Uczniowie od początku nie są nastawieni entuzjastycznie do oceny koleżeńskiej. Mają z nią niedobre doświadczenia, po pierwsze w informacji zwrotnej od kolegi lub koleżanki nie otrzymują użytecznych dla nich informacji, po drugie sami nie potrafią udzielać właściwych informacji.
My sami jako nauczyciele wiemy, że formułowania i przekazywania informacji zwrotnej nie jest łatwo sprawą i trzeba się jej uczyć, więc nie możemy zakładać, że uczniowie będą potrafili ją formułować bez uprzedniego przygotowania.
Jednak warto jest podjąć wysiłek uczenia uczniów oceny koleżeńskiej, gdyż:
- ocena koleżeńska pomaga nauczycielowi w ocenianiu uczniów,
- uczniowie udzielając jej pogłębiają własny proces uczenia się,
- ocena koleżeńska jest „bezpieczniejsza” dla uczniów i często lepiej do nich trafia, gdyż pochodzi od rówieśnika,
- pomaga we wzięciu odpowiedzialności przez uczniów za swoja naukę,
- pomaga w budowaniu więzi w klasie.
Zatytułowałam ten wpis – Informacja zwrotna koleżeńska, a nie ocena koleżeńska, aby podkreślić, że tego typu ocena jest ocena kształtującą, a nie oceną sumującą. Polega na przekazywaniu wzajemnym informacji zwrotnej.
Przedstawię kilka wskazówek, które warto wziąć pod uwagę wprowadzając ocenę koleżeńska do swojej pracy z uczniami.
- Co to jest informacja zwrotna?
Wprowadzając ocenę koleżeńska trzeba wcześniej uczniów przygotować poprzez przekazywanie im nauczycielskiej informacji zwrotnej. Informacja zwrotna powinna zawsze odnosić się do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu i zawierać:
- To co uczeń zrobił dobrze.
- To co uczeń może poprawić i jak może poprawić.
- Jak uczeń może się dalej rozwijać – wskazówki na przyszłość.
Ocena koleżeńska może ograniczać się do dwóch pierwszych warunków, przekazywanie wskazówek na przyszłość jest przeważnie dla uczniów za trudne i poza ich kompetencjami.
Uczniowie powinni też wiedzieć, że oceniają pracę koleżanki lub kolegi, a nie jego osobę.
- Informacja zwrotna jako własna opinia
Należy zachęcać uczniów, aby formułowali informację zwrotną dla koleżanki lub kolegi nie jako kategoryczną ocenę, ale jako własne odczucie.
Oto kilka przykładów:
- Zamiast: Nie ma logicznego ciągu twojego rozumowania, lepiej:
Nie widzę, jak ten wniosek wynika z tego, co napisałeś wcześniej.
- Zamiast: Nie wiadomo o kim piszesz, lepiej: Nie jestem pewien, kim są „oni” w tym zdaniu.
- Zamiast: Cytat nie pasuje do treści, lepiej: Wyjaśnij trochę więcej, dlaczego wybrałeś ten cytat.
- Zamiast: Dobre zakończenie, lepiej: Podoba mi się w jaki sposób podsumowałeś swój wywód.
- Zasady
Warto ustalić zasady dotyczące informacji zwrotnej. Mogą to być np.:
- Komentarz powinien odnosić się do wskazanego fragmentu pracy.
- Ze wskazówkami. Podawanie wskazówek lub sugestii, jak można byłoby lepiej wykonać pracę.
- Wyczerpująca. Otrzymujący informacji zwrotnej uczeń wie, jakie kroki ma podjąć w celu poprawy.
- Kryteria sukcesu. Odnosi się do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu.
- Życzliwa. Wszystkie komentarze muszą być formułowane w sposób życzliwy i wspierający.
Uczniowie mogą sprawdzać, czy ich informacja zwrotna trzyma się zasad.
- Modelowanie
Najlepiej uczniowie uczą się formułować informację zwrotną naśladując działania nauczyciela.
Dobrze jeśli nauczyciel podzieli się swoim procesem myślowym, jaki towarzyszył mu przy konstruowaniu informacji zwrotnej.
Następnie można poprosić uczniów, aby ocenili – co jest skuteczne, a co nie.
- Informacja zwrotna do informacji zwrotnej
Warto wykonywać ćwiczenia próbne z informacją zwrotną. Może to wyglądać w ten sposób, że uczniowie piszą informację zwrotną, a nauczyciel wraz z nimi ją potem analizuje – jej poprawność, zgodność z zasadami i skuteczność.
Ocena koleżeńska jest często wspominana jako dobre narzędzie oceniania kształtującego, pomaga w realizacji wszystkich strategii OK:
- Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
Uczy jak ważne są kryteria sukcesu i jak je można wykorzystać.
- Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.
Pozwala na dyskusję i dialog na temat wykonanej przez uczniów pracy.
- Udzielanie uczniom takiej informacji zwrotnej, która przyczyni się do ich widocznych postępów.
Uczy korzystania z informacji zwrotnej.
- Umożliwianie uczniom, by korzystali wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności.
Pomaga w budowanie więzi pomiędzy uczniami.
- Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.
Uczy uczniów samodzielności i odpowiedzialności.
Korzystałam z artykułu Mark Gardner https://www.edutopia.org/article/teaching-students-give-peer-feedback