Wiele razy pisałam o informacji zwrotnej, która jest jednym z najbardziej efektywnych narzędzi edukacyjnych. Profesor John Hattie określa „siłę jej rażenia” na 0,73 co jest jednym z największych wyników wśród podejmowanych przez nauczycieli interwencji.
Informacja zwrotna jest niezbędna dla osoby uczącej się, ponieważ bez niej nie wiadomo, czy się uczmy i co powinniśmy zrobić, aby osiągnąć lepsze wyniki.
Zatem jeszcze raz, jak dawać efektywna informację zwrotną?
Dar
Wydźwięk informacji zwrotnej ma brzmieć jak podarunek. Otrzymujący powinien być wewnętrznie przekonany, że udzielający informacji zwrotnej ma dobre intencje i chce pomóc stać się jeszcze lepszym. Może się to wydawać oczywiste, że nauczyciel chce dobrze dla ucznia, ale jeśli informacja zwrotna jest pełna krytyki, to uczeń odbiera ją jako atak i karę, a nie jako prezent. Nie wystarczy zapewnić ucznia, ze informacja zwrotna ma mu pomóc, aby go do tego przekonać, trzeba przygotować grunt w postaci docenienia.
Tak jak z każdym prezentem, musi być chciany przez obdarowanego, a nie przez obdarowującego.
Praktyka
Nikt nie rodzi się z umiejętnością dawania informacji zwrotnej, właściwie uczymy się to robić przez całe życie. Każdy człowiek jest inny i dostosowanie informacji zwrotnej do jego potrzeb nie jest łatwe.
Jak zawsze praktyka czyni mistrza, a rzeczy, które kiedyś były dla nas trudne, stają się łatwiejsze, gdy powtarzamy je raz po raz i czujemy się z nimi coraz bardziej komfortowo. To samo dotyczy informacji zwrotnej. Dobrą wskazówką jest zapytanie ucznia, czy z przekazanej informacji zwrotnej wie, co zrobił dobrze, co i jak może poprawić i co powinien robić w przyszłości? Jeśli wie, to znaczy, że nasza praca była udana, jeśli nie, to trzeba próbować dalej w inny sposób docierać do ucznia.
Warto kierować się kilkoma wskazówkami:
- Konkretna– ogólna informacja zwrotna, taka jak – „świetnie”, „dobra robota” lub „nie spełniłeś wymaga” nikomu nie pomaga. Potrzeba konkretnych wskazówek, co jest zrobione dobrze i co i jak trzeba poprawić. To „jak” jest bardzo istotne, aby uczeń mógł poprawić swoją prace i mieć poczucie sukcesu.
- O pracy, a nie o osobie – Informacja zwrotna ma dotyczyć pracy ucznia, powinna być pozbawiona osobistych wycieczek typu: „Jesteś zdolny” lub „Za mało pracujesz”. Zwykle wydaje się, że chwalenia nie zaszkodzi, jednak osoba ciągle chwalona za zdolności, gdy po pewnym czasie ponosi porażkę, może ją odczuć bardzo dotkliwe i może ona podziałać na niego destrukcyjnie. Dlatego w ocenianiu kształtującym proponowane jest ustalanie wcześniej przed wykonaniem pracy przez ucznia oczekiwań, czyli kryteriów sukcesu. I tylko do nich nauczyciele się odnosi w informacji zwrotnej.
- Forma osobista – Informacja zwrotna najlepiej jeśli niesie w sobie komunikat – Ja. Dlatego w ocenianiu kształtującej przedstawiamy ją jako list. Informacja zwrotna jest osobistym listem nauczyciela do ucznia i zawiera jego osobiste spostrzeżenia. Powinna dopuszczać możliwość dyskusji i niezgody. Dlatego opinia zwarta w niej musi być uzasadniona przykładami zaczerpniętymi z pracy ucznia. Ważne jest, aby dający informację zwrotną był gotowy również usłyszeć opinie ucznia.
- Terminowo – Informacja zwrotna powinna nastąpić możliwie jak najszybciej po wydarzeniu. Jeśli jest odroczona w czasie (co przeważnie w szkole się dzieje), to uczeń już nie pamięta swojej pracy i nie ma energii, aby ja poprawiać.
- Stopniowo– Jeśli informacja zwrotna jest zbyt obszerna i odnosi się do wszystkich aspektów pracy, to przeważnie nie może być „skonsumowana”. Nie warto przeciążać odbiorcy zbyt duża ilością informacji. Lepiej za jednym razem przekazać tylko część opinii. Można to zrobić np. poprze zapowiedzenie, że informacja zwrotna będzie ograniczona lub zapytanie ucznia do jakich kryteriów chciałby otrzymać komentarz.
Jest to bardzo trudne dla nauczycieli, gdyż sądzą, że muszą poprawić wszystkie błędy ucznia. Jednak skupienie się na wybranych daje większą szansę, że uczeń skorzysta.
- Doceniająco i wspierająco – Informacja zwrotna skupiona jedynie na tym, co trzeba poprawić nie działa. Potrzebny jest podkład z docenienia. A docenienie musi być konkretne, bo w „ogólne” uczeń nie uwierzy i można je sobie właściwie darować.
Ważne jest, aby dzielić się konstruktywnymi opiniami, zarówno pozytywnymi, jak i krytycznymi. ale jeszcze ważniejsze jest budowanie na zasobach, co już jest dobre, co można powtarzać.
- Dla przyszłości – Informacja zwrotna ma na celu poprawienie przyszłości, a nie przeszłości. Nie jest tak istotne, aby uczeń poprawił błędy, ale żeby ich nie robił w przyszłości. Dlatego warto rozmawiać z uczniem, dlaczego popełnił dany błąd i jak może go w przyszłości unikać.
- Skonsumowana – Wielu nauczycieli skarży się, że uczniowie nie korzystają z przekazywanej im informacji zwrotnej. Martwią się, że ich praca w postaci przekazywania informacji zwrotnej idzie na marne. Dzieje się to dlatego, że uczniowie są przyzwyczajeni do otrzymywania stopni, a nie informacji. Już oddzielenie oceny kształtującej (informacji zwrotnej) od oceny sumującej (symbolem) daje pewne efekty, gdyż daje uczniom szanse na zapoznanie się z informacja zwrotną. Problem leży w tym, że uczniowie nie przeznaczają czasu, aby zapoznać się z nią i wdrożyć zawarte w niej wskazówki.
Należy też znaleźć czas, aby uczniowie mogli skonsumować informację zwrotną. Przede wszystkim nie odkładać zapoznania się z informacją zwrotną na pracę w domu. Znaleźć czas podczas lekcji. Polecić uczniom zapoznanie się z informacjami w parach, zrobić z informacji zwrotnej „sprawę”. Ale przede wszystkim rozmawiać z uczniami, czym jest informacja zwrotna i jak mogą z niej skorzystać.
Warto też rozważnie podejść do decyzji, które prace mają być ocenianie przy pomocy informacji zwrotnej pełnej. Tak aby wysiłek nauczyciela i zyski po stronie uczniów równoważyły się
Inspiracja artykułem Lisy Kohn
https://chatsworthconsulting.com/2024/02/15/the-zen-of-giving-feedback-3/
Polecam też inny artykuł na ten temat: https://chatsworthconsulting.com/2012/10/16/5-key-factors-to-having-those-hard-conversations/