Wiele dobrych strategii nauczania ze szkoły podstawowej można z korzyścią przenieść do szkół średnich. Na pewnej konferencji, na której prowadziłam warsztaty dla nauczycielek wczesnoszkolnych zabłąkał się dyrektor liceum. Uczestniczył aktywnie, a na koniec powiedział: „Wszystkie te wasze metody nadają się też do liceum, ale nie odwrotnie”. W tym wpisie omówmy pięć strategii, które działają na każdym poziomie nauczania matematyki, ale też na innych przedmiotach. Przedstawiam 5 sposobów: rozmowy na początku lekcji, nauczanie w małych grupach, notatki i refleksja, analiza błędu, praktyka.
Często, szczególnie na poziomie szkoły średniej nadmiernie skupiamy się na przekazaniu wiedzy i na treściach, a nie doceniamy wartości komunikowania się, głębszego uczenia się, dociekania, współpracy, refleksji itp.
1.Rozmowy na początku lekcji.
W klasach szkoły podstawowej często rozpoczynamy lekcje rozmowami matematycznymi, aby pomóc zaangażować umysły uczniów i zacząć koncentrować się na lekcji matematyki.
- Rozmowa matematyczne polegają na uruchomieniu wiedzy, którą uczniowie już posiadają. Nauczyciel może zadać pytanie: „Z czym Wam się to kojarzy?” lub „Do czego to jest podobne?”. Dzięki temu „zakotwiczamy” nową wiedzę w tym, co uczniowie już wiedzą i potrafią.
- Innym tematem rozmów matematycznych może być podanie łamigłówki związanej z tematem, aby uczniów oswoić z nowymi treściami. Wszyscy uczniowie mogą się wtedy zaangażować w jej rozwiazywanie, pomaga to budować pewność siebie, poprzez pokazanie, że uczniowie potrafią uporać się z zadaniem.
- Jeszcze innym rodzajem rozmów może być szukanie odpowiedzi na pytanie kluczowe. Uczniowie na podstawie swojej uprzedniej wiedzy starają się przewidzieć odpowiedź na to pytanie. Na końcu lekcji odpowiadają na to same pytanie i mogą wtedy zauważyć, że się czegoś nauczyli. Można poprosić uczniów, aby zanotowali swoją początkową odpowiedź i przykleili kartkę pod ławka, aby mogli sprawdzić na końcu lekcji, czy coś się zmieniło. Takim pytaniem przy funkcji kwadratowej może być: „W ilu najwięcej i w ilu najmniej punktach mogą przecinać się dwa różne wykresy funkcji kwadratowych?”
Wiele klas jest zatłoczonych, dlatego zaangażowanie wszystkich uczniów w rozmowę o matematyce może być trudniejsze. Najlepszą sugestią jest polecenie rozmowy w parach. Następnie zachęcenie, aby uczniowie podzielili się z klasą jednym z pomysłów partnera. Pomaga to budować społeczność i pewność siebie wszystkich uczniów.
Rozmowy nazwane matematycznymi mogą sprawdzać się na każdym przedmiocie, maja na celu uruchomienie wiedzy już posiadanej i zachęcenie uczniów do poznawania tematu.
- Nauczanie w małych grupach
Nauczanie w małych grupach to skuteczny sposób nie tylko na zróżnicowanie lekcji, ale także zapewnienie dodatkowej pomocy uczniom, którzy mogą zmagać się z określonym tematem. Można tak połączyć uczniów w grupy, aby jedni uczyli drugich lub żeby nauczyciel mógł podejść i pracować z mniej zróżnicowaną grupą.
W pracy zespołowej przydają się światła drogowe, którymi uczniowie mogą w sposób ciągły informować nauczyciela, czy potrzebują pomocy:
- Zielone – dobrze nam idzie nie potrzebujemy pomocy
- Żółte – potrzebujemy konsultacji w jednej sprawie
- Czerwone – idzie nam słabo, potrzebujemy pomocy
Jeśli nauczyciel stosuje często tak zwane wyjściówki (uczniowie na koniec lekcji piszą odpowiedź na pytanie nauczyciela i oddają ją nauczycieli), to nauczyciel ma informacje na jakim poziomie nauki są uczniowie i może lepiej zaplanować skład zespołów.
- Notatki i refleksja
Często oczekujemy, że nasi uczniowie potrafią robić notatki i formułować własna refleksje. Warto podpowiedzieć uczniom sposób na refleksję. Najczęściej nauczycie prosi uczniów, aby zapisali – „Czego się dzisiaj nauczyliście?” Jest to trudne pytanie i po pewnym czasie nurzące. W programie Szkoła Ucząca się opracowaliśmy Pudełko refleksji, w którym jest blisko 30 sposobów na refleksję.
Innym sposobem może być wspólne tworzenie mapy myśli, czy innego podsumowania lekcji.
- Analiza błędu
Nauczyciel przedstawia uczniom rozumowanie zawierające błąd i prosi uczniów (najlepiej w parach), aby go wskazali i poprawili.
- Praktyka
Przedstawianie uczniom problemu matematycznego od praktyki i zastosowania w życiu codziennym. Można pokazać wiążący się z tematem obrazek i zapytać: „Co zauważyłeś? Nad czym się zastanawiasz?”
Na przykład przy funkcji kwadratowej można najpierw pokazać uczniom zdjęcia różnych mostów i zapytać ich: Jakim wykresem funkcji da się opisać te mosty?”. Takie podejście uczy uczniów spojrzenia nie od strony treści, tylko problemu. Dobrze, aby uczniowie szkół średnich rozpoznawali piękno matematyki wokół nich.
Strategie nauczania stosowane przez wychowawców przedszkolnych mogą inspirować do angażowania naszych uczniów w piękno matematyki w każdym wieku. Przedstawione sposoby są wykorzystywane przez ocenianie kształtujące.
Inspiracja artykułem Brendy Gregorski