Każdy nauczyciel spotyka się ze zróżnicowanymi umiejętnościami i wiedzą uczniów. Powstaje pytanie – kim się zająć, z kim pracować. Jeśli zajmiemy się uczniami, którzy są „do przodu”, to stracimy tych z tyłu, jeśli z tymi którzy nie nadążają, to znudzimy tych drugich. Przeważnie nauczycielka stara się pracować ze środkiem, co też nie jest dobre, bo traci końce.
Pewien czas temu opracowałam z nauczycielami (pracującymi z OK zeszytem) tak zwaną skrzyneczkę mistrzów, w której zawarte są polecenia dla uczniów szybko uczących się, aby pogłębili swoje uczenie się, a nauczyciel miał czas na zajęcie się uczniami mającymi trudności.
Bardzo wyraźnie widać ten problem na lekcjach matematyki, a to dlatego, że uczniowie posiadają różne luki w wiedzy, co uniemożliwia im dalsze uczenie się.
W innych przedmiotach może tego aż tak nie widać, bo można zacząć się uczyć danego tematu nie znając poprzednich. W matematyce to jest zwykle niemożliwe.
Tym razem przedstawiam pięć propozycji poleceń, które mogą włączyć wszystkich uczniów w myślenie, bez względu na jakim poziomie uczenia są.
Najpierw jednak dwie sugestie ogólne:
- Zacznijmy od równego traktowania wszystkich uczniów. To, że ktoś ma zaległości lub wolniej się uczy nie powinno zmieniać stosunku nauczyciela do niego. Wszyscy powinni być mile widziani. Najlepiej, gdy klasa stanowi społeczność, w której każdy czuje się bezpiecznie i może podejmować ryzyko, przyznawać się do trudności.
- Wiara nauczyciela w każdego ucznia, że jest w stanie spełnić wysokie oczekiwania. Często, to że uczeń ma braki w wiedzy i umiejętnościach wynika z przeszłych doświadczeń, niezależnych od niego. Takiemu uczniowi bardzo potrzebny jest sukces. Można nad nim pracować dając uczniowi zadanie w jego sferze najbliższego rozwoju. Każdy uczeń ma inną sferę możliwości, więc nie jest to łatwe. Pomaga umożliwienie pracy w parach i małych grupach. Ale przede wszystkim pomaga wiara nauczyciela, że uczeń sam sobie poradzi z wyzwaniem.
Pięć pomysłów na zadania:
Pomysł 1. Zadanie ubrane w historię.
Jeśli nauczyciel wprowadza plecenie ubrane w pewną historię, to pomaga uczniom oswoić zadanie. To pokazuje uczniom, że zadanie nie jest czystą abstrakcją i że może im się przydać w przyszłości.
Następnie uczniowie powinni mieć czas na samodzielne pomyślenie nad problemem i przedyskutowanie go z innym uczniem. Warto poczekać na propozycje uczniów, zanim zacznie się im udzielać pomocy i podpowiedzi.
Pomysł 2: Zadanie na rozgrzewkę i dobry początek
Takie zadanie pozwala zagospodarować początek lekcji i zaangażować uczniów w myślenie od samego początku lekcji. Nauczyciel powinien mieć takie zadanie przygotowane wcześniej. Nie może to być zwykle zadanie, tylko takie które ma szansę zainteresować uczniów. Jego wykonanie nie powinno trwać dłużej niż 15 minut, należy podać uczniom kryteria sukcesu i stwarzać możliwości rozwiązania każdemu uczniowi. Może to być np. zadanie z błędem, gdzie celem uczniów jest odnalezienie błędu lub polecenie znalezienia podobieństw lub wyszukanie elementu, który nie należy do zbioru.
Z reguły są to zadania powtórzeniowe z poprzedniej lekcji, które zapewniają uczniom osiągniecie sukcesu lub zadania na przewidywania związane z nowym tematem. Dodatkowe zaangażowanie uczniów można uzyskać poprzez rozdanie na ławkach już wydrukowanego zadania na rozgrzewkę lub pozwolenie na losowanie zadania z przygotowanego wcześniej zbioru.
Pomysł 3. Zadanie z pytaniem kluczowym
Pytanie kluczowe, to pytanie związane z tematem lekcji i takie, na które uczniowie chcieliby znać odpowiedź. Najlepiej dać uczniom czas na poszukiwanie odpowiedzi w parach, aby mogli korzystać nawzajem ze swojej wiedzy. Dobrze „pracują” pytania, na które uczniowie mogą przewidywać odpowiedź, a na końcu lekcji sprawdzić na ile ich przewidywania były trafne.
Np. można w liceum na lekcji z matematyki zapytać uczniów jaką wysokość miałaby złożona 100 razy kartka papieru (abstrahując od możliwość jej 100 krotnego złożenia). Jest to dobre pytanie kluczowe przed poznaniem przez uczniów wzoru na sumę ciągu geometrycznego. Inne na przykład pytania kluczowego, to pytanie o znalezienie sposobu na policzenie w ciągu dwóch minut – sumy wszystkich liczb od 1 do 100.
Pomysł 4. Zadanie wyprzedzające
Pomysł polega na zadaniu uczniom pytania lub zadania do zrobienia, ale wyprzedzającego poznawany tematem. Chodzi o to, aby uczniowie mogli zmierzyć się z nowym materiałem, spróbować się uporać z wyzwaniem, co może ich zachęcić się do poznawania nowego.
Umożliwia to uczniom wykorzystania zdobytej wiedzy do budowania nowej.
Uczniowie mogą współpracować z rówieśnikami i nauczycielem, aby podzielić się swoimi przemyśleniami i pomysłami.
Pomysł 5. Zadania dające wybór
Kiedy uczniowie mają wybór, buduje się ich odpowiedzialności, a co za tym idzie, zwiększa się zaangażowanie. Szczególnie ważne jest danie czasu i wybory sposobu rozwiązania zadania. Uczniowie mogą wspólnie dzielić się pomysłami i decydować o najlepszej drodze rozwiązania. Wymaga to powstrzymania się nauczyciela od natychmiastowego wyjaśniania najlepszego sposobu rozwiązania.
Inspiracja artykułem Mona Iehl
https://www.middleweb.com/46698/4-ways-to-build-equity-in-your-math-classroom/