Wpis składa się z dwóch części i jest mocno praktyczny. Pierwsza część dotyczy badań nad projektowaniem miejsca do nauki, zaś druga o wypróbowanym sposobie ustawienia ławek w literę – L.
Część pierwsza
Projektowanie sal
Tę część zaczerpnęłam z artykułu dwojga specjalistów od badań edukacyjnych portalu Edutopia Youki Terada , Stephen Merrill.
Autorzy sięgnęli do badań mówiących o tym, jak dobrze projektować sale lekcyjne. Zespół badaczy kierowany przez profesora Uniwersytetu w Salford, Petera Barretta, przeanalizował projekt 153 sal lekcyjnych w 27 szkołach podstawowych w Wielkiej Brytanii, dokonał pomiarów i obserwacji rozmieszczenia ławek i dekoracji ścian, oświetlenia, temperatury, akustyki i jakości powietrza. Jest to temat ważny, gdyż zaprojektowanie sali ma 16% wpływu na postępy uczniów w nauce. Wiele z tych badań jest zgodne z naszą intuicją, ale warto o nich pamiętać podczas nauki i pobytu uczniów w szkole.
- Oświetlenie
Naukowcy w przeglądzie 130 badań przeprowadzonym w 2020 r. wskazują na bardzo ważny czynnik – światło. Słabe oświetlenie nie tylko utrudnia wyraźne widzenie, ale także może osłabić zaangażowanie uczniów. Dobre oświetlenie ma znaczący wpływ na wiele wymiarów skutecznej nauki, w tym na skupienie uwagi, szybkość pracy i jej dokładność.
Badania z 2021 roku wskazują na korzyści z oświetlenia naturalnego, czyli wpuszczania jak najwięcej światła naturalnego. Jednak zbyt duża ilość bezpośredniego światła słonecznego może pogorszyć osiągane wyniki nauczania. Warto rozważyć użycie rolet lub innych zasłon okiennych, aby zapobiec przedostawaniu się odblasków.
- Powietrze
Jakość powietrza ma wpływa na frekwencję uczniów. Badania analizujące dane dotyczące zanieczyszczeń z ponad 10 000 okręgów szkolnych w USA wykazało bezpośredni związek z wynikami w nauce i wykazało, że podwyższony poziom cząstek stałych w powietrzu – na przykład kurzu lub sadzy – prowadzi do gorszych wyników w testach.
Naukowcy mówią, że dwutlenek węgla (produkt uboczny ludzkiego oddychania) gromadzi się w salach lekcyjnych w ciągu dnia i odczyty często są sześciokrotnie wyższe niż zalecany poziom. To powoduje trudności uczniów w myśleniu.
Wniosek prosty – należy wietrzyć.
- Kolor
W badaniu z 2015 r. , które zostało w dużej mierze potwierdzone przez dwa inne badania ( tutaj i tutaj ), badacze odkryli, że uczniowie częściej nie wykonują zadań, gdy bałagan wizualny ich przytłacza. Uczniom trudnej koncentrować się na celu, gdyż dekoracje ich rozpraszają. Wnioski z badań w tej sprawie wskazują na tak zwany złoty środek, zgodnie z którym sale lekcyjne nie powinny być ani zbyt zagracone, ani zbyt surowe.
Wskazówka: Wieszać na ścianach materiały mające znaczenie akademickie i unikać skrajności.
Według badania przeprowadzonego w 2022 r. palety kolorów również mają znaczenie. Obowiązuje ta sama zasada umiaru: unikać ekstremalnych kolorów ścian, takich jak czerń lub neonowa zieleń, i zdecydować się na spokojną mieszankę kolorów na ścianach, podłodze i ekspozycjach ściennych.
- Ogłaszanie publiczne wyników
Niektóre szkoły mają w zwyczaju upubliczniać wyniki uczniów, mają nadzieję, że to zmotywuje uczniów do wysiłku. Badanie podaje w wątpliwość ten wniosek, zwłaszcza dla uczniów mających trudności w nauce. Tacy uczniowie mogą być narażeni na wyśmiewanie z powodu ich słabych wyników i ich pewność siebie oraz entuzjazm do nauki mogą być osłabiane. Również zamieszczanie danych anonimowych nie jest korzystne, gdyż dzieci szybko rozszyfrowują swoją pozycję w rankingu.
