Jednym z najtrudniejszych – i najbardziej wartościowych – zadań nauczyciela jest praca z uczniami nad rozwijaniem ich zdolności i pewności siebie w zadawaniu dobrych pytań.
Prawie każde dziecko, gdy tylko nauczy się mówić zadaje nieustannie pytania, jest ciekawe świata. Dlaczego ta chęć zanika w szkole?
Niestety, im starsi uczniowie, tym mniej pytań zadają. Pytania, które zadają nastolatki, mają już głównie charakter proceduralny, chcą jedynie uzyskać informację o zadaniu, które mają wykonać.
Dzieje się tak z wielu powodów, między innymi z powodu obawy przed ośmieszeniem na forum klasy.
Jako nauczyciele znamy wartość zaangażowania uczniów w naukę i w tym zadawania przez nich pytań. Wiemy, że zadając pytanie uczniowie muszą wcześniej zastanowić się, przeanalizować materiał i ocenić, czego dostatecznie nie rozumieją. Warto zastanowić się nad trzema pytaniami:
1. Jak przekazać uczniom, że cenię ich pytania?
Warto przedyskutować z uczniami pewne stwierdzenia:
- Uczymy się poprzez pytania.
- Zadajemy pytania!
- Zadawanie pytań jest oznaką aktywnego i głębszego myślenia.
- W tej klasie pytania są cenione.
- Pytania są zadawane przez wszystkich uczniów i przez nauczyciela!
W trakcie procesu nauczania pomocne mogą być ze strony nauczyciela następujące komunikaty:
- Naprawdę doceniam pytania, które zostały zadane do tej pory.
- To naprawdę interesujące pytanie.
- Mogę powiedzieć, że naprawdę mamy to przemyślane.
- Posłuchajmy kogoś, kto jeszcze nie zabierał dziś głosu.
- Czuję, że już dużo sam mówiłem. Jakie wy macie pytania?
- O czym chcielibyście porozmawiać lub dowiedzieć się więcej?
- Jakie macie pytania, na które jeszcze nie było odpowiedzi?
Tak jak komunikacja werbalna ważna jest komunikacja niewerbalna, czyli np. kontakt wzrokowy, kiwnięcie głową, odchodzenie na bok w czasie, gdy uczniowie dyskutują.
Można też wprost rozmawiać z uczniami na temat ich oporu w stosunku do w zadawania pytań.
- W jaki sposób zapewnię uczniom wystarczającą ilość czasu i miejsca na sformułowanie pytań?
Nie wystarczy, uznać znaczenie zadawanych przez uczniów pytań. Trzeba stworzyć uczniom do tego warunki, czyli zapewnić miejsce i czas na zadawanie pytań. Nauczyciel powinien je zaplanować w planie lekcji. Pomaga w tym przemyślenie celów lekcji, tak aby pytania uczniów mogły pomoc w ich osiąganiu. Druga sprawa, to ograniczyć własne mówienie na rzecz wypowiadania się uczniów. A trzecia sprawa, to koncentracja na krytycznym myśleniu uczniów, nawiązywaniu do tego, co uczniowie już wiedzą i tworzenie powiazań z innymi zagadnieniami.
- W jaki sposób mogę wesprzeć uczniów w zadawaniu pytań?
Duża role może odegrać modelowanie. Uczniowie mając dobry model chętnie go naśladują.
Modelowanie pozwala uczniom obserwować procesy myślowe, przez które przechodzą doświadczeni „twórcy pytań”, a następnie wypróbować niektóre techniki myślenia.
Użyteczne może być poproszenie uczniów o tworzenie pytań w parach.
Curtis Chandler Pomóż uczniom ponownie zacząć zadawać pytania!