Wielu edukatorów poleca losowanie uczniów do odpowiedzi zamiast ich samodzielnego zgłaszania się. Tę taktykę zaleca również ocenianie kształtujące.

Za moich czasów szkolnych uczniowie zgłaszali się sami do odpowiedzi, gdy znali odpowiedź na pytanie nauczyciela, lub nauczyciel „odpytywał” ucznia wywołując jego imię do odpowiedzi. Ta druga opcja była niezmiernie stresująca. Klasa trwała w przestrachu, kto dziś zostanie wywołany. Najczęściej nauczyciel najpierw wywoływał ucznia do odpowiedzi, a dopiero potem zadawał pytanie.

Propozycja losowanie do odpowiedzi polega na tym, że nauczyciel najpierw zadaje pytanie, pozostawia uczniom czas na zastanowienie się (a czasami również na rozmowę w parach), a następnie losuje imię ucznia, który ma udzielić odpowiedzi.

Korzyści są takie, że wszyscy uczniowie myślą nad odpowiedzią, bo nie wiedzą, kto będzie wylosowany. Ważne jest, że mają czas na zastanowienie się, i również na przedyskutowanie odpowiedzi w parach.

Na początku realizacji tej propozycji uczniowie zwykle nie są jej przychylni. Są przyzwyczajeni do innych sposobów. Jednak z biegiem czasu, gdy zobaczą korzyści zaczynają ją akceptować. Ważne jest, aby wytłumaczyć uczniom, dlaczego nauczyciel w taki sposób postępuje. Nie chodzi tu o przyłapanie ucznia na niewiedzy, ale o zachęcenie go do myślenia. Dlatego nie powinno się stosować tej taktyki do odpytywania uczniów na stopień.

Bardzo dobrze działa polecenie ustalenia odpowiedzi w parach (a nawet w małych grupach), wtedy stres jest mniejszy i uczniowie mają szansę uczyć się od siebie wzajemnie.

Losowanie warto stosować do zadawania pytań, na które konieczne jest zastanowienie. Zwykle pytania o wiedzę, nie powinny podlegać tej taktyce, gdyż one są tylko sprawdzaniem wiedzy, a nie wykorzystywaniem myślenia.

Ważny jest też czas, który nauczyciel zostawia uczniom na zastanowienia się. Czas uruchamia myślenie.

Zanim losowanie stanie się rutyną, uczniowie muszą zrozumieć „dlaczego” taką taktykę nauczyciel stosuje. Trzeba jasno określić cel nauczyciela: dać każdemu szansę na myślenie, podzielenie się swoimi przemyśleniami.

Nauczyciel może powiedzieć: „Będę losować osoby do odpowiedzi i nie będę zapraszać do odpowiedzi osoby, które podnoszą rękę. Uznaję, że każdy uczeń ma taką samą szansę na rozwój. Budujemy społeczność uczącą się, gdzie jest miejsce dla każdego głosu, Nie chce nikogo zawstydzać, zawsze dam wam czas na przemyślenie i nie będę oczekiwać tylko prawidłowych odpowiedzi. Wasze odpowiedzi nie będą oceniane”.

Ważne jest samo losowanie, nauczyciel nie może wybierać uczniów do odpowiedzi, tylko właśnie losować. Wtedy uczniowie widzą, że nie jest to podyktowane wolą nauczyciela, tylko wynikiem losu. Niektórzy nauczyciele stosują patyczki, inni koło fortuny, ważne, aby losowanie zależało od wyboru losowego.

Losowanie powinno być zwyczajem. Nie powinno się go stosować wtedy, gdy chce się uczniów zdyscyplinować lub ukarać. Gdyż wtedy uczniowie tracą do tej taktyki zaufanie.

Nauczyciele przeważnie uważają, że dają uczniom czas na zastanowienie się. Jednak często jest tego czasu za mało. Badania pokazują, że średnio nauczyciel czeka na odpowiedź ucznia 0,9 sekundy, czyli prawie nic. Można odliczać w myśli czas lub posługiwać się stoperem. Dobrym sposobem jest polecenia uczniom wykonanie notatki, wtedy w naturalny sposób czas jest zachowany i jednocześnie uczeń ma w zeszycie notatkę ze swego myślenia.

Bardzo korzystne jest polecenie przedyskutowania odpowiedzi z innymi uczniami. Może to być:

• Pozwolenie na rozmowę z sąsiadem.
• Po odpowiedzi ucznia, zapytanie uczniów, czy ktoś ma coś do dodania lub chciałby coś wyjaśnić.
• Losowanie do odpowiedzi par uczniów, a nie poszczególnych osób.

Głównym źródłem lęku przed losowaniem do odpowiedzi jest strach przed publicznym popełnieniem błędu. Warto zapowiedzieć, że błąd jest w trakcie uczenia się mile widziany. Pożądane są następujące komentarze nauczyciela:

• To świetny punkt wyjścia.
• Ciekawy pomysł, czy ktoś ma podobne zdanie?
• Doceniam twój pomysł. Czy ktoś ma inny pomysł?
• Dziękuje za twoja odpowiedź, często popełniamy ten błąd, dzięki Twojej wypowiedzi, uchronimy się przed nim w przyszłości.
• To ciekawe. Czy możemy prześledzić wspólnie tok twojego rozumowania?

Jeśli uczniowie zrozumieją, że popełnianie błędów to normalna część procesu uczenia się – zaczynają być bardziej swobodni w myśleniu.

Losowanie powinno przebiegać w przyjaznej atmosferze. Ton głosu, wywoływanie imienia ucznia, uśmiech, brak sarkazmu. Jeśli nauczyciel decyduje się na losowanie patyczkami, to warto dać uczniom patyczki do ozdobienia.

Na początku stosowania tej taktyki można wprowadzić możliwość odmowy odpowiedzi. Jeśli jednak okaże się, że za błędną odpowiedź, nie czeka ucznia kara, to najczęściej uczeń woli zaryzykować odpowiedź, niż przyznać się, że nie ma na dany temat zdania.

Z doświadczenia nauczycieli stosujących taktykę losowania wynika, że uczniowie się do niej przyzwyczajają i zaczynają ja cenić.

Inspiracja artykułem Autor: Timothy Montalvo