Jak przeciwdziałać drobnym wykroczeniom uczniów?

Jak myślimy o dyscyplinie, to przychodzi nam na myśl narzucanie pożądanych rodzajów zachowań. Jednak, gdy sięgniemy do łacińskiego znaczenia słowa disciplina, to dowiemy się, że oznacza ono – nauczanie i wiedzę.

Jak postępować, aby dyscyplina służyła świadomej zmianie zachowań, a nie narzucaniu i karaniu uczniów za złe zachowanie, aby była działaniem proaktywnym i wspierającym?

W tym wpisie zajmiemy się praktycznymi radami dla nauczycieli – jak ograniczyć niepożądane zachowania uczniów i naruszanie dyscypliny spowodowanych małymi wykroczeniami.

Kluczem jest dobra komunikacja pomiędzy uczniem i nauczycielem.

  1. Poznanie swoich uczniów.

Do nauczania, uczenia się i wychowania niezbędne są dobre relacje. Im silniejszy związek i im lepiej rozumiemy naszych uczniów, tym więcej mamy możliwości działania, gdy sytuacja staje się trudna. Podstawą jest poznanie uczniów, ich sytuacji szkolnej i domowej. Kluczem jest stwarzanie warunków, sprzyjających rozmowie, w której najważniejsze jest słuchanie ucznia. W szkole niestety standardem jest to, że mówi nauczyciel, a w budowaniu relacji ważne jest przede wszystkim słuchanie.

  1. Znane oczekiwania

Uczniowie muszą znać i akceptować zasady zachowania i to czego się od nich oczekuje. Nauczycielom wydaje się, że wystarczy przedstawienie zasad, a nawet tylko ich udostepnienie. To jednak jest stanowczo za mało.  Najlepiej, gdy zasady są tworzone razem z uczniami i gdy są dokładnie omówione z przykładami zachowań zgodnych i niezgodnych z tymi zasadami. Do zasad trzeba wracać i w razie potrzeby je modyfikować, to powinien być „żywy” dokument. Uczniowie, którzy mają wpływ na tworzenie norm, są bardziej skłonni do ich przestrzegania.

  1. Poznanie przyczyn

Każdy człowiek może zbłądzić, uczeń też, trzeba mieć to na względzie i nie reagować odruchowo. Każda sytuacja jest inna i warto poznać jej przyczyny.

Poznać je można pytając i słuchając ucznia. Ważne jest podejście do ucznia z wiarą w jego dobre intencje.

  1. Życzliwość i wzajemny szacunek

O wzajemnym szacunku należy z uczniami rozmawiać. Nie warto przymykać oczu na agresywne zachowania np. na korytarzu szkolnym. Warto poświęcić kilka chwil lekcji na przywrócenie życzliwości. Ważną częścią jest przykład, jaki daje sam nauczyciel i jak on sam przestrzega ustalonych zasad.

  1. Docenianie wysiłku uczniów

Najlepszym sposobem na zapobieganie nieodpowiednim zrachowaniom, jest doceniania właściwych zachowań. Ważne jest już samo ich zauważenie, na przykład docenienie, że uczeń próbuje lub robi postępy w nauce lub w zachowaniu, docenianie nawet malej zmiany, np. większe skupienie na nauce, kulturalne zachowanie itp. Jednocześnie warto zachęcać uczniów do dalszej pracy nad sobą. Docenienie zachęca do właściwych zachowań.

  1. Reakcja na występowanie drobnych problemów

Mając dobre relacje z uczniami, znacznie łatwiej rozwiązywać problemy.

Często nie warto „robić sprawy” z drobnego wykroczenia. W stosunku do drobnych wykroczeń można opracować sygnały niewerbalne, które sprowadzają ucznia na właściwą drogę, może to być stuknięcie w ławkę, lub dotkniecie ramienia ucznia. Często jest to lepsze niż zatrzymywanie się nad wykroczeniem przez dłuższy czas i drążenie sprawy.

  1. Oferowania wsparcia

Wiele problemów wynika z poczucia osamotnienie uczniów lub z chęci bycia zauważonymi. Dlatego ważna jest uwaga, jaką poświęca nauczyciel uczniowi. Zwracanie uwagi na samopoczucie ucznia, pytanie go: „Czy wszystko w porządku?” lub „Wyglądasz na zdenerwowanego – czy potrzebujesz kilku minut, żeby się uspokoić?”. Takimi komunikatami nauczyciel wysyła sygnał, że mu na uczniu zależy, że go zauważa. Nie do przecenienie są króciutkie rozmowy na osobności, w których nauczyciel słucha ucznia.

 

Wyobraźmy sobie ucznia, który wpada do klasy kilka minut po dzwonku, przerywając lekcję. Zamiast nagany, można zapytać, czy coś się stało i poprosić, aby uczeń zajął cicho swoje miejsce. Potem, nawet w trakcie lekcji, można usiąść przy uczniu i zapytać, dlaczego się spóźnił i wyrazić nadzieję, że nie będzie się to powtarzać. Można poprosić go, aby zastanowił się nad skutkami spóźnienia i rozwiązał problem z dotarciem na zajęcia punktualnie. Można wyjaśnić, że wchodzenie do sali lekcyjnej po czasie, przeszkadza w prowadzeniu lekcji, wielu uczniów nie zdaje sobie z tego sprawy.

Celem interwencji dyscyplinarnych jest zmiana niepożądanego zachowania przy jednoczesnym budowaniu i utrzymywaniu dobrych relacji z uczniami oraz wzmacnianiu społeczności jako całości.

Kiedy pojawiają się poważniejsze problemy lub wyrządzana jest krzywda, możemy wtedy wykorzystać relacje i umiejętności, które zbudowaliśmy, aby dojść do rozwiązania problemu i naprawić szkody.

Inspiracja artykułem Marieke van Woerkom

https://www.edutopia.org/article/proactive-approach-discipline