Wszyscy chcemy, aby nasi uczniowie byli bardziej zaangażowani, pewni siebie i odnosili sukcesy. Nie stanie się to bez uwzględnienia głosu uczniów. Dużą rolę do spełnienia ma dyrektor szkoły, bo to od niego najbardziej zależy jaka jest kultura pracy szkoły.

W wielu szkołach jest zwyczaj zasięgania opinii uczniów w sprawie nauczania. Nauczyciele proszą uczniów o informację zwrotną na temat tego, jak chcą i są nauczani.

Jednak głos uczniów powinien mieć większy wymiar. Uczniowie powinni być

prawdziwymi partnerami lub liderami w kształtowaniu społeczności szkolnej.

Gina Davenport w swoim artykule wymienia kilka poziomów zaangażowania uczniów w sprawy szkoły.

Poziom 1: Uczniowie jako źródła danych 

Na tym poziomie pozyskiwana jest od uczniów informacja zwrotna na temat nauczania, ale wszelkie decyzje podejmują dorośli.

Przykłady pozyskiwania informacji:

• Przeprowadzanie ankiet i sondaży wśród uczniów na temat klimatu szkolnego.
• Skrzynki pytań i sugestii, do których uczniowie wrzucają swoje propozycje.
• Prowadzenie grup fokusowych, aby pozyskać informacje na dany temat.
• Dyskusje prowadzone przez nauczyciela, podczas których uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami.
• Zasięganie opinii samorządu szkolnego.

Ten poziom jest kluczowy i niezbędny. To uczniowie są w stanie najlepiej opisać swoje doświadczenia edukacyjne.

Poziom 2: Uczniowie jako partnerzy 

Na tym etapie uczniowie nie tylko przekazują swoje sugestie, ale też współpracują z dorosłymi, aby kształtować decyzje i usprawnienia w szkole.

Przykłady partnerstwa:

• Uczniowie włączani są do różnych komisji decyzyjnych.
• Uczniowie i dorośli wspólnie planują wydarzenia i inicjatywy.
• Uczniowie analizują wyniki ankiet i na ich podstawie proponują rozwiązania.
• Uczniowie mają okazje do dzielenia się z innymi swoja wiedzą.

Na tym etapie uczniowie włączani są w odpowiedzialność za podejmowane działania szkoły, stają się współtwórcami kultury szkoły. Na tym etapie ostateczne decyzje jednak podejmują również dorośli.

Poziom 3: Uczniowie jako liderzy 

Na tym najwyższym poziomie uczniowie mają możliwość przewodzenia i podejmowania decyzji, brania pełnej odpowiedzialności za społeczność szkolną.

Przykłady:

• Uczniowie współdecydują o kierunku rozwoju szkoły.
• Uczniowie prowadzą mediacje rówieśnicze i rozwiązują konflikty.
• Uczniowie mają głos w ocenie programu nauczania i wyboru podręczników.
• Uczniowie prowadzą badania w szkole i prezentują ich wyniki, które są podstawą do podejmowania decyzji.
• Uczniowie mają możliwość mówienia o swoich doświadczeniach szkolnych.

Ten poziom pozwala uczniom doświadczyć autentycznej sprawczości. Daje uczniom możliwość decydowania i brania odpowiedzialności za decyzje.

Autentyczne przywództwo uczniowskie wymaga czasu na budowanie relacji, podejmowania decyzji w sprawie udziału uczniów w zarzadzaniu szkołą.

Ten poziom tworzy kulturę szkoły, w której każdy uczeń czuje się ceniony.

Autorka artykułu Gina Davenport uważa, że większość dyrektorów szkół w USA utrzymuje głos uczniów na poziomie 1. W swoim artykule przedstawia cztery strategie przejścia na poziom 2 i 3.

1. Przejście od gromadzenia opinii do dzielenia się władzą 

Wiele szkół przeprowadza ankiety wśród uczniów lub pozyskuje od nich informacje w inny sposób. To początek, dalej trzeba znaleźć sposób na włączenie uczniów w podejmowanie decyzji.

• Utworzenie formalnych uczniowskich grup, regularnie kontaktujących się z zespołami nauczycieli. Uczniowie mogą wyrazić swoją opinię i mieć głos doradczy w sprawie planowania.
• Zapraszanie uczniów do udziału w różnych komisjach i włączanie ich w planowanie.

Badania pokazują, że gdy uczniowie widzą, jak ich pomysły przekuwają się w czyny, ich zaangażowanie gwałtownie rośnie. Przechodzą z roli biernych obserwatorów do roli zaangażowanych współtwórców.

2. Uczniowie jako partnerzy 

Często w szkole panuje opinia, że decyzje podejmują dorośli. Takie podejście ogranicza możliwości przywódcze uczniów.

Trzeba zmienić myślenie nauczycieli, w sprawie podejmowania decyzji przez uczniów. Przedstawiać i dyskutować z uczniami zakres podejmowania decyzji przez uczniów. Na przykład współtworzenie norm klasowych, współprowadzenie projektów uczniowskich, lub umożliwianie uczniom prowadzenia części lekcji.

Zmiana w postaci postrzegania uczniów tylko jako odbiorców wiedzy, na współtwórców procesu uczenia się.

3. Docenianie sukcesów 

Nie jest łatwo przejść do dawania uczniom możliwości decydowania. Można zacząć od łatwiejszych do opanowania kroków:

• Zorganizowanie dyskusji z udziałem uczniów na temat klimatu szkolnego.
• Poproszenie uczniów o pomoc w planowaniu wydarzeń niezwiązanych z nauką.
• Wspólnie z nauczycielami analizowanie wyników ankiety szkolnej i proponowanie rozwiązań.

Jeśli uczniowie zauważą, że ich glos się liczy, to ich zaufanie do szkoły wzrasta.

4. Autorefleksja dyrektora 

Od dyrektora wiele zależy. Warto, aby stale zadawał sobie dwa pytania:

• Czy głos uczniów jest brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji?
• Czego uczymy i dowiadujemy się od uczniów?

Odpowiedzi na te pytania powinny być przedmiotem dyskusji.

Uwzględniania głosu uczniów nie wymaga gruntowych zmian w szkole i to podejmowanych z dnia na dzień. To plan na lata i warto zacząć już teraz.