Przykłady nauczycieli z Frajdy z nauczania na temat tego – jak ruch można wykorzystać w procesie nauczania.
Przykłady nadesłały: Malwina Kiełbratowska – nauczycielka języka polskiego;
Joanna Sułek – nauczycielka matematyki; Krystyna Dąbek – nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego; Iza Greszta – nauczycielka języka polskiego
Beata Fiszer nauczycielka języka polskiego; Karina Wójcik – nauczycielka języka niemieckiego, Barbara Jaworowicz – nauczycielka fizyki; Dorota Kujawa- Wenke, nauczycielka języka polskiego; Urszula Lach – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i Patrycja Doroszewska–Olender – nauczycielka języka niemieckiego.
Malwina Kiełbratowska, nauczycielka języka polskiego
Ostatnio zaczęłam włączać muzykę na lekcji. Uczniowie przygotowali mi playlistę, której słuchali przy uzupełnianiu zeszytów ćwiczeń. Na „podwójnych” lekcjach robimy przerwę i jedną piosenkę tańczymy np. pociąg dookoła sali, żeby rozruszać się po żmudnej walce z formami osobowymi czasownika. To miało miejsce w klasie 5; w starszych klasach stosuję serie bardzo krótkich ćwiczeń (podskoki, pajacyki).
Joanna Sułek, nauczycielka matematyki w Szkole Podstawowej nr 3 w Mińsku Mazowieckim
Wczoraj w 4 klasie ćwiczyliśmy “obroty”:
– kąt półpełny – obrót o 180 stopni,
– kąt pełny – obrót o 360 stopni,
– kąt prosty – ¼ pełnego obrotu
Wielu uczniów w swojej refleksji napisało: “pomogła mi gimnastyka”.
W klasach piątych przy wielokrotnościach i dzielnikach, uczniowie przemieszczają się w zadany sposób. Też przy działaniach na ułamkach dziesiętnych poruszają się zgodnie z “ruchomym przecinkiem” … itd.
Krystyna Dąbek, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego w Opolskim Centrum Edukacji
- W jaki sposób otrzymać ten sam wynik kilka razy?
Uczniowie podzieleni na 3-4 grupy. Nauczyciel przygotowuje dużą kostkę do gry, nakleja na niej różne liczby. Grupy wybierają swojego łącznika, siedzą w pewnej odległości od nauczyciela. Pierwszą rundę zaczyna nauczyciel, rzuca kostką, łącznicy podbiegają do grup, przekazują jaka liczba wypadła, grupa ma za zadanie ułożyć cztery różne działania, których wynik odpowiada wyrzuconej liczbie na kostce. W tym czasie łącznicy stoją obok swoich grup, aż dzieci wykonają i zapiszą na dużych kartkach odpowiednie działania. Łącznicy podbiegają do nauczyciela i jeden z nich rzuca kostką uzyskując inną liczbę. Sytuacja powtarza się. Należy zadbać o sprawdzenie podanych przez grupy działań.
- Jak porównać liczebność zbiorów bez liczenia elementów w poszczególnych zbiorach?
Dzieci podzielone na grupy 4-osobowe. Każda grupa otrzymuje ścinki papieru, określamy czas wykonania pierwszego zadania – ok. 3 min. Uczniowie zwijają papier w kuleczki wielkości ziarenek groszku. Po 3 minutach przerywamy pracę. Nauczyciel przedstawia problem, jak się przekonać, bez przeliczania, która grupa zrobiła więcej kuleczek. Do dyspozycji dzieci mają klej, arkusz papieru. Dzieci zastanawiają się jak rozwiązać problem, podają propozycje, argumentują wybór rozwiązania.
Jedna z propozycji rozwiązania zadania: jeden reprezentant każdej grupy podbiega do dużego arkusza i nakleja swoje papierowe „ziarenko” i tak do końca, aż wszystkie „ziarenka” zostaną wklejone. Ta grupa, której pozostały nieprzyklejone ziarenka mała ich najwięcej.
