Zaangażowanie uczniów zostało uznane za jeden z najważniejszych czynników wpływających na odniesienie sukcesu przez uczniów. Wyższy poziom zaangażowania uczniów konsekwentnie przekłada się na lepszą naukę, lepsze osiągnięcia, wytrwałość, lepsze zapamiętywanie, rozwój poznawczy i mniejsze ryzyko porzucenia szkoły.

Mówiąc najprościej, zaangażowanie to stopień, w jakim uczniowie identyfikują się z tym, co szkoła ma do zaoferowania, cenią to i są skłonni poświęcić energię i wysiłek na realizację postawionych przed nimi zadań edukacyjnych.

Czy można zmierzyć zaangażowanie uczniów?

Pierwsze pomysł, jaki przychodzi do głowy, to obserwacja zachowania uczniów przez innego nauczyciela wizytującego lekcję. Jednak nie wiadomo, co mamy obserwować, aby ocenić zaangażowanie. Można notować imiona uczniów udzielających odpowiedzi, lub uczniów, którzy zadają pytania, a także tych, którzy odpowiedzieli na komentarze/pytania zadane przez rówieśnika. Można ocenić, którzy uczniowie wydają się  być skupieni na zadaniu. Jednak te obserwacje dotyczą raczej aktywności uczniów, a nie ich zaangażowania.

Pytanie uczniów

Jednym ze sposobów oceny stopnia zaangażowania uczniów jest zapytanie ich o samoocenę. Wymaga to głębszej refleksji ze strony uczniów, ale wydaje się  najbardziej rzetelną metodą. Aby uzyskać informacje od wszystkich uczniów, można przeprowadzić szybką ankietę, w której można zapytać uczniów o samoocenę ich samopoczucie towarzyszącego pobytowi w szkole.

Pytania w ankiecie mogą odzwierciedlać to, czego nauczyciel chce się dowiedzieć, na przykład, można poprosić, aby uczniowie zaznaczyli te zdania, z którymi się zgadzają, na przykład: :

• Bardzo mi zależy, aby dobrze wypaść na lekcjach.
• Podczas lekcji pracuję tak ciężko, jak tylko potrafię.
• Biorę udział w dyskusjach podczas lekcji.
• Słucham bardzo uważnie, co mówi nauczyciel.
• Podczas lekcji myślę tylko na tematy związane z lekcją.
• Podczas lekcji czuję się bezpiecznie.
• Jestem przeważnie bardzo zainteresowany tym, co się dzieje na lekcji.
• Uważam, że zajęcie są fajne.
• Lubię uczyć się czegoś nowego.
• Angażuje się w polecane do wykonania przez nauczyciela zadania.
• Nie nudzę się na lekcjach.

Pytania najlepiej, gdy wymyśli sam nauczyciel, i dostosuje je do swoich uczniów i do swego rozumienia pojęcia – zaangażowanie.

Przeprowadzenie ankiety ma jeszcze jedna zaletę – uczniowie zaczynają łączyć swoje zaangażowanie w uczenie się z osiąganymi przez siebie wynikami w nauce.

Uczniowie są raczej skłonni szukać przyczyny sukcesu lub porażki z wrodzonymi zdolnościami, a nie z własnym zaangażowaniem i wkładanym wysiłkiem w naukę. Przeprowadzenie takiej ankiety może zmienić ich myślenie na temat uczenia się.

Można zastanowić się, czy uczniowie odpowiadają na pytania w ankiecie  zgodnie z prawdą. Istnieją pewne obawy dotyczące pytania uczniów o poziom ich zaangażowania.

• Czy odpowiedzi są zawsze szczere, gdy ankieta nie jest anonimowa?
• Czy uczniowie rozumieją pytania zgodnie z intencją nauczyciela?
• Czy pytania w ankiecie są dostatecznie konkretne i dostosowane do tematyki przedmiotu?

Mimo wątpliwości uzyskana z ankiet informacja odzwierciedla subiektywne myśli i opinie uczniów i może posłużyć do oceny zaangażowania.

Opinia nauczyciela

Inną metodą oceny zaangażowania uczniów jest wypełnienie przez samego nauczyciela prostej listy kontrolnej, która odzwierciedla jego postrzeganie zaangażowania ucznia. Nauczyciel może zadać sobie pytanie dotyczące jednego ucznia lub całej klasy. Pytania najlepiej gdy są wymyślone przez nauczyciela i dostosowane do jego rozumienia pojęcia – zaangażowanie. Na przykład:

1. Czy podczas lekcji uczeń/uczniowie pracują, wkładając maksymalny wysiłek?
2. Czy uczniowie wydają się być zaangażowani w wykonywanie zadań?
3. Czy kiedy wyjaśniam nowy materiał, uczniowie słuchają uważnie?
4. Czy uczeń w czasie lekcji podejmuje nieobowiązkowe wyzwania?
5. Czy uczniowie zadają pytania związane z tematem?
6. Czy uczniowie bywają entuzjastycznie nastawieni do moich propozycji?
7. Czy uczniowie są zainteresowani nowymi propozycjami?

Te dwie metody monitorowania zaangażowania, pozwalają nauczycielowi dokonywać korzystnych zmian w nauczaniu. Są zgodne z zaleceniami oceniania kształtującego, które proponuje pozyskiwać od uczniów informację zwrotna o nauczaniu i wykorzystywać ją do wprowadzania zmian.

Więcej na ten temat (łącznie z innymi propozycjami oceniania zaangażowania) można przeczytać w artykule Curtis Chandler