Termin myślenie sercem przypomina, że nasze serca mogą być motywatorami do działania i odgrywają kluczową rolę w budowaniu relacji w naszych klasach i szkołach. Przedstawiam (korzystając z artykułu Cathleen Beachboard i Rasharda Wright) trzy klucze do myślenia sercem, które mogą pomóc w budowaniu bardziej pozytywnych relacji w szkole: aktywne słuchanie, koncentrowanie się na zasobach oraz promowanie kultury komunikacji.
- Aktywne słuchanie
Wykazywanie się zrozumieniem i zaufaniem. Aktywne słuchanie wykracza poza zwykłe słuchanie, wymaga skupienia, braku osądu, udzielania rad i niezachwianej wiary w dobre intencje rozmówcy. Praktykowanie aktywnego słuchania przekazuje wiadomość: Widzę cię, słyszę i naprawdę mi na tobie zależy.
Aktywne słuchanie to największy dar, który można dać drugiemu człowiekowi. Nie jest łatwo aktywnie słuchać, powstrzymywać się od dawania rad i natychmiastowego rozwiązywania problemów innych. Jeśli nam się to uda, to wysłuchany człowiek sam siebie zobaczy i będzie miał szanse na rozwiązanie samemu swego problemu. Nauczyciel nie jest od rozwiązywania problemów uczniów, ale od towarzyszenia im w wychodzenia z trudnych sytuacji.
- Koncentrowanie się na zasobach i mocnych stronach.
Siłę szkoły stanowią ludzie. Koncentrowanie się na zasobach oznacza
podkreślanie mocnych stron i atutów zarówno uczniów, jak dorosłych. Każdy ma swoją pozytywną stronę i może służyć pomocą innym.
W przeciwieństwie do edukacji skoncentrowanej na deficytach, praktykowanie pozytywnego myślenia sprzyja relacjom zarówno w szkole, jak i poza nią. Zauważenie mocnych stron osoby pozwala każdemu poczuć się ważnym i wartościowym. Warto oprzeć relacje na dostrzeganiu tego, co najlepsze w każdej napotkanej osobie.
Taka postawa niesie ryzyko rozczarowania. Jednak obawa przed nim może go sprowokować. Lepiej się nawet czasami rozczarować, niż żyć w stałej groźbie zagrożenia. Pozytywne myślenie o innych i zaufanie do innych daje przestrzeń do tego, aby uczeń stał się odpowiedzialny za siebie i pomocny dla innych.
- Pielęgnowanie skutecznej komunikacji i zachęty.
Wsparcie, komunikacja, zachęta przyczyniają się do powstania kultury zorientowanej na rozwój, w której mogą rozwijać się dobre relacje.
Kilka sposobów na stworzenie sprzyjających warunków dla dobrych relacji:
- Pozwolenie uczniom na swobodne wygłaszania myśli i opinii.
- Podejmowanie tematów, które interesują uczniów.
- Zasięganie anonimowych opinii na temat potrzeb uczniów i w miarę możliwości stwarzanie warunków dla ich zaspokojenia.
- Zachęcanie uczniów do aktywnego udziału w rozwiązywaniu problemów.
- Docenianie i świętowanie osiągnięć indywidualnych i zbiorowych.
- Wprowadzenie rytuałów szkolnych akceptowanych przesz społeczność szkolną..
- Zachęcania uczniów do dzielenia się własnymi przeżyciami.
- Zachęcanie do wysiłku z wiarą w sukces.
Dzięki myśleniu sercem wyruszamy w transformacyjną podróż, wspierając nadzieję na rozwój i pozytywne nastawienie, aby zbudować relacje, które pozwolą każdej osobie się rozwijać.
Inspiracja artykułem Cathleen Beachboard i Rasharda Wright
https://www.edutopia.org/article/nurturing-positive-school-relationships
Kilka jeszcze uwag z mojej strony:
- Udzielanie rad
Kiedyś wydawało mi się, że najważniejsze jest pomóc drugiej osoby poprzez udzielanie korzystnych rad. Teraz bardziej rozumiem powiedzenie – „Dobrymi radami piekło jest wybrukowane”. Nawet jeśli mieliśmy podobną sytuacje do rozmówcy, to i tak nasze rady będą dotyczyły tamtej sytuacji, a nie tej. Więcej jest pożytku z uważnego słuchania, które może doprowadzić do znalezienie rozwiązania przez samego rozmówcę. Jako nauczyciele czujemy przymus pomagania i mówienia uczniom – co mają zrobić. Czasami to działa, ale lepiej, aby to sam uczeń wymyślił, co ma zrobić. Jeśli czujemy ogromną chęć udzielania rad, to chociaż zapytajmy rozmówcę, czy chce jej wysłuchać i zostawmy go z jego decyzją, czy radę wykorzysta.
Pamiętam sytuację szkolną, gdy mojej uczennicy ukradziono plecak. Wpadła w rozpacz, a chcąc jej pomoc biegałam po szkole, aby plecak znaleźć. Oczywiście się nie znalazł, a uczennica dalej była w rozpaczy. Wtedy inna nauczycielka usiadała z nią i pozwoliła jej mówić i płakać i to było znacznie lesze.
- Czy każdy jest dobry?
Trudno jest wierzyć w dobre intencje każdego ucznia, szczególnie takiego, który nam i innym przeszkadza. A właśnie taki uczeń tej wiary w siebie najbardziej potrzebuje. Warto zdać sobie sprawę, że dzieci z reguły nie chcą być niegrzeczne, że chcą się uczyć i osiągać sukcesy. Borykają się ze swoimi problemami i dlatego są czasami nieznośne. Ale nie jest to skierowane przeciwko nauczycielowi, to tylko wołanie o pomoc.
- Głos uczniów
Słuchanie głosu uczniów nic nie kosztuje, a daje uczniom poczucie więzi i autonomii.
Często jako nauczyciele bierzemy na siebie całą odpowiedzialność za to, co dzieje się w klasie. A tą odpowiedzialnością można się podzielić z uczniami. Jeśli to uczniowie sami ustalą reguły, rytuały szkolne, to jest większa szansa, że będą ich przestrzegać. Nie wszystkie opinie uczniów muszą być przez nauczyciela uwzględnione, ważne, aby uczniowie wiedzieli, które z nich zostaną zaakceptowane i dlaczego.