- Ziarenko do ziarnka
Dzieci podzielone na grupy 4-osobowe. Każda grupa otrzymuje pojemnik z pomalowanymi ziarenkami grochu. Dzieci mają w określonym czasie wybrać jak najwięcej ziarenek w kolorze zielonym. Czas ok.2 min. Określamy problem, taki sam jak w podanej wcześniej wersji przy czym, uczniowie mają do dyspozycji szklane wąskie rurki. Zastanawiają się jak porównać ilość wybranych zielonych „ziarenek” bez ich przeliczania.
Propozycja rozwiązania: każde dziecka z grupy bierze po jednym ziarenku zielonego groszku, pokonuje wyznaczoną odległość i wkłada je do szklanego naczynia, aż do wyczerpania się „ziarenek”. Dzieci mogą porównać wysokość zapełnionych zielonymi groszkami rurek.
Link do przykładów opisanych w publikacji, dotyczącej języka angielskiego (Krystyna Dąbek, My English, my fun. Vademecum dla nauczycieli języka angielskiego w przedszkolu i klasach I-III, 2020)
https://www.nowik.com.pl/upload/24/9650921ed62ba049e67c778ab9820a80.pdf
- Ball and word, zawieszamy obręcz na odpowiedniej wysokości dostosowanej do wzrostu dzieci, w odległości 2 metrów od obręczy, z jej przodu i tyłu, zaznaczamy kredą linię, która oznacza miejsce rzutu piłką, uczestnicy zabawy stają po przeciwnych stronach obręczy, rzucają piłką, tak, aby piłka przeleciała przez środek obręczy, wybieramy kategorię, np. „animals”, dzieci rzucają piłką tak długo, dopóki nie wyczerpie im się słownictwo z danej kategorii.
- Ćwiczenie zaczynamyod zabawy ruchowej, nauczyciel mówi nazwy figur geometrycznych, dzieci na każdą figurę reagują ustalonym ruchem (np.: nauczyciel mówi „triangle”, dzieci trzy razy podskakują, nauczyciel mówi „square” dzieci cztery razy klaszczą wyprostowanymi przed sobą rękoma, na słowo „rectangle” – cztery razy klaszczą nad głową, na słowo „circle” – ruchem ramion zataczają przed sobą duże koło). Ten etap utrwala własności figur i pogłębia rozumienie ich cech. Następnie proponujemy dzieciom zmianę ról, chętne dziecko nazywa figury a nauczyciel, razem z pozostałymi dziećmi, wykonuje odpowiednie ruchy. W kolejnym kroku przechodzimy do rozwijania umiejętność wypowiadania się w języku obcym i konstruowania wypowiedzi.
- Każde dziecko ma kartkę z oznaczonymi 6 polami. Nauczyciel przygotowuje wcześniej karty do losowania z poleceniami np.: „in field 2 draw a small yellow triangle”; in field 5 draw two blue circles”; oraz kartki z figurami np. duży żółty trójkąt, małe zielone koło itp. Dzieci kolejno podchodzą do pudełka z poleceniami, losują kartkę, jeżeli na wylosowanej kartce zapisane jest polecenie, dziecko czyta je na głos, a pozostałe dzieci uzupełniają schemat wg usłyszanego polecenia, jeżeli zaś dziecko wylosuje kartkę z figurą, musi samodzielnie skonstruować polecenie i podać je pozostałym dzieciom. Kiedy wszystkie pola na kartce są już uzupełnione to, prosimy dzieci, aby wybrały jedno z pól i skonstruowały krótką i zrozumiałą wypowiedź np.: „This is a big blue figure with three angles”, „There are two figures, one is yellow and one is red”.
