Wiele zależy od tego jaki nauczyciel ma stosunek do możliwości uczniów. Uczniowie „wyczuwają” brak wiary w ich możliwości ze strony nauczyciela i albo szybko się zniechęcają, albo nie maja energii do wykonania zadania. W tym wpisie jak okazywać uczniom, że wierzy się w ich możliwości i w ten sposób motywować ich do wysiłku.

Postawa nauczyciela pokazująca, że wierzy on w możliwości swoich uczniów, przełamuje wszechobecną w szkole postawę nastawiona na szukanie błędu i udawadniania uczniom, że czegoś nie umieją.

Ważne jest przekazanie uczniowi komunikatu: „Dasz radę”, a nawet więcej: „Damy radę”. Ten drugi przekaz niesie w sobie zapewnienie, że uczniowie mogą liczyć na wspólną pracę i pomoc ze strony nauczyciela.

Na początku każdej lekcji mózg ucznia podejmują decyzję: Będę się angażować, lub nie będę. Nauczyciel może pomoc uczniom w podjęciu tej nieuświadomionej decyzji.

Kilka prostych słów może przechylić szalę na właściwą stronę.

W jednym z badań, pokazano, że jeśli uczniowie przed wykonaniem zadania matematycznego słyszą słowa: „opanujemy”, „poprawimy” lub „osiągniemy” to są w stanie dłużej się skupić i osiągają wyższe wyniki. To zjawisko ma miejsce również wśród osób dorosłych. Jeśli słyszą motywujące słowa, to one skłaniają ich do większego wysiłku. W wielu badaniach naukowcy doszli do tego samego wniosku: drobne zmiany w języku mogą wywołać duże zmiany w motywacji .

Tak samo można postępować, gdy motywacja ucznia spada, kilka dobrze dobranych słów może pobudzić koncentrację i ponownie rozpalić zapał.

To zjawisko ma wiele wspólnego z samosprawdzającą się przepowiednią.

Przedstawię trzy pomysły, na niosące pozytywną energię, zwracanie się do uczniów.

1. Orientacja na osiągnięcia

Podawanie uczniom celów i kryteriów sukcesu w formie optymistycznej i sprawczej. Na przykład:

• „Dziś nauczymy się … .”
• „Opanujemy … „
• „Będziemy umieli odpowiedzieć na pytania… „

Badania pokazują, że sformułowania nastawione na osiągnięcia aktywują w mózgu sieci odpowiedzialne za poczucie własnej skuteczności , sprawiają, że uczniowie oczekują sukcesu, a nie porażki.

Słowa kluczowe to: rozwijanie, udoskonalanie, wzmacnianie, opanowanie, zdobycie umiejętności itp. Warto zmieniać te słowa zwracając się do uczniow, aby nie wpadły w rutynę, bo wtedy przestają „działać”.

Wymaga to od nauczyciela formułowania takich kryteriów, które są realistyczne, aby uczniowie na koniec lekcji widzieli, że je osiągnęli. Ważny jest ton głosu, który powinien być pewny i wzmacniający.

Można poprosić uczniów, aby zapisali cele i kryteria sukcesu w swoim zeszycie (np. w Moim zeszycie pomagającym się uczyć) w formie języka, która pozwoli im opanować materiał: „Dzisiaj wzmocnię…” lub „Rozwinę swoje umiejętności w…”.

2. Teksty motywacyjne

Wskazówka polega na zmianie formy polecenia, na przykład zamiast:

„Uważnie odpowiedz na wszystkie pytania”, można powiedzieć: „Zastosuj wszystko czego się już nauczyłeś, aby odpowiedzieć na wszystkie pytania”; zamiast: „Sprawdź swoje odpowiedzi” lepiej polecić – „Przejrzyj swoje odpowiedzi i zauważ jakie postępy uczyniłeś i jak poprawiło się Twoje zrozumienie zagadnienia”.

To są minimalne zmiany, ale mające znaczenie i zmieniają podejście uczniów do stojącego przed nimi zadania.

Badanie z 2024 roku opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Education wykazało, że informacja zwrotna z użyciem języka sprzyjającego osiągnięciom zwiększyła wytrwałość uczniów w wykonywaniu zadania i ich satysfakcję z nauki. Inne badanie wykazało, że obecność w podręczniku motywujących sformułowań poprawiło osiągane przez uczniów wyniki w nauce. Okazuje się, że kiedy mózg jest nastawiony na język obiecujący osiągnięcia, to wzrasta wysiłek i skupianie się.

Słowa kluczowe w mikro tekstach motywacyjnych:    poprawiać, rozwijać, demonstrować, wzmacniać.

Takie sformułowania podkreślają proces i wysiłek, a nie wynik i perfekcję. Trzeba jednak pamiętać, aby doceniać nie chwalić, różnica polega na tym, że docenienie jest związane z konkretem, a chwalenie jest ogólne. Przesadne pochwały mogą brzmieć pusto, ale zwięzłe, szczere zachęty podtrzymują wiarygodność.

3. Reaktywacja

Uczniowie mogą stracić impet w połowie nawet najlepszych lekcji, uwaga odpływa, energia spada. Wtedy warto przypomnieć, dać krótką, celową wskazówka, która  – może przywrócić ich koncentrację. Neurobiolodzy nazywają to reaktywacją: mózg w ten sposób ponownie otwiera ścieżki napędzające wytrwałość i dążenie do celu .

Na przykład, jeśli uczeń mówi: „Nie dam rady”, to zamiast poprawiać jego pracę warto zauważyć: „Wygląda na to, że jesteś teraz sfrustrowany i to jest w porządku. Frustracja oznacza po prostu, że twój mózg pracuje nad czymś nowym. Wróć do miejsca, gdzie dawałeś radę”.

Nazwanie uczucia ma znaczenie, pozwala na rozpoznanie emocji i zaakceptowanie ich i uzyskanie spokoju potrzebnego do dalszej pracy. Podobne zdania wypowiedziane przez nauczyciela ze spokojną pewnością siebie przypominają uczniowi, że frustracja nie oznacza porażki – to sygnał, że następuje rozwój.

Aby wzmocnić przekaz warto sięgnąć do mocnych stron ucznia, na przykład można powiedzieć: „Doceniam twoją wytrwałość, odpocznij chwilę i zacznij znowu” .

Sztuką jest użycie właściwych słów w odpowiednim momencie.

Czasami również pomaga przyznanie się nauczyciela do tego, że jako uczeń też miał kłopot z opanowaniem danego zagadnienia, ale wykonując próby osiągnął sukces. Daje to uczniowi perspektywę, że jemu też się uda.

Nauczyciel może zadawać sobie pytania:

– Co mogę zrobić, aby zachęcić uczniów do nauki?

– Co zrobić, kiedy uczniowie tracą motywacje do działania?

– Co mogę powiedzieć, aby moi uczniowie odzyskali chęć do pracy?

Chodzi o to, aby uczniowie nie tylko osiągali dobre wyniki, ale aby postrzegali siebie jako osoby, które mogą się rozwijać, opanowywać materiał i osiągać sukcesy.

Takie nastawienie wpływa na osiąganie sukcesów przez uczniów, dlatego warte jest stosowania.

Inspiracja artykułem Cathleen Beachboard