Obserwacje koleżeńskie to jeden z najefektywniejszych sposobów doskonalenia pracy nauczyciela. Jednak na co dzień rzadko znajduje się czas na regularne obserwacje całych lekcji.

Warto pomyśleć, jak można zorganizować w szkole obserwacje koleżeńskie  umożliwiające uczenia się od siebie nawzajem.

Jednym ze sposobów są tak zwane obserwacje koleżeńskie – polegające na krótkiej (15 minut) wizycie na lekcji u innego nauczyciela. Są to nieformalne obserwacje, na które nauczyciele zapraszają innych nauczycieli.

Jest to stworzenie nauczycielom przestrzeni do obserwowania nowych podejść i wzajemnego korzystania z doświadczeń w nauczaniu. Pomysł opiera się na przeświadczeniu, że nauczyciele najlepiej uczą się od siebie wzajemnie.

Obserwacja koleżeńska nie powinna być dobrowolna i nieobciążona żadną dokumentacją. Można się umówić, że nie wymaga nawet zaproszenia. Krótki czas trwania wizyty powoduje, że łatwiej obserwację zorganizować.

W ten sposób buduje się kulturę współpracy i zaufania w społeczności szkolnej, co przekłada się na lepsze nauczanie.

Najlepiej, gdy nauczyciele wcześniej określą zakres obserwacji – co chcą obejrzeć i co chcą pokazać. Na przykład może to być rozpoczynanie lekcji, angażowanie uczniów od samego początku lekcji lub sprawdzanie rozumienia przez uczniów materiału w trakcie lekcji lub sposób pozyskiwania refleksji uczniów itp. O tematyce obserwacji powinni decydować nauczyciele biorący w niej udział, tak aby była ona zgodna z ich potrzebami.

Kilka wskazówek – 2 „bez” i 3 „z”:

1. Bez odkładania

Wizyty trzeba zaplanować i trzymać się planu. Bardzo łatwo jest odłożyć wizytę i potem trudno jest ponownie się umówić.

2. Z Informacją zwrotną dla obserwowanego

Informacja zwrotna jest konieczna może być podana poprzez wypełnienie:

• kartki z informacją zwrotną i oddanie jej obserwowanemu nauczycielowi. W komentarzu obserwowany docenia te elementy lekcji, które uznaje za korzystne i z których sam w przyszłości skorzysta,
• przekazana ustnie podczas krótkiego spotkania w cztery oczy,
• arkusza refleksji, w którym można zanotować konkretne zaobserwowane strategie, przykłady ich zastosowania oraz pytania uzupełniające,
• formularza w którym zawarte są wskazówki dla nauczyciela prowadzącego lekcje.

3. Bez papierów

Dokumenty i raporty przy tego typu obserwacji koleżeńskiej są zbędne. Wystarczy odnotowanie, że obserwacja się odbyła, to zachęca innych do podjęcia wysiłku umówienia się na swój spacer.

4. Z udziałem dyrektora

Dyrektor może również brać udział w obserwacjach koleżeńskich. Jeśli sam prowadzi lekcje to może zapraszać na obserwacje koleżeńskie innych nauczycieli. Może też zamiast wizytacji na lekcji nauczyciela, stosować obserwacje koleżeńskie. Najlepiej, gdy zapowie, co będzie obserwował i na jaką część lekcji przyjdzie z wizytą. Ogranicza to obserwację do ustalonego aspektu, wtedy informacja zwrotna dyrektora jest skoncentrowana tylko na tym aspekcie. Dzięki skróconemu czasowi poświęconemu na obserwacje, dyrektor ma szansę odwiedzić więcej nauczycieli. Z kolei możliwość rewizyty buduje partnerstwo w nauczaniu.

5. Z planem i omówieniem

Wskazane jest, aby wnioski z obserwacji były upowszechniane. Można podczas spotkania rady pedagogicznej poświęcić czas na dobre praktyki, które zostały zaobserwowane podczas obserwacji i które warte są naśladowania. Osoby obserwujące lekcje mogą dokończyć zdanie: Dzięki obserwacji nauczyłem się, że….

Ten sposób obserwacji lekcji ma wiele zalet:

• Zajmuje mało czasu.
• Nie wymaga dokumentacji.
• Umożliwia uczenie się wzajemnie od siebie.
• Daje szanse na upowszechnienie dobrych praktyk nauczycielskich.
• Jest sposobem na efektywne doskonalenie.