Brak wyboru owocuje biernością uczniów, a czasami nawet buntem. Wybór to podstawa samodzielności i odpowiedzialności, a więc V strategii oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.
System edukacyjny ogranicza wybór. Szkoła działa według ustalonego harmonogramu i programu nauczania, nie ma w niej za dużo miejsca na wybór ucznia ale też i nauczyciela. Raport Education Trust pokazuje, że gdy kładzie się zbyt duży nacisk na kontrolę i przestrzeganie zasad, to uczniowie zrzekają się wszelkiej władzy i odpowiedzialności i nie podejmują własnych decyzji. Zmusza to nauczycieli do przejęcia władzy i całej odpowiedzialności. Według badania z 2012 roku na temat czytania i pisania małych dzieci, wynika, że dzieci które wypełniały dzienniki obowiązkowych lektur, miały gorsze wyniki niż dzieci, które dobrowolnie rejestrowały swoje postępy. Inne badanie , tym razem przeprowadzone na ósmoklasistach, wykazało, że kiedy uczniowie przestawiali się z lektur zadanych na lektury do wyboru, to zwiększała się czytelność i spadała liczba uczniów, którzy nie zdali egzaminu.
Niektórzy nauczyciele uważają, że dawanie uczniom wyboru wprowadza chaos. Doświadczenie tego nie potwierdza, jeśli tylko nauczyciel trzyma się wyznaczonych zasad, miedzy innymi zachowujących bezpieczeństwo i efektywność. Dzięki możliwości wyboru uczniowie są skłonni do negocjacji, świadomie podchodzą do uczenia się i zwiększa się ich odpowiedzialność za naukę.
Wybór może dotyczyć niedużej aktywności, np. dotyczyć sposobu wykonywania zadania – samodzielnie, czy zespołowo.
Wybór zachęca do włożenia wysiłku i do podejmowania decyzji i daje uczniom świadomość, że mogą być wysłuchani.
Oto osiem sposobów zapewnienia dzieciom możliwości wyboru na każdym poziomie klasy.
Klasy początkowe
Warto pytać uczniów o zdanie, wysłuchać go i pokazać, że nauczyciel bierze je pod uwagę. Kiedy dzieci czują, że mają głos w sprawie tego, jak się uczą i jak są nauczane, to zwiększa się ich samoregulacja i samokontrola.
Wybór jest podstawą pedagogiki Montessori. Uczniowie mają w niej wybór tego czym się będą zajmować i jaką pomocy w uczeniu się zastosują.
Wybór może być poprzedzony przedstawieniem przez nauczyciela propozycji lub wychodzić od samych uczniów.
Decyzje mogą być podejmowane na zasadzie głosowania, na przykład
- Wybór lektury
- Wybór miejsca spędzania czasu – w sali, czy na zewnątrz
- Wybór tematu, którym uczniowie będą się zajmować w danym dniu
Wybór w klasach wyższych
Czym dalej tym więcej wyboru.
Można zacząć od wystroju klasy, od ustawienia ławek itp. Nie musi to pociągać inwestycji finansowych, można korzystać z zasobów, które są w szkole lub z tych, które przyniosą uczniowie do szkoły. Ważne jest ustalenie i przestrzegania zasad, w tym przypadku dotyczących sprzątania i pozostawienie klasy po zakończeniu lekcji.
Jeśli zasady są określone wspólnie, to są chętniej przez uczniów przestrzegane. Zasady trzeba modyfikować, szczególnie, gdy uczniowie je łamią.
Warto dać uczniom większy wybór i odpowiedzialność w zakresie czytania i lektur, sposobów rozwiązywania zadań, sposobu pracy nad zadaniem, wyboru zadania domowego, sposobu prezentacji efektów pracy itp. Może to być wybór z przedstawionych przez nauczyciela możliwości, a może być to również samodzielna propozycja ucznia.
Robert J. Marzano ekspert edukacji sugeruje skupienie się na trzech kluczowych obszarach: wyborze zadań, które wykonują uczniowie, wyborze sposobu oceniania i wyborze celów uczenia się.
Dobrze jest robić przerwy w nauce, 15-minutowe przerwy, podczas których wszyscy powinni oderwać się od zajęć szkolnych i zająć się wybranymi przez siebie zupełnie innymi zajęciami. Tu też można dać uczniom wybór, można zaproponować różne warianty do wyboru, np. szachy, ćwiczenia gimnastyczne, aktywność artystyczną lub sportową. Każdy może wybrać, czym chce się w tym czasie zająć.
Wybór działa magicznie, dzieli odpowiedzialność pomiędzy nauczycielem i uczniem.
Inspiracja artykułem Stephen Merrill , Sarah Gonser
https://www.edutopia.org/article/importance-student-choice-across-all-grade-levels