Ocenianie kształtujące jest pozyskiwaniem informacji zwrotnej. Z jednej strony przez ucznia – jakie robię postępy i mogą lepiej pracować i przez nauczyciela  – jak mogę lepiej moich uczniów nauczać.

Z tą drugą informacją (dla nauczyciela) łączą się dwie sprawy:

  1. Jak pozyskać tę informację?
  2. Jak postępować z nią dalej?

Odpowiedzi na oba pytania nie są łatwe.

Wraz z nauczycielami pracującymi z OK zeszytem stworzyliśmy  dwie pomoce dydaktyczne:

Pudełko refleksji i Skrzyneczkę mistrzów. Pudełko refleksji służy pozyskiwaniu przez nauczyciela informacji, a Skrzyneczka mistrzów jest pomocą dla nauczyciela – co zrobić z tą informacją.

W tym wpisie zajmę się jedynie sposobami pozyskiwania informacji – gdzie są moi uczniowie w procesie uczenia się.

Podstawowym problemem związanym z tą sprawa jest brak czasu. Jesteśmy tak zajęci nauczaniem, że nie mamy czasu na sprawdzanie skuteczności naszego nauczania. Przeważnie sprawdzamy , czy nasi uczniowie się nauczyli dopiero na końcu, a wtedy mało można już zrobić. Potrzebne są sposoby sprawdzania jak uczniowie się uczą podczas bieżącej nauki, a nie dopiero na koniec. Ponieważ mamy mało czasu, to sposoby powinny być proste i łatwe do zastosowania, wplecione w nauczanie. Bardzo dobrym sposobem jest polecanie uczniom dokonania refleksji – czego się nauczyli. Pomocą może być wspomniane wcześniej Pudełko refleksji.

Dobrym czasem na uzyskanie informacji jest podsumowanie lekcji. Nauczyciel może wtedy,  przeanalizować informacje i wprowadzić zmiany na następnych lekcjach.

Przedstawię kilka propozycji zaczerpniętych z artykułu Curtisa Chandlera.

►Ranking. Nauczyciel prosi uczniów, aby przejrzeli przygotowana przez niego listę poznanych nowych pojęć. Uczniowie układają pojęcia według ważności i uzasadniają swój wybór. Mogą następnie poprowadzić dyskusje w parach, małych grupach lub na forum całej klasy.

►Zapis – czego się nauczyliśmy: Uczniowie zapisują wszystko, czego nauczyli się podczas lekcji. Następnie zakreślają 5 najważniejszych rzeczy i 3 najmniej ważne. Uczniowie mogą to zrobić indywidualnie lub w grupach.

►Najważniejsze

Uczniowie wybierają jedną rzecz, która była dla nich ważna i dzielą się nią w rundzie. Wypowiedzi mogą się powtarzać. Można zrobić ranking najważniejszych zagadnień.

►Refleksja

Można zastosować prosty kwestionariusz/refleksję składający się z 2–3 pozycji do wyboru dla ucznia. Na przykład:

  • Powtórz to, czego się nauczyłeś, w najprostszy możliwy sposób.
    ● Jak wykorzystasz to, czego się nauczyłaś/eś?
    ● Jakie masz pytanie związane z tym tematem?

►Wyjściówki

Uczniowie na koniec lekcji zapisują odpowiedź na podane przez nauczyciela pytanie na małej kartce i oddają kartkę nauczycielowi. Nauczyciel może przeanalizować odpowiedzi po skończonych zajęciach i wyciągnąć wnioski, aby zmienić swoje nauczanie.

►Cele

Uczniowie sięgają do celów lekcji i zastanawiają się  na ile udało im się je osiągnąć.

►Raport

Uczniowie pracują nad stworzeniem 30-sekundowego scenariusza wiadomości, w którym szczegółowo opisują, czego dowiedzieli się podczas lekcji lub podczas tygodnia w szkole. Najlepiej, gdy uczniowie zapisują lub wklejają ten raport do swojego OK zeszytu.