Wniosek: Zbiorcze dane o wynikach uczniów, powinny służyć tylko nauczycielom.
- Przyroda
Przestrzeń w klasie sprzyjająca nauce powinna sprawiać wrażenie naturalnej i świeżej, a nie ciasnej i dusznej – wyjaśniają naukowcy w badaniu przeprowadzonym w 2021 roku . Ważne są widoki na przyrodę i tereny zielone z okien. Jeśli ich nie ma to można przynieść rośliny i inne naturalne dekoracje do sali lekcyjnej. Dzięki kontaktowi z przyroda uczniowie wykazują silniejsze poczucie życzliwości i komfortu. Badanie przeprowadzone w 2020 roku wykazało, że kiedy badacze umieścili rośliny doniczkowe w klasach szkół średnich, uczniowie wyrazili większe zadowolenie ze swojego otoczenia, lepiej się skupiali, oraz wyżej oceniali sposób prowadzenia lekcji przez nauczyciela.
- Prace uczniów
W badaniu przeprowadzonym w 2015 roku naukowcy wyjaśniają, że uwidocznienie prac uczniów wpływa na lesze zapamiętywanie i przywoływanie informacji. Korzystne jest przedstawianie prac uczniów na ścianach sali i na korytarzach, wpływa to na poczucie przynależności i zaangażowanie w naukę. Szczególnie, gdy prace uczniów są związane z ich zainteresowaniami, pomaga to uczniom poczuć większe poczucie związku z nauką w klasie i może poprawić wyniki końcowe o niemal jeden stopień.
- Ozdoby
Nadmierne ozdobienie wpływa rozpraszająco. Piękne sale nie są udanym środowiskiem uczenia się. Należy kierować się możliwością użycia wielokrotnego „ozdób” i możliwością ich modyfikacji w zależności od bieżących potrzeb. Kluczowe jest, aby uczniowie uznali wystrój klasy za własny i pomocny w ich dobrym samopoczuciu.
Wskazówka: Warto używać tanich opcji, które można z czasem wymieniać – dywaniki, kąciki do czytania z poduszkami, miejsce do siedzenia.
- Uczniowie specjalnej troski
Spośród 7,3 miliona uczniów niepełnosprawnych w USA około jeden na trzech ma trudności w uczeniu się lub ma zaburzenia np. takie jak autyzm. Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2021 r., w przypadku tych uczniów, którzy często mają problemy ze zmysłami lub funkcjami wykonawczymi, kolorowe, bogato udekorowane otoczenie może być postrzegane jako kakofonia wizualnego hałasu.
Badania sugerują:
- Wyświetlać informacje związane z tematem, tak aby uczniowie mogli skupiać się niezależnie od tego czy śledzą wypowiedź nauczyciela.
- Na przedniej ścianie sali umieszczać materiały używane na co dzień, takie jak: zegar, kalendarz i główne pojęcia związane z tematem.
- Zmieniać rodzaje aktywności, aby dać uczniom szanse zaangażowania się. Na przykład: czas w kręgu, specjalne miejsce do czytania, praca indywidulana.
- Uważać na nadmierną jasność i odblaski. Częściowo zaciemniać okno, niwelować odblaski z podłogi poprzez położenie dywanu.
- Ciepło
Gorące sale lekcyjne mogą mieć poważne skutki w nauce. W badaniu przeprowadzonym w 2018 r . naukowcy przeanalizowali 10 milionów wyników PSAT i odkryli, że wzrost lokalnej temperatury o jeden stopień Fahrenheita spowodował odpowiednio jednoprocentowy spadek wyników testów.
Można:
- użyć wentylatorów, aby skierować powietrze na korytarz,
- zastąpić niektóre rolety okienne witrażami, aby złagodzić odblaski słońca.
- wyłączyć urządzenia elektroniczne generujące ciepło, takie jak komputery i projektory.
- Akustyka
Do samodzielnej nauki potrzebne jest głębokie skupienie i cisza. Efektywne słuchanie to podstawa nauczania w szkole – twierdzą naukowcy w badaniu przeprowadzonym w 2013 roku .
Wskazówka: Hałas nie sprzyja uczeniu się.