Iza Greszta, nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Woli Krakowiańskiej
Mnie temat ruchu nie zaskakuje. Czy mózg lubi ruch? Bezwzględnie tak. Czego nie lubi? – Nudy. Ruch pomaga w obu kwestiach. Przykłady – bardziej skomplikowane i zaplanowane działanie:
- Gramatyka
- Odmianę przez przypadki wprowadzam w czwartej klasie, ucząc piosenki pomagającej zapamiętać kolejność przypadków (śpiewamy i tańczymy); następnie uczymy się siedmiu słówek pomocniczych połączonych z ruchami – do nich uczniowie bezbłędnie dobierają pytania. Żeby zapamiętać słówka pomocnicze – rytmicznie z gestami recytujemy je na różne sposoby (szeptem, głośno, płaczliwie itp.): stoi – stajemy na baczność, ręce wzdłuż ciała, nie ma – gest rozłożonych rąk, przyglądam się – robimy z dłoni lornetkę, biorę – gest podnoszenia do góry itd. Potem łączymy przypadki ze słówkami i pytaniami.
- Wyznaczeni uczniowie odgrywają role wykonawcy i przedmiotu czynności przy wprowadzaniu stron czasownika. Potem tylko wystarczy przypomnieć: Kuba głaszcze Tomka – Tomek jest głaskany przez Kubę. Oczywiście bierzemy do tych przykładów największych rozrabiaków. Wszyscy w klasie ten przykład gramatyczny pamiętają.
- Spontaniczne zwiększacze energii i zaangażowania:
- Zadaję pytanie na podsumowanie i widzę, że nie wszyscy znają odpowiedź: pozwalam znaleźć w klasie kogoś, kto pomoże, więc wszyscy radośnie spacerują. A potem wszyscy mają w zeszycie zapisaną właściwą odpowiedź.
- Moja ulubiona: stand up game. Wszyscy muszą wstać. Usiąść może ten, kto poda zapamiętaną informację na określony temat – używam na początku lekcji, jako powtórkę lub na koniec jako podsumowanie np. Adam Mickiewicz, ten uczeń, który poda informację o wieszczu może usiąść.
- Biegane dyktando – w parach. Tekst umieszczony jest poza sala lekcyjna. Jeden uczeń biegnie do tekstu, zapamiętuje jedno zdanie i powtarza je partnerowi, który je zapisuje. Potem zmiana.
- Powtórka w autobusie – uczniowie udają, że jadą autobusem (jedni siedzą, inni się kiwają na stojąco) i „plotkują” np. o bohaterach lektury. W pewnym momencie autobus ostro hamuje!
- Wernisaż w galerii – na ścianach prezentacje projektów uczniowskich. Uczniowie w parach rozmawiają na temat danego projektu przez 30 sekund, po czym następuje zmiana miejsc i uczniowie siadają w parach przed innym projektem.
- Samodzielne pisanie. Nauczyciel pozwala uczniom na przyjęcie wybranej pozycji. Jedni kładą się na podłodze, inni opierają o ławkę, niektórzy leżą pod ławką, a jeszcze inni siedzą jak zwykle na krzesełkach. Pryska nuda i wszyscy wykonują zdanie w wybranej przez siebie pozycji.
Beata Fiszer, język polski, Szkoła Podstawowa nr 47 w Gdyni
Propozycje wykorzystania ruchu w nauce gramatyki języka polskiego
- Ruch służący zrozumieniu form czasownika:
Uczniowie rzucają do siebie miękką piłkę lub gąbkę. Następnie analizujemy formy czasownika:
Rzucono piłkę (nie wiadomo kto rzucił), rzucono – forma nieosobowa czasownika
Rzuciłem piłkę (da się wskazać osobę, wykonawcę czynności), rzuciłem – forma osobowa, 1. osoba.
