Czy możliwe jest, aby uczniowie decydowali o sposobie sprawdzania i oceniania i mieli wpływ na własną ocenę?
Propozycja przestawiona przez autorkę artykułu Lindsay Mitchell nie wymaga stosowania dodatkowej technologii, ani też specjalnego planowania ze strony nauczyciela.
Planowanie oceny, którą proponuje Mitchell, powstaje podczas zajęć lekcyjnych i zajmuje 15-20 minut. Autorka przedstawia trzy sposoby na organizację procesu planowania i oceniania sprawdzianu z udziałem uczniów:
- Wybór uczniów
Przed sprawdzianem nauczyciel przedstawia uczniom zadania i pytania związane z tematem. Uczniowie wybierają spośród listy te pytania, na które (ich zdaniem) każdy uczeń powinien umieć odpowiedzieć („pytania bazowe”) oraz inne, które dla uczniów mogą być wyzwaniem („pytania trudne”). Jeśli jest taka potrzeba, to może być dopisana do pytań (ustalona z uczniami) odpowiednia punktacja.
Nauczyciel tak planuje sprawdzian, aby zawrzeć w nim zarówno zadania bazowe, jak i trudne.
Dzięki temu uczniowie przed sprawdzianem wiedzą, co będzie zawierał sprawdzian i w jak sposób będzie oceniany.
Po sprawdzianie, który powinien wypaść lepiej niż zwykle, można przeprowadzić sprawdzian poprawkowy z tego samego zakresu.
- Tworzenie przez uczniów zadań
Nauczyciel przed sprawdzianem prosi uczniów, aby w małych grupach lub parach wymyślili pytania bazowe oraz trudne (jak w punkcie 1). Nauczyciel przedstawia wyniki prac grup, a następnie na ich podstawie przygotowuje sprawdzian.
Uczniowie mają szansę lepiej przygotować się do sprawdzianu, gdyż sami wygenerowali zadania i pytania.
- Tworzenie tabel
Nauczyciel daje uczniom tabelę oceniania, zawierającą kryteria sukcesu do sprawdzianu:
| Kryteria sukcesu | Poniżej oczekiwań | Spełnia oczekiwania | Powyżej oczekiwań |
Uczniowie wypełniają kolumnę p.t: „spełnia oczekiwania”, czyli wpisują, co oznacza, że uczeń spełnia oczekiwania w stosunku do opanowania tematu.
Następnie, wspólnie nauczyciel z uczniami wypełniają drugą i czwartą kolumnę.
Dzięki wypełnionej tabeli uczniowie wiedzą lepiej, czego od nich się oczekuje i jaki poziom mogą osiągnąć.
Istnieje kilka oczywistych korzyści z włączenia uczniów w planowanie oceniania. Przede wszystkim uczniowie widzą, że maja wpływ na ocenianie, że ich głos się liczy. Planowanie zasad oceniania, pozwala uczniom pokazać sobie i nauczycielowi, co umieją i co dla nich jest ważne. Włączenie uczniów w ocenianie jest jednocześnie dla nich użyteczną powtórką przed sprawdzianem.
Przed takim podejściem do oceniana stoją również wyzwania. Nie jest to przeważnie łatwy proces, wymaga od uczniów krytycznego myślenia, ale perspektywa znajomości zasad oceniania, może być zachęcająca. Uczniowie mogą uważać, że nie są w stanie wygenerować pytań do sprawdzianu, ze względu na brak wystarczającej wiedzy na temat danego obszaru. Jednak dzięki „mądrości” wszystkich uczniów w klasie i pomocy nauczyciela, uczniowie powinni być w stanie przynajmniej zidentyfikować pytania lub zadania, które powinni umieć wykonać.
Od czego zacząć?
- Zacznij od pierwszego proponowanego sposobu. W nim pytania przedstawia nauczyciel, a uczniowie tylko wybierają.
- Nie poświęcaj za dużo czasu. Przeznacz maksymalnie 15-20 minut na to ćwiczenie.
- Pilnuj się, aby praca uczniów miała odzwierciedlenie w zadaniach, które ułożysz na sprawdzian. Uczniowie muszą zobaczyć, że ich opinie są przydatne i uwzględniane.
- Zrób to ćwiczenie z uczniami na pewien czas przed sprawdzianem. Pozostaw uczniom czas na nauczenie się, tego czego jeszcze nie opanowali i o zapytanie w razie wątpliwości.
Nauczycielom może być trudno zrezygnować z części kontroli, jaką mają w klasie i w procesie oceniania. Jednak dzielenie się częścią tej kontroli z uczniami może prowadzić do bardziej spersonalizowanego i zaangażowanego doświadczenia.