Przyglądając się dyskusjom uczniów w klasach szkolnych często możemy zaobserwować dominację kilku osób i przerywanie wypowiedzi. Część uczniów nie wypowiada się w ogóle, gdyż nie wiedzą jak dojść do głosu.
A w dyskusjach prowadzonych w klasie szkolnej słuchanie jest ważniejsze niż mówienie. Niestety nie mamy wykształconej umiejętności słuchania.
W wielu szkołach ceni się tych uczniów, którzy mówią najwięcej, a za udaną dyskusję przyjmuje się taką, w której jak najwięcej osób zabiera głos.
Cenienie bardziej mówienia niż słuchanie, daje następujące efekty:
- Promujemy uczniów ekstrawertycznych, pewnych siebie, głośnych, a pomijamy lub minimalizujemy udział tych uczniów, którzy są introwertyczni, rozważni i z reguły – cisi.
- Uczniowie mówiący najwięcej, są uznawani za tych odnoszących sukcesy, a ci, którzy więcej słuchają, za tych, którzy nie mają nic do powiedzenia.
- Wielu uczniów stara się zabrać głos, aby być dobrze ocenionym, ale nie zastanawiają się, czy ich wkład w dyskusje przynosi jej korzyści. Przy okazji nie odnoszą się w swoich wypowiedziach do tego, co mówili inni, gdyż skupiają się jedynie na swojej wypowiedzi.
- Uczniowie, którzy mają coś wartościowego do powiedzenia, nie zabierają głosu, gdyż nie potrafią przebić się do rozmowy.
Jeśli uznamy słuchanie za podstawową umiejętność w dyskusjach, to:
- doceniamy wszystkich uczniów, podkreślając, że każdy może wnieść do dyskusji coś wyjątkowego i wartościowego,
- każdy uczeń może odnieść sukces, ponieważ dyskusja nie polega na rywalizacji o zabranie głosu,
- uczniowie dostrzegają wartość poświęcenia czasu na zastanowienie się nad tym, co chcą powiedzieć i lepiej przygotowują się do znajdowania powiązań, gdyż słuchają się nawzajem.
- cichsi uczniowie mogą włączyć się do rozmowy wtedy, gdy zechcą, ponieważ nie muszą walczyć o to, by zostać wysłuchanym.
Aby promować słuchanie trzeba zacząć od wyjaśnienie uczniom, jakie korzyści można mieć ze słuchania
Ale po pierwsze to sam nauczyciel musi widzieć korzyści i nie skupiać się jedynie na uczniach zabierających głos. Wyraźnie trzeba mówić uczniom o wartości słuchania i o ważnej roli, jaką ta umiejętność odgrywa w dyskusjach w klasie. Warto porozmawiać z tak zwanymi „głośnymi” uczniami, o tym, że dzięki słuchaniu mogą się sami wiele nauczyć.
Nauczyciel powinien doceniać, nie tylko zabieranie głosu, ale również słuchanie i odnoszenie się do tego, co zostało powiedziane.
Allison Lahl proponuje wskazówki dla uczniów biorących udział w dyskusji klasowej:
- Zapraszaj innych do wypowiedzi.
- Nawiązuj kontakt wzrokowy z osobą zabierającą głos.
- Wykonuj gesty (np. kiwaj głową) świadczące o tym, że się zgadzasz z rozmówcą.
- W swoich wypowiedziach nawiązuj do wypowiedzi innych.
- Rob notatki z wypowiedzi innych.
- Okazuj zainteresowanie tym, co ktoś mówi.
- Słuchaj uważnie, nie angażuj się w poboczne rozmowy.
- Pozwól sobie na 3 sekundową pauzę przed zabraniem głosu.
- Pozwól, aby co najmniej trzy osoby wypowiedziały się, zanim znowu zabierzesz głos.
Warto omówić z uczniami te wskazówki i zdecydować, które z nich będą w klasie obowiązywać.
Dzięki temu dyskusje klasowe mają szanse być efektywniejsze, ponieważ uczniowie słuchają się nawzajem i wiedzą, że cenione jest powstrzymanie się od zabrania głosu na rzez uważnego słuchania innych.
Inspiracja artykułem Allison Lahl
https://www.edutopia.org/article/listening-student-led-discussions