Rzucający chłopak – ten, który rzuca (imiesłów przymiotnikowy czynny)
Rzucona piłka – taka, którą ktoś rzucił (imiesłów przymiotnikowy bierny)
- Ruch służący zrozumieniu imiesłowów przysłówkowych współczesnych i uprzednich
Uczniowie biorą udział w zabawie klasowej. Jedna osoba z klasy (ochotnicy) daje wyzwanie w formie wypowiedzenia z imiesłowem współczesnym albo uprzednim. Inna osoba (ochotnicy) wychodzi z ławki i na oczach klasy wykonuje czynności, o których mowa w zdaniu. Na przykład:
Wyzwanie: Chodząc po klasie, podrzucał gąbkę. (Wykonawca wykonuje obie te czynności równocześnie).
Wyzwanie: Podrzuciwszy gąbkę, chodził po klasie. (Wykonawca najpierw podrzuca gąbkę, a następnie chodzi po klasie).
Przy okazji uczniowie przekonują się, że nie od wszystkich czasowników da się utworzyć każdy z imiesłowów.
Uwaga: przed przystąpieniem do zabawy nauczyciel zwraca klasie uwagę, że wyzwania muszą być bezpieczne (tzn. nie mogą narażać nikogo na niebezpieczeństwo fizyczne ani na ośmieszenie).
Karina Wójcik, nauczycielka języka niemieckiego, Zespół Szkół Publicznych w Szewnie
Wykorzystywania zadań ruchowych na lekcji nauczył mnie wiele lat temu pewien uczeń, który nie mógł wysiedzieć na lekcji dłużej niż 15 minut. Jako młoda nauczycielka ciągle go upominałam, żeby siedział, aż w końcu mi powiedział, że on to najbardziej lubi wf, bo tam się wreszcie można poruszać. W sumie nic odkrywczego nie powiedział, ale dla mnie to było odkrycie roku. Zmieniłam nastawienie do prowadzenia zajęć wprowadzając międzylekcyjnie wspólne bieganie po klasie wykrzykując poznane słówka przez 2 minuty, głębokie oddychanie podczas spacerowania między ławkami, kilkuminutowe przerwy na napicie się wody i ćwiczenia rozciągające. Nie w każdej klasie spotkało się to z pozytywnym odzewem, dlatego postanowiłam wpleść ruch do ćwiczeń językowych. Oto kilka sprawdzonych propozycji:
- Ciepło zimno – zabawa ruchowa polegająca na szukaniu ukrytych przedmiotów szkolnych. Jeden uczeń szuka pozostali mówią głośniej nazwę ukrytego przedmiotu, gdy uczeń jest blisko odnalezienia i ciszej gdy się od niego oddala.
- Biegane dyktando – nauczyciel zawiesza tekst w powiększeniu w kilku miejscach w klasie. Uczniowie mają za zadanie przepisać tekst zapamiętując go i zapisując zapamiętane części do zeszytu, zabawa z kategorii kto dokładniejszy ten lepszy.
- Szybki alfabet – piszemy na tablicy alfabet, dzielimy klasę na dwie grupy, które stoją w rzędach przed tablicą, uczniowie mają za zdanie jak najszybciej napisać słówka rozpoczynające się na daną literę.
- Pantomima – uczniowie pokazują czasowniki za pomocą ruchu, pozostali uczniowie odgadują czasownik wypowiadając go po niemiecku
- Kierowanie ruchem – uczniowie piszą w grupach instrukcję, a właściwie mieszają według własnego uznania słówka po niemiecku określające kierunki na prawo, na lewo, do tyłu, do przodu. Czytają je jednemu z uczniów, który musi poruszać się w klasie według tej instrukcji.
Moim zdaniem te krótkie ćwiczenia można wykorzystywać na rozpoczęcie, na zakończenie lekcji lub jako energizery w trakcie zajęć.
