za drogę do rozwoju. Błąd powinien zmienić nazwę na – „Jeszcze nie”.
Ważne jest też umożliwienie poprawy. Na przykład możliwość poprawiania sprawdzianu i ostateczne uznanie oceny z poprawy.
- Docenianie
Zauważenie i docenienie ze strony nauczyciela jest bezcenne. Wielu młodych ludzi nie jest docenianych przez otoczenie, często nawet najbliżsi ich nie chwalą i mają tylko wymagania.
Dlatego trzeba uczniów doceniać; nie chwalić, tylko doceniać za konkret. Zawsze można znaleźć coś, co można docenić i z czego uczeń poczuje się dumny. Nie chodzi o puste chwalenie, bo ono często jest odbierane, jako oszustwo.
- Mówienie o sobie dobrze
Nauczyciel może pokusić się na inicjowanie mówienie o sobie dobrze. Może poprosić, aby uczniowie przedstawiali się przy pomocy dobrej cechy, która ich charakteryzuje lub poprosić, aby docenili się na zakończenie dnia za coś lub wskazali z czego są z siebie dumni. Trzeba zacząć od małych rzeczy, na przykład od podziękowaniu samemu sobie.
Może się wydawać, że szkoła nie jest po to, aby uczniowie potrafili siebie polubić i być pewnym siebie. Wielu nauczycieli uważa, że doceniając ucznia można go – „popsuć”, otóż nie można, gdy postępujemy szczerze. Za to można dać uczniowi prezent na całe życie.