Klasyczna informacja zwrotna zakłada przekazanie autorowi pracy – co zrobił dobrze, a co źle, jak ma to poprawić i jak może się dalej rozwijać. Stanowi  to informację od nauczyciela do ucznia, która nie wymaga zaangażowania ucznia.

Czy można włączyć w tworzenie informacji zwrotnej ucznia? Krokiem w tym kierunku jest tworzenie informacji zwrotnej detektywistycznej.

Pomaga ona w samodzielnym uczeniu się, polega przede wszystkim na wskazaniu uczniowi miejsca, gdzie się pomylił lub nie wypełnił kryteriów sukcesu i polecenie, aby sam uczeń „znalazł” błąd i go poprawił i ustalił, co ma zrobić w przyszłości, aby jego praca była lepsza.

Stosując taką informację zwrotną nauczyciel pokazuje uczniowi, że wierzy w jego możliwości, że ufa mu, że uczeń jest w stanie sam znaleźć błąd i go poprawić.

Na przykład nauczyciel może powiedzieć lub napisać w informacji zwrotnej detektywistycznej:

  • „W Twoim wypracowaniu w dwóch pierwszych akapitach brakuje trzech przecinków. Wstaw je w odpowiednie miejsca”
  • „Wynik w Twoim rozwiązaniu zadanie nie jest prawidłowy, a to dlatego, że popełniłeś jeden błąd rachunkowy. Popraw go, a rozwiązanie będzie bez zarzutu”.
  • „W poprzedniej pracy popełniłeś ten sam błąd, wróć do tamtej pracy i zobacz, na czym ten błąd polega”.

Nauczyciele często uważają, że najlepiej, gdy nauczyciel sam wskaże zarówno błąd, jak również – jak go poprawić. Jednak dużo lepsze efekty są wtedy, gdy uczeń sam znajduje błąd i sam go poprawia. Uczeń lepiej wtedy zapamiętuje i zwiększa się jego odpowiedzialność za własne uczenie się.

Informacja detektywistyczna nie oznacza polecenia – sam sobie sprawdź i popraw. Nauczyciel powinien naprowadzić ucznia na miejsce, gdzie błąd został popełniony i zachęcić go do poprawy, a przede wszystkim do zastanowienia się – jak uniknąć popełnienia takiego błędu w przyszłości.

Aby wprowadzić tę praktykę do nauczania, można najpierw przedstawić uczniom nieprawidłowo wykonane zadanie i poprosić ich o znalezienie błędu. Mogą to polecenie wykonywać w parach lub grupach, wtedy uczą się od siebie nawzajem.

Barbara Jaworowicz, nauczycielka fizyki w Skulsku, ma zwyczaj  przedstawiania uczniom źle wykonanej pracy i prosi ich o znalezienie błędu, Uczniowie piszą do tej pracy informację zwrotną, często kierują ją do nauczycielki: Tę część zrobiła Pani dobrze, ale w tym miejscu się Pani pomyliła.

Szukanie błędu w pracach innych przygotowuje ucznia do samooceny i znajdywania błędu u siebie.

Informacja detektywistyczna może również odnosić się do dobrych aspektów pracy ucznia. Nauczyciel może zapytać: „Co jest dobrą stroną Twojej pracy?”; „Co zrobiłeś dobrze?”; „Które kryterium spełniłeś?; Co w Twojej pracy szczególnie Ci się podoba?”.

Ważne jest, aby uczeń umiał uzasadnić wybór mocnych stron własnej pracy. Czyli umiał wskazać w swojej pracy miejsca wykonane dobrze, zgodnie z kryteriami sukcesu.

Tak jak przy poszukiwaniu błędów w przedstawionej uczniom pracy, można również poprosić uczniów, aby wskazali w prezentowanej pracy mocne strony, zgodne z kryteriami. W ten sposób uczniowie mogą się uczyć poszukiwania dobrych stron również we własnej pracy.

Można też przedstawić uczniom niepoprawnie wykonane zadanie opatrzone informacją zwrotną nauczyciela. Wtedy uczniowie uczą się formułować informację zwrotną, co na pewno im się przyda przy ocenie koleżeńskiej, samoocenie i odbiorze informacji detektywistycznej.

Detektywistyczna informacja zwrotna ma wiele wspólnego z samooceną. Jeśli uda się wdrożyć uczniów do samooceny, to mogą sami oceniać swoje pracy i nie czekać na zdanie i opinię nauczyciela. To uczy ucznia polegania na sobie samym.

Dużym problemem jest tak zwana konsumpcja informacji zwrotnej, czyli skorzystanie z niej przez ucznia. Co zrobić, aby uczeń zapoznał się z informacja zwrotną i skorzystał ze wskazówek w niej zawartych? Jeśli jest to zwykła informacja zwrotna, to dla wielu uczniów stanowi ona następne i dodatkowe polecenie nauczyciela. Detektywistyczna informacja zwrotna włącza uczniów w proces uczenia się, stanowi dla nich rozwiązanie pewnej zagadki.

Warto, aby prace ucznia i informacje do nich znajdowały się w zeszycie ucznia, wtedy może on do nich wrócić, przypomnieć sobie i zobaczyć zmianę.