Zwykła sytuacja szkolna: Nauczyciel oddaje klasówki ocenione stopniami. Każdy uczeń zerka na wystawiony stopień i … przeważnie jest zaskoczony. I to bez względu na wysokość stopnia. Nawet jeśli przed klasówką określone były kryteria sukcesu, a nawet gdy była podana punktacja i tak uczeń nie wie dlaczego ma taki, a nie inny stopień.
Warto zrobić doświadczenie i zapytać uczniów przed oddaniem prac jaki stopień ich zdaniem im się należy i przekonać się czy potrafią ocenić.
Kryteria sukcesu przybliżają uczniów do adekwatnej samooceny swojej pracy, bez nich jest to po prostu niemożliwe.
Kryteria muszą być określone wcześniej, tak aby uczeń przed przystąpieniem do sprawdzianu wiedział, czego się od niego oczekuje.
Na jednym z wykładów wiele lat temu zachęcałam nauczycieli do określania kryteriów sukcesu i wtedy jedna z nauczycielek powiedziała: „Ale przecież – jak podam im kryteria, to oni się tego nauczą”. Dopiero po wypowiedzeniu tego zdania zdała sobie sprawę, że jest w narracji szkolnej pod tytułem – złapać ucznia na niewiedzy.
W tak zwanym dorosłym życiu powierzając specjaliście wykonanie zadania (np. budowę domu, czy remont łazienki) określamy – co byśmy chcieli otrzymać. Jeśli tego nie zrobimy, to musimy się pogodzić z projektem, który nie będzie dla nas zadawalający. Tak samo jest z uczniami, jeśli nie określimy czego od nich oczekujemy, to oni nie wykonają pracy prawidłowo.
Ale nawet określone kryteria sukcesu nie dają uczniom precyzyjnej informacji dotyczącej tego, co nauczyciel uznaje za udany produkt.
Tak samo ważne, albo jeszcze ważniejsze jest to, co uczeń będzie wiedział o wykonanej przez siebie pracy – co zrobił dobrze, co i jak powinien poprawić. Tego uczeń nie dowie się z wystawionego stopnia, potrzebuje informacji zwrotnej.
Można jednak dążyć do tego, aby kryteria były listą kontrolną, według której uczeń może sprawdzić, czy osiągnął sukces.
Na przykład:
- Podasz co najmniej dwie przyczyny ….
- Dokonasz porównania tych dwóch zagadnień
- Podasz co najmniej jeden cytat ilustrujący treść
Kiedy uczniowie mają podaną i zrozumiałą dla nich listę kontrolną zawierającą kryteria sukcesu, mogą z niej korzystać, wykonując zadanie i po jego wykonaniu sprawdzić, czy ich praca spełnia oczekiwane standardy.
Nauczyciel może w swojej informacji zwrotnej dla ucznia zakreślić różnymi kolorami spełnione i niespełnione kryteria oraz wskazać, jak ma uczeń pracę poprawić.
Dziura w informacji zwrotnej powstaje, gdy informacja zwrotna:
- nie odnosi się do kryteriów sukcesu,
- kryteria nie są dla ucznia zrozumiałe,
- uczeń nie ma okazji zapytać nauczyciela o zapisy w informacji zwrotnej.
Czyli wtedy, gdy kierunek informacji zwrotnej jest tylko w jedną stronę: nauczyciel – uczeń.
Aby nie powstała dziura w informacji zwrotnej nauczyciel:
- przed wykonaniem zadania musi określić kryteria sukcesu,
- upewnić się, czy są one dla uczniów zrozumiałe,
- po wykonaniu pracy powinien dostarczyć uczniom informację zwrotną odnoszącą się do kryteriów,
- poświęcić czas na omówienie informacji zwrotnej.
Często nauczyciele skarżą się, że nie ma czasu na omawianie informacji zwrotnej – „Wszystko jest napisane, każdy może sobie przeczytać”. Taki stosunek do informacji zwrotnej może całkowicie zniwelować korzyści z niej płynące.
Warto najpierw zadać uczniom pytania:
- Co poszło Ci dobrze?
2. Jaką trudność napotkałeś?
3. Co możesz zrobić, aby następnym razem poszło Ci lepiej?
Warto polecić uczniom odpowiedź na piśmie, gdyż wtedy uczniowie lepiej się nad nią skupią i nauczyciel może mieć wtedy wgląd w odpowiedzi i może je wykorzystać w planowaniu nauczania.
Może się okazać, że pomyłki wynikają niezrozumienia kryteriów, lub kryteria nie były wystarczające. Na przykład, jeśli zadaniem dla uczniów było napisanie wywiadu z postacią historyczną, to może się okazać, że uczniowie nie wiedzieli, o co mieli pytać rozmówcę. Może to być również wskazówka dla nauczyciela – jak następnym razem określać kryteria sukcesu.
Warto zakopywać dziurę w informacji zwrotnej. Wtedy uczniowie mają szansę na zrozumienie oceny nauczyciela, a nawet na samoocenę.
Inspiracja artykułem Miriam Plotinsky
https://www.middleweb.com/50219/structure-feedback-to-affirm-student-identity/