- Układ siedzeń
Czy przydzielać miejsca, czy pozwolić dzieciom wybierać?
Jedno z badań przeprowadzonych w 2021 r. wykazało, że dzięki przydzieleniu uczniom miejsc siedzących, mogą oni lepiej się poznać i zawiązać nowe przyjaźnie. Inna, opublikowana w 2013 roku , sugeruje, że celowe oddzielanie bliskich przyjaciół może zmniejszyć zakłócenia w klasie nawet o 70%.
Sprzeczność tę można łatwo pogodzić w świetle innych badań, które wykazały, że najlepiej jest myśleć o rozmieszczeniu miejsc w klasie w kontekście celów uczenia się.
Badania pokazują, że dzieciom ze szkół podstawowych najbardziej sprzyja ułożenie ławek w półkola – a nie w rzędy lub małe grupy. Jednak najważniejsze są względy wynikające z wymogów zadania edukacyjnego. Należy pamiętać, aby ustawienie nie uniemożliwiało ruchu. Dziesiątki badań pokazują, że przerwy w pracy mózgu i przerwy poświęcone ruchowi są niedoceniane jako metody poprawy zaangażowania, zachowania i wyników w nauce.
- Strefy uczenia się
W badaniu przeprowadzonym w 2019 r badacze uzasadnili potrzebę utworzenia w klasie wielu stref uczenia się — głównej przestrzeni, w której nauczanie skupia się na nauczycielu, oraz kilku mniejszych obszarów, które można zmieniać w ciągu roku szkolnego i w których uczniowie mogą aktywnie pracować nad zadaniami edukacyjnymi.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2020 r. , które objęło 610 sal w szkołach podstawowych i gimnazjach, korzystanie ze stref nauki może być tanim sposobem na dostosowanie nauczania do potrzeb uczniów.
Strefa nauki może być – regałem z książkami, dodatkowym stolikiem, tablicą ogłoszeń itp.
Część druga
Litera L w układzie ławek w szkole
Układ ławek w klasie powinien być dostosowany do rodzaju zadania, które uczniowie wykonują i do relacji jakie panują w klasie.
Najpopularniejszy jest układ w rzędach, ale często nauczyciele tworzą kręgi, litery U, lub dwie ławki złączone przodami.
Autor artykułu z którego korzystam Jay Schauer proponuje inny układ – w kształcie litery L.
Ustawienie w rzędach, powoduje, że uczniowie mogą z łatwością skupić się na czymś, co dzieje się z przodu sali, ale praca w grupach jest wtedy trudniejsza. Za to ustawienie ławek w małych grupach ułatwia współpracę, ale uczniowie mają trudność ze śledzeniem tego, co jest prezentowane w różnych częściach sali. Dwa stoły ustawione w kształcie litery L zachowują zalety układu w rzędach i blokowego.
W przypadku stołów dwuosobowych litera L polega na ustawieniu ławek prostopadle, patrz obrazek towarzyszący wpisowi. Ławki w tym ustawieniu mogą stać osobno po dwie lub w ciągu, jako linia łamana.
Dzięki takiemu układowi uczniowie mogą łatwo zobaczyć przód sali, i mogą łatwiej się porozumiewać miedzy sobą. Dodatkową zaletą jest to, że nauczyciel może stanąć na skrzyżowaniu litery L i móc obserwować prace każdego ucznia i udzielać mu ewentualnych uwag.
Układ litery L jest też łatwy do dekonstrukcji i powrotu do układu w rzędach lub do przejścia do pracy w tradycyjnych czwórkach (ławki ustawione do siebie przodem).
Układ jest tez łatwy do przetasowania grup – utworzenia innego zestaw uczniów (też ustawionych w L). Można to zrobić poprzez przesunięcie ławki w kierunku następnego L. Dzięki temu przestawieniu uczniowie mogą się podzielić pomysłami z poprzedniego L z nowym układem. Można zmieniać tę konfigurację kilka razy i w ten sposób podzielić się pomysłami z całą klasą.
Układ w literę L ma przewagę do układu dwóch ławek naprzeciwko siebie. W układzie naprzeciwko siebie zawsze ktoś siedzi tyłem do nauczyciela, za to w literze L najwyżej bokiem. Jay Schauer rekomenduje takie ustawienie ławek.