Ocenianie to trudna sprawa zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów. Ponieważ ocenianie jest potrzebne uczniom i wymagane w prawie oświatowym, to warto przemyśleć, aby służyło uczeniu się uczniów.
W tym artykule podam 7 wskazówek, jak do tego dążyć.
- Ustalanie kryteriów
Kryteria do działu i kryteria do zadania – oba są ważne i potrzebne. Kryteria do działu, semestru, roku szkolnego powinny być zgodne z podstawą programową i powinny być znane uczniom, gdy przestępują do poznawania danego działu. Kryteria do zadania edukacyjnego z kolei powinny być zgodne z kryteriami do działu dotyczyć tylko treści zadania.
Ocena końcowa powinna opierać się na wypełnieniu przez uczniów kryteriów ogólnych (do działu), a nie do wykonania poszczególnych zadań. Takie ocenianie można nazwać ocenianiem opartym o standardy. Pozwala to na koncentrowanie się na standardach, a nie na bieżących (czasami pobocznych) umiejętnościach.
Wskazówka praktyczna: Określać i przedstawiać uczniom na początku roku szkolnego kryteria sukcesu oraz określać je do każdego zadnia edukacyjnego i do sprawdzianów. Oceniać tylko to, co zostało zawarte w kryteriach.
- Jasno określony cel oceniania
Warto z uczniami odpowiedzieć wspólnie na pytania: Czego oczekujesz od szkoły? i Czego oczekuje od ciebie szkoła? W dyskusji na ten temat trzeba zauważać, że szkoła nie wymaga od ucznia dobrych stopni, a z to wymaga wypełnienia standardów. Dzięki rozmowie na ten temat można osłabić koncentrację uczniów na stopniach.
Wskazówka praktyczna: Stale weryfikować opinie uczniów – czemu służy ocenianie. Ma ono pomoc się uczyć, a nie wydawać werdykty.
- Budowanie społeczności klasowej
W budowaniu społeczności pomaga rozpoczynanie dnia od dzielenia się trudnościami i pozytywnymi doświadczeniami. Mogą to być krótkie i dobrowolne wypowiedzi. Trzeba zadbać o wzajemne słuchanie się uczniów. Można polecić uczniom rozmowy w parach lub małych grupach. Prace w małych grupach można również dodatkowo wykorzystać w drodze osiągania standardów, koleżeńskiej oceny i omawiania samooceny.
Te małe działania tworzą środowisko, w którym można dążyć do wspólnego uczenia się i osiągania założonych celów, a ocenianie przestaje być opresyjnym działaniem, a bardziej służy procesowi uczenia się.
Wskazówka praktyczna: Dążyć do tego, aby uczniowie tworzyli zgraną i życzliwa drużynę. Polecać ocenę koleżeńską w formie informacji zwrotnej i samoocenę uczniowską.
- Nastawienie na rozwój
Oceniać rozwój i postęp, a nie same wyniki. Ocena ma powiedzieć uczniowi, gdzie jest teraz w stosunku do tego, gdzie był i dokąd próbuję dojść.
Takie ocenianie daje uczniom perspektywę, że mogą próbować dalej z nadzieją, że osiągną to, co zamierzali. Hasłem może być: „Jeszcze nie, próbuj dalej”.
Trzeba w uczniach utwierdzać przekonanie, że inteligencja jest plastyczna, że człowiek nie rodzi się zdolny lub niezdolny, że wkładając wysiłek można osiągną sukces.
Dlatego należy podkreślać i brać pod uwagę oceny prac wykonanych po poprawie. Chodzi o to, aby uczeń nauczył się, a nie zaliczył coś w pierwszym terminie To posunięcie jest wyrazem uznania dla postępów poczynionych przez uczniów.
Wskazówka praktyczna: Dawać uczniom możliwość poprawy pracy nie selekcjonować uczniów na zdolnych i niezdolnych.
- Uwaga dla każdego ucznia
Kryteria trzeba dostosować do poziomu uczniów, tak aby każdy uczeń widział dla siebie możliwości ich spełnienia i mógł przy tym liczyć na pomoc. Przy czym żaden uczeń nie powinien być wykluczony z możliwości spełnienia najwyższych standardów, o ile tylko włoży odpowiedni wysiłek i pracę.
Najlepiej, gdy zadanie edukacyjne wpada w strefę najbliższego rozwoju ucznia. W tym może pomoc przygotowanie zdań do wyboru samodzielnego przez ucznia.
Wskazówka praktyczna: Nauczanie powinno być dostosowane do potrzeb i możliwości ucznia. Tak planować nauczanie i ocenianie, aby każdy uczeń mógł osiągać sukcesy. Dawać wybór!
- Uczeń zarządza swoim uczeniem się
To uczeń jest/powinien być odpowiedzialny za swoją naukę. Nie należy zdejmować odpowiedzialności z ucznia, gdyż wtedy przestaje się rozwijać. To uczeń powinien decydować ile czasu przeznaczy na naukę, czy będzie poprawiał swoją pracę, czy będzie podejmował wyzwania.
Jest to również celem oceniania kształtującego – żeby uczeń wziął proces uczenia się w swoje ręce.
Wskazówka praktyczna: Dawać uczniom odpowiedzialność, nie wyręczać ich, ale służyć pomocą, gdy tego potrzebują.
- Głos ucznia
Warto pytać uczniów, co pomaga, a co przeszkadza im się uczyć, brać to pod uwagę i dostosowywać do tego metody nauczania i oceniania. Dlatego warto uczniom dawać wybór, on wzmacnia odpowiedzialność i samodzielność i pokazuje im, że nauczyciel jest po tej samej stronie – towarzyszy uczniowi. Można pytać uczniów o odpowiadające im sposoby oceniania, a nawet dawać im wybór sposobu.
Wskazówka praktyczna: Pytać i słuchać uczniów!
Inspiracja artykułem Shannon Schinkel https://www.edutopia.org/article/7-ways-to-build-a-learner-centered-classroom?utm_content=linkpos1&utm_campaign=weekly-2022-11-23&utm_source=edu-newsletter&utm_medium=email