To jest trzecia część wpisu. Będę w nim korzystać z testu Sarah Schroeder (link na dole). Po przeczytaniu jej artykułu doszłam do wniosku, że pod wszystkim mogę się podpisać i właściwie to jest wszystko, co chciałabym na temat oceniania napisać.
W tej części wskazówki – jak przesunąć akcent z produktu końcowego na proces uczenia się:
- Etapy
Podzielenie materiały na etapy i ocenianie przy pomocy informacji zwrotnej do etapu.
Dzięki temu uczniowie mogą poprawić pewną część i uzyskać biegłość w opanowaniu następnego etapu. Wynika z tego zalecenia, że lepiej robić więcej małych sprawdzianów niż jeden duży. Zasada: Mniej znaczy lepiej. Trzeba pamiętać, ze wykonując sprawdzian uczeń się też uczy.
- Prezentacja zamiast sprawdzianu
Umożliwienie uczniom sposobu prezentacji tego, czego się nauczyli, aby sprawdzian nie był jedyną możliwością. Sprawdzenie wiedzy, nie musi być sprawdzianem. W dorosłym świecie nawet na pewno często nie jest. Uczniowie mogą zaprezentować posiadaną wiedze i umiejętności przygotowując, prezentacje, film, plakat, prowadzać lekcję itp.
- Samoocena
Dostarczanie uczniom różnych możliwości samooceny, np. klucz do testu, korzystanie z quizów z natychmiastowa odpowiedzią, technika – dwie gwiazdy jedno życzenie itp. Dzięki umożliwienie uczniom samooceny, podkreślamy znaczenie szybkiej reakcji na błędy z możliwością ich poprawienia oraz identyfikowanie własnych mocnych stron. Znacznie efektywniejsze jest odkrycie samodzielne błędów i ich poprawienia zamiast wyszczególnienie ich prze kogoś z zewnątrz. Dlatego warto sprawdzać i wspólnie oceniać kształtująco części lub etapy wykonywanego polecenia. Dzięki takiemu postepowaniu, uczeń ma większe szanse poprawić dotychczasowe błędy i kontynuować prace z sukcesem.
- Opinie uczniów
Słuchanie sugestii i opinii uczniów i okazywanie, że są one brane pod uwagę, np. wspólne określanie kryteriów sukcesu, pytanie uczniów o zdanie i dawanie jak największej ilości możliwości wyboru. Dzięki zasięganiu opinii uczniów włączamy ich w proces nauczania i promujemy V strategię oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.
- Widoczne uczenie się
Uświadamianie uczniom, że się uczą. Częste angażowanie uczniów w ocenę własnych postępów, poprzez samoocenę i monitorowanie własnego procesu uczenia się. Uświadamianie uczniom, że się uczą i robią postępy. To się robi samo, a poczucie kompetencji jest kluczowe.
- Kryteria sukcesu
W ocenianiu bardzo istotne jest, aby mierzyć to, co ma znaczenie i co zostało wcześniej zapowiedziane. Dlatego przede wszystkim trzeba wcześniej przed wykonaniem zadania podać uczniom kryteria sukcesu, czyli to, co będziemy oceniać, czyli po czym poznany, że cele osiągnęliśmy? Najlepiej jeśli uda się to przedyskutować i uzgodnić wcześniej razem z uczniami.
Wielu nauczycieli sądzi, ze uczniowie domyślają się jaki jest cel sprawdzianu, ale tak nie jest. Przed każdym zadaniem do wykonania i sprawdzianem nauczyciel powinien określić cel jego wykonania. Wtedy można będzie wyeliminować zadania, które nie służą uczeniu się, a są jedynie zwyczajowo zadawane. Dzięki temu nauka nabiera dla uczniów sensu. Kryteria sukcesu są też nie zbędne w ocenie koleżeńskiej i samoocenie. Również pomagają nauczycielowi w formułowaniu informacji zwrotnej.
Mierzyć trzeba to, co jest istotne dla danego zagadnienia. Oznacza to unikanie mierzenia tego, co nieistotne lub niemierzalne. Na przykład, jeśli umiejętność pisania nie jest częścią wymaganych umiejętności (np. na przedmiocie – fizyka), to można zamiast sprawdzenia w postaci pisania zaproponować uczniom zrobienie podcastu, wideo lub graficznego przedstawienia.
Inna ważna spraw, to trzymanie się kryteriów sukcesu i odnoszenie się w informacji zwrotnej tylko do nich.
Jeśli do czegoś nie udaje się sformułować jasnych sprawdzalnych kryteriów sukcesu (np. kreatywność, włożony wysiłek, współpraca, estetyka itp.), to nie powinno się umieszczać tego w kryteriach. Za to subiektywna pozytywna opinia nauczyciela w tej sprawie jest pożądana, aby podkreślać znaczenie tych umiejętności.
Terminowość, formatowanie tekstu i liczba słów w wykonanej pracy itp. nie powinny podlegać ocenie kształtującej.
Przy ocenie stopniami może wchodzić w skład oceny, o ile stanowi wymóg egzaminacyjny.
- Kiedy informacja zwrotna nie jest konieczna?
Nie wszystko wymaga oceny ze strony nauczyciela. Ważne jest to, czy uczeń po wykonaniu pracy wie, co zrobił dobrze oraz co i jak powinien poprawić. Jeśli uczeń to wie, to przekazywanie mu informacji nie jest w procesie uczenia się konieczne.
Taka wykładnia może oszczędzić cenny czas nauczyciela.
- Każdą pracę uczeń powinien móc poprawić.
Jeśli założymy, że sprawdzian uczy, to bez poprawy nie uczy. Ocena kształtująca nie może być ostateczna, każdą pracę w procesie uczenia się uczeń powinien móc poprawić. A w tym powinien się kierować otrzymaną informacją zwrotna, od nauczyciela, od kolegi lub od samego siebie.
Ostatnio dotkliwie przekonaliśmy się, że ocenianie nigdy dobrze nie służyło uczniom; nie pokazywało zdolności ucznia do myślenia i rozwiązywania problemów.
Za to sprawdzanie jest nadal bardzo potrzebne. Uczeń musi wiedzieć, co już umie, i co i jak powinien poprawić.
Inspiracja artykułem Sarah Schroeder „How to Help Students Focus on What They’re Learning, Not the Grade” opublikowanym 30 listopada 2020 w serwisie Edutoopia.