Barbara Jaworowicz, nauczycielka fizyki w szkole Podstawowej w Skulsku
Nauka wzorów, jednostek, przedrostków za pomocą zabawy ruchowej. Na zalaminowanych kartkach są zapisane wzory fizyczne lub jednostki. Uczniowie dzielą się na 2 lub 3 zespoły w zależności od liczebności klas. Nauczyciel rozrzuca karki z zapisanymi informacjami na podłodze i wypowiada głośno wielkość fizyczną, lub jednostkę (np. ciśnienie hydrostatyczne, gęstość, paskal). Uczniowie, którzy są w kolejności pierwszymi w grupie biegną do rozrzuconych kartek z prawidłowymi wzorami i zabierają kartki, które zawierają prawidłowe informacje. Grupa, która zbierze większą ilość kartek wygrywa. Świetne zadanie rozpoczynające lekcję, nadaje się również na podsumowanie zajęć.
Dorota Kujawa- Wenke, nauczycielka języka polskiego, trenerka oceniania i była nauczycielka.
Kiedy pierwszy raz usłyszałam o otwartej przestrzeni (open space) w organizowaniu
spotkań służących szukaniu rozwiązań w dużych przedsiębiorstwach, od razu pomyślałam, że ta metoda może przydać mi się na lekcji. Zasady open space to:
- Ktokolwiek przyszedł, są to odpowiednie osoby.
- O której się zacznie, to się zacznie.
- Jako się skończyło, to koniec.
- Cokolwiek wyszło jest jedynym, co mogło wyjść.
Open space to także jedno prawo. Nazywa się ono Prawem dwóch stóp: Jeśli w jakimkolwiek momencie znajdziesz się w sytuacji, w której nie korzystasz ani nie dajesz od siebie wartości, idź gdzie indziej.
W świecie przedsiębiorstw organizator przedstawia temat spotkania oraz
zaprasza każdą osobę, dla której jest ważny poruszany aspekt zagadnienia, aby wzięła odpowiedzialność i poprowadziła spotkanie na temat. W klasie uznałam, że każdy jest ekspertem, bo przeczytał lekturę i jego praca ma polegać na tym, by do odpowiedniej kieszeni opatrzonej kolorem kapelusza i instrukcją, co ma się w niej
znaleźć, wrzucić swoją propozycję. Metodę 6 myślowych kapeluszy E.de
Bono wykorzystałam przy charakterystyce postaci Nemeczka z lektury „Chłopcy z placu Broni” F. Molnara. Kapelusze oznaczały: -biały – fakty z życia bohatera, – czarny – oskarżenie- wady Nemeczka, – zielony – kreatywność- sytuacje, w których bohater mógł zachować się inaczej, – czerwony- emocje jakie wywołuje w nas zachowanie i postawa chłopca, – żółty- obrońca- zalety Nemeczka. Ruch na lekcji służył aktywizowaniu uczniów. Zwykle przygotowania do pisania wypowiedzi są
siedzeniem w ławce. Tu przygotowania upłynęły w ruchu i na pozostawieniu uczniom wyboru, co do ilości i jakości wrzucanych do kieszeni informacji. Postanowiłam, że w ten sposób ożywię lekcję związaną ze żmudnym pisaniem charakterystyki głównego bohatera.
Uczniowie wrzucali swoje propozycje do kieszeni opatrzonej kolorem kapelusza. Niczego nie narzucałam. Były osoby, które wrzuciły kilkanaście propozycji, były takie, które wrzuciły znacznie mniej. Jedna osoba z klasy wyciągała kartki prezentujące fakty o bohaterze na podstawie lektury i czytała je, a chętni uczniowie z klasy układali
zdania. Zauważyłam, że najwięcej błędów pojawiło się przy prezentacji faktów. Pisanie charakterystyki podzieliliśmy wg koloru kapeluszy. Biały pojawił się w przedstawieniu bohatera. Następnie zajęliśmy się cechami charakteru i usposobienia. Uzasadniliśmy 3 cechy korzystając z cech i przykładów włożonych do kieszeni z kapeluszem zielonym, żółtym i czarnym. W ocenie bohatera wykorzystaliśmy zgromadzone informacje w kieszeni z kapeluszem czerwonym. Na innych przedmiotach kieszenie mogą służyć do zapisania pytań kluczowych związanych z celem lekcji.