►Dwukrotne wyjaśnienie

Uczniowie bez zaglądania do materiałów relacjonują partnerowi z ławki – najważniejsze rzeczy, których się nauczyli. Następnie uczniowie robią notatkę w swoich zeszytach, zmieniają pary i powtórnie przekazują informację (mogą już korzystać z własnej notatki).

►Pytania partnerów

Uczniowie w parach zadają sobie wzajemnie dwa pytania związane z tematem lekcji. Mogą to być pytania, na które chcieliby uzyskać odpowiedź albo mogą to być dwa pytania, które potencjalnie mogą pojawić się na sprawdzianie.

►Graficzne przedstawienie

Uczniowie tworzą wykres, obrazek, rysunek, i mapę myśli – a następnie wyjaśniają projekt i jego znaczenie innemu uczniowi. Projekty uczniów można wywiesić na ścianie i poprosić o wyjaśnienie publiczce.

tego, co stworzyli komuś innemu.

► Procedury myślenia

Uczniowie wypełniają puste miejsca w zdaniu: Myślałam/em kiedyś ……, a teraz myślę ….. .

Pokazuje to uczniom zmiany w ich myśleniu i pomaga utrwalić wiedzę.

► Błotniste punkty

Zapytanie uczniów, jaki jest najjaśniejszy i najbardziej zagmatwany punkt, który został poruszony w czasie lekcji.

►Koło

Nauczyciel tworzy koło, w którym każdy uczeń ma pewien wycinek dla siebie. W swoim wycinku uczeń zapisuje swoją refleksję. Koło można obracać i w każdej chwili dowiedzieć się, co myśleli inni.

► Prezentacja

Zanim uczniowie wyjdą z klasy nauczyciel prosi ich o stworzenie jednego slajdu ze swoją refleksją. Zbiorcza prezentacja może być wyświetlona na następnej lekcji lub przy powtórzeniu.

Opinia uczniów

Uczniowie szybko przyzwyczają się do refleksji i dawania nauczycielowi informacji zwrotnej. Ważne jest to, aby zwyczaj pozyskiwania informacji stał się rutyną.

Powyższe propozycja i propozycje z pudełka refleksji są urozmaiceniem i wpływają na nią ożywczo.

Curtisa Chandlera przytacza wypowiedzi uczniów na temat podsumowywania przez nich zdobytej wiedzy:

  • Podobało mi się, gdy tworzyliśmy „ściągawki” ze wszystkiego, co uczniowie musieli wiedzieć.
  • Naprawdę lubię, gdy nasz nauczyciel prosi kilkoro z nas, aby zademonstrowali, czego się nauczyli w skeczu, lub wyjaśnili własnymi słowami dowolny temat.
  • Wyjściówki dają mi szansę przypomnienia sobie, czego mieliśmy się uczyć i powiedzenia mojemu nauczycielowi, z czym wciąż walczę.
  • Szczerze mówiąc, podoba mi się, gdy mój nauczyciel pyta nas na koniec lekcji – „Gdzie będziemy tego używać poza szkołą?”  Przypomina mi to, że to, co właśnie zrobiliśmy, nie było stratą czasu.
  • Nasza klasa czasami szkicuje obrazki lub emotikony na podstawie tego, czego się nauczyliśmy. Emotikony mogą być bardziej przydatne, ponieważ uczniowie zobaczą je, gdy będą wysyłać SMS-y do znajomych i rodziny lub publikować coś w mediach społecznościowych.
  • Walka na śnieżki. Mój ulubiony nauczyciel każe nam zapisać ważną rzecz, której się nauczyliśmy, zgnieść ją w kulkę i podrzucić wysoko w powietrze. Następnie każdy z nas podnosi losową piłkę z podłogi i omawia ją z grupą lub klasą.

 

Pozyskiwanie informacji od uczniów łączy się ściśle z monitorowaniem ich uczenia się, a to jest niezbędne do efektywnego planowania lekcji przez nauczyciela.