Refleksja uczniowska to potężny motor w uczeniu się. To sposób na głębsze myślenie uczniów. Dzięki refleksji uczeń może między innymi:

• Analizować podejmowane przez siebie działania.
• Zastanowić się nad swoimi wyborami i decyzjami.
• Przejrzeć się temu, czego się nauczył.
• Utrwalić ważne pojęcia.
• Zdecydować, jak ma się dalej uczyć.
• Dokonać samooceny.
• Uruchomić swoją ciekawość, zainteresowanie i kreatywność.

Jeśli tak dużo możemy osiągnąć dzięki refleksji, to zastanówmy się jak do niej zachęcić naszych uczniów. Przedstawię osiem pytań, które mogą uruchomić refleksję. 

1. Co cię dzisiaj zaskoczyło i dlaczego?

Nauka powinna być ekscytująca i zaskakująca. Dlatego warto  zapytać uczniów o to, co dla nich było zaskakujące. Często uczniowie są zdziwieni, że udało im się zrobić coś, czego się po sobie nie spodziewali. Taka refleksja jest bardzo budująca. Można poprosić uczniów, aby pomyśleli, co osiągnęli lub odkryli na dany temat lub na temat własnej osoby.

2. Co było dla ciebie najważniejsze dzisiaj i dlaczego tak myślisz?

Odpowiedź na to pytanie wymaga analizy tego, co było i świadomy wybór zagadnień. Włącza to uczniów w proces nauczania, gdyż określając ważność zagadnień, mają udział w planowaniu przez nauczyciel nauczania. Na to pytanie możemy dostać różne odpowiedzi i wszystkie trzeba uznać za dobre.

3. Czego chciałbyś się jeszcze dowiedzieć i dlaczego?

To ważne pytanie, uruchamiające głębsze myślenie uczniów, nie tylko na temat tego, czego uczniowie się dowiedzieli, ale również, co powinno nastąpić dalej. Jednocześnie to pytanie pokazuje uczniom, że nauczyciel liczy się ze zdaniem uczniów.

4. W jakich momentach lekcji byłeś zaangażowany i kreatywnie myślałeś?

Dobrze jest, gdy uczniowie są zaangażowani i kreatywni w czasie lekcji. Najczęściej zaangażowanie zmienia się w czasie trwania lekcji. Często uczniowie nie zdają sobie sprawy, kiedy ich zaangażowanie wzrasta, dlatego warto ich o to zapytać. Odpowiedź na to pytanie, a szczególnie na temat kreatywności, budzi poczucie własnej wartości uczniów i możliwość samooceny.

5. Co cię dzisiaj zainteresowało? Jak twoje uczenie się zmieniło, gdy byłeś zainteresowany?

Jeśli wprowadzimy zainteresowanie uczniów w proces uczenia, to efekt procesu jest łatwiej osiągalny. Gdy uczeń jest zaciekawiony, to nauka nie jest już tylko obowiązkiem ani tylko zadaniem do wykonania, staje się świadomym entuzjastycznym dążeniem do zrozumienia i odkrywania. Ciekawość pomaga również w tym, aby przyswajanie wiedzy było działaniem użytecznym i ważnym, więc warto pytać o nią uczniów.

6. Co ci się dzisiaj udało, w czym byłeś dobry?

To pytanie to powiew świeżego powietrza dla uczniów w każdym wieku. Ta refleksja wydobywa na wierzch najlepsze chwile uczniów, pozwala im je docenić i czyni naukę przyjemną. Pomaga w poczuciu kompetencji.

7. Od czego zacząłbyś jutro lekcję i dlaczego?

Dzięki tej refleksji włączamy uczniów  w planowanie nauczania. Ten rodzaj refleksji łączy się z punktem 3. Pozwala uczniom przejąć inicjatywę, co jest częścią przeniesienia odpowiedzialności za naukę na uczniów.

8. Jak możesz wykorzystać, to czego się nauczyłeś?

Uczymy się, aby praktycznie zastosować w naszym życiu to, co poznaliśmy. Warto uczyć naszych uczniów odpowiedzialnego i etycznego korzystania z wiedzy, uczynić zdobytą wiedzę użyteczną. Nie jest to łatwe zadanie, dlatego warto zachęcić uczniów do dyskusji na ten temat. Niech myślą o tym, jak nauka łączy się z ich życiem po zakończeniu szkoły.

Inspiracja artykułem Lee Watanabe-Crockett pt. Critical thinking. 8 learning reflections critical thinking.