Uczniowie mogą do nich wrzucać swoje odpowiedzi. Następnie, wraz z
nauczycielem i innymi uczniami, można w grupach opracować odpowiedź
biorącą pod uwagę rozwiązania różnych osób.
W 2019r. z Wiesią Mitulską opracowałyśmy e-book o edukacji w ruchu. Są w nim pomysły Wiesi i moje na lekcje w ruchu, które przeprowadziłyśmy z uczniami i uczennicami.
Urszula Lach, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w ZSP w Międzyrzeczu.
Mózg lubi ruch to już wiadomo.
A więc np.:
-Uczenie się wiersza wspomagane chodzeniem, podskakiwaniem pozwala na szybsze jego opanowanie.
-Dokładanie ruchu przy uczeniu się reguł, zasad pomaga je zapamiętać.
-Metoda Whole Brain Teaching – angażuje cały mózg do nauki poprzez ruch. Na przykład, gdy dzieci uczą się o rzeczownikach. Informacja, nauczyciel podaje informację, że rzeczowniki to wyrazy oznaczające nazwy ludzi, roślin, zwierząt i do każdej kategorii dokładany jest ruch. Następnie w parach uczniowie powtarzają regułkę – jedno dziecko stoi, mówi i pokazuje, a drugie kuca i słucha. Gdy pierwszy uczeń skończy następuje zmiana. Można proponować kilka zmian i prosić, aby za każdym razem uczniowie przyspieszali.
Sposób też odpowiedzi do edukacji matematycznej.
-Gra terenowa, gdzie dzieci rozwiązują różne zadania biegając do wyznaczonych punktów.
Patrycja Doroszewska – Olender, nauczycielka języka niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 47 w Gdyni i w Gdyńskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli
- Pomysł pierwszy, zacznij od ruchu
Na stołach uczniów układamy kartki ze słownictwem, zagadnieniami z nowego tematu. Uczniowie krążą po sali i zastanawiają się nad tematem dzisiejszej lekcji.
- Pomysł drugi, podjedź po kartę pracy
Zamiast rozdawać karty pracy prosimy uczniów o podejście do stołu i samodzielne pobranie. Można pociąć kartę pracy na zadania i poinformować – skończyłeś jedno zadanie wybierz kolejne. Dodatkowo zaproponować dowolną kolejność wykonywania zadań – podejdź wybierz kolejne zadanie .
- Pomysł trzeci, Tak Nie
Wyznacz 2 miejsca w klasie. Jedno jest odpowiedzią – Tak drugie – Nie. Przygotuj pytania powtórkowe z ostatniej lekcji. Muszą być to pytania zamknięte. Uczniowie wybierają miejsce, które jest ich zdaniem odpowiedzią na to pytanie . Można dodać jeszcze opcję MOŻE – żeby uniknąć „strzelania”. Dodatkowo można zapytać kilku uczniów, dlaczego ustawili się przy tej odpowiedzi. Zachęci to do rozważnego podchodzenia do zabawy.
Zamiast odpowiedzi TAK lub NIE można dać inne:
- jeziora polodowcowe, rynnowe
- liczby podzielne przez 3 i liczby podzielne przez 2
- dramat, liryka, epika
Można wykorzystać 4 rogi klasy dla wariantu z czterema odpowiedziami.
- Pomysł czwarty, zapytaj kolegę
Grę stosuję na zajęciach językowych, przygotowujemy zestaw pytań zaczynających się na czy … np.: Czy lubisz makaron itd .
Uczniowie chodzą po klasie i szukają osoby, która odpowie twierdząco na dane pytanie. Zapisują jej imię przy danym pytaniu. Chodzi o to, żeby znaleźć jak najwięcej osób w określonym czasie. Zaznaczamy, że osobę można dopisać tylko do jednego pytania. Zmusi to do wędrówek po klasie , a to jest naszym celem
Polecam książkę: https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4957901/w-zdrowym-ciele-zdrowy-mozg