Wyobraź sobie, że musisz przetrwać 45 minut z 25 osobami, które nie chcą się angażować w nic, co proponujesz, zachowują się niewłaściwie i wyraźnie pokazują, że chcieliby być gdzie indziej. Taka sytuacja ma nierzadko miejsce na lekcji w szkole.
To nie jest do wytrzymania! Konieczna jest zmiana, która może nastąpić tylko dzięki porozumieniu się z uczniami.
Niektórym nauczycielom wydaje się, że mogą zmienić taką sytuację przez użycie władzy i przemocy i nawet na pewien czas może to pozornie działać, ale jest ze szkodą dla obu stron. Wojna nie służy nikomu.
Warunkiem koniecznym jest dogadanie się. Zawarcie porozumienia w sprawie uczenia się. Ta umowa polega na wzajemnym zrozumieniu, uwzględnieniu i poznaniu roli nauczyciela i potrzeb uczniów.
Do tego porozumienia potrzebne jest założenie, że każdy człowiek ma dobre intencje. Uczniowie nie są źli i leniwi, a nauczyciel nie jest opresorem.
Kluczem jest wzajemne zrozumienie, zaufanie i na tej podstawie budowanie partnerstwa w nauczaniu.
Pięć propozycji, jak można takie porozumienie budować.
- Cele
Tłumaczyć uczniom, dlaczego się czegoś uczą. Określać z uczniami jasny cel, który przed nimi stoi i drogę do jego osiągnięcia. Starannie dobierać zadania dla uczniów, aby widzieli, że ich wykonanie przybliża ich do osiągniecia założonego celu. Jeśli uczniowie widzą sens wykonania zadania, to mają większe zaufanie do nauczyciela.
Pokazywać uczniom, że się uczą, że dzięki włożonemu wysiłkowi osiągają sukcesy. Do tego potrzebne jest podsumowanie osiągniecia celu, refleksja nad uczeniem się i świętowanie wraz z uczniami sukcesu.
- Dialog
Słuchanie opinii uczniów. Pytanie ich o zdanie, pokazywanie, że proces uczenia się jest wspólną sprawą, na który wpływ mają sami uczniowie. Zasięganie opinii uczniów, jak się uczą, umożliwianie im samooceny i dostosowywanie metod nauczania do potrzeb uczniów.
Razem z uczniami, a nie przeciwko nim.
- Informacja zwrotna
Nie nagradzać uczniów stopniami. Jeśli uczniowie są przekonani, że stopnie służą ich ocenie i krytyce, to skupiają się jedynie na osiąganiu wyników. Nie podejmują wyzwań, które mogą zaowocować ryzykiem gorszej oceny, nie wykonują zadań, za które nie będzie nagrody. Zdejmuje to z nich możliwość kontrolowania przez nich swojej nauki. Ocena powinna być dla ucznia, pokazywać mu jego rozwój. Temu najlepiej służy informacja zwrotna o pracy ucznia. Pokazuje uczniowi, co zrobił dobrze i co i jak może poprawić. Dzięki umowie w postaci przekazywania informacji zwrotnej (zamiast stopni) wzrasta zaufanie uczniów do nauczyciela. Uczniowie widzą, że dążeniem nauczyciela jest nauczanie uczniów, a nie złapanie ich na błędzie.
- Wieź
Budowanie więzi pomiędzy uczniami, tworzenie z klasy jednej drużyny. Służą temu zadania zespołowe, organizowanie wzajemnego uczenia się i pomocy. Warto również włączyć uczniów w ocenę koleżeńską, która służy obu stronom i stwarzać atmosferę sprzyjającej zadawaniu pytań przez uczniów oraz przyznawaniu się do popełnienia błędu, bez groźby kary.
Nauka jako wspólna sprawa całej klasy, a nie indywidualny wyścig.
- Wybór
Wybór to podstawa autonomii. Czym więcej wyboru, tym więcej świadomego podejścia do uczenia się. Wybór zachęca do zaangażowania i zwiększa pewność siebie i poczucie przynależności.
Realizowaniu tych pięciu wskazówek pomaga pięć strategii oceniania kształtującego.
- Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
- Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.
- Udzielanie uczniom takiej informacji zwrotnej, która przyczyni się do ich widocznych postępów.
- Umożliwianie uczniom, by korzystali wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności.
- Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.
Pomagają one w budowaniu partnerstwa i zaufania pomiędzy nauczycielem i uczniem. Są zaproszeniem uczniów do współpracy w procesie uczenia się. Powodują zmianę strategii walki na wspólną drogę.
Polecam zapoznanie się z artykułem Anne Beaton
https://www.edutopia.org/article/entering-agreement-with-students