Czas oczekiwania na odpowiedź ucznia jest dobrą praktyką nauczania, która sprawdza się na każdym poziomie i na każdym przedmiocie. Ta praktyka dotyczy pytań, które wymagają od uczniów zastanowienia się, a nie takich, które jedynie sprawdzają wiedzę uczniów.
Kiedy uczniowie słyszą pytanie, muszą mieć czas na jego zrozumienie i zastanowienie się nad odpowiedzią. Wielu uczniów potrzebuje więcej czasu, aby przetłumaczyć sobie słowa, tak, aby zrozumieć o co są pytani.
Aby pomóc uczniom, przede wszystkim trzeba im dać czas na zastanowienie się.
Czas oczekiwania 1 można zdefiniować jako czas między zadaniem pytania przez nauczyciela a udzieleniem przez ucznia odpowiedzi. Czas oczekiwania to jasny komunikat dla wszystkich uczniów, że to oni są ważni podczas lekcji i nauki. Odczekanie dodatkowych 3-5 sekund po zadaniu pytania wydaje się drobnostką, ale nie każdemu to się udaje.
Badacze odkryli (Rowe, M. B. (1986). Wait Time: Slowing Down May Be A Way of Speeding Up! Journal of Teacher Education, 37(1), 43–50.), że nauczyciele średnio czekają na odpowiedź ucznia mniej niż jedną sekundę. Wydłużenie czasu już do 3 sekund daje kilka pozytywnych efektów:
- wydłuża się długość odpowiedzi
- wzrasta poprawność odpowiedzi
- więcej uczniów dobrowolnie udziela odpowiedzi
- zmniejsza się liczba odpowiedzi „nie wiem”
- wzrasta pewność siebie uczniów
Korzyści odnosi też nauczyciel. Zauważono, że nauczyciel wprowadzający czas oczekiwania, zadaje mniej pytań i są one jakościowo lepsze.
Można czas oczekiwania wydłużyć poprzez polecenie szukania odpowiedzi w parach, a dopiero po upływie wyznaczonego czasu poprosić/wylosować ucznia do odpowiedzi. Niektórzy uczniowie szybciej myślą i są natychmiast gotowi do udzielenia odpowiedzi. Im też przyda się czas oczekiwania, na przemyślenie pierwszej narzucającej się odpowiedzi. Aby zadowolić „szybkich” uczniów, można wprowadzić zwyczaj polegający na tym, że uczeń, który jest gotowy do odpowiedzi wstaje z miejsca i w ten sposób zaznacza swoją gotowość. Nauczyciel to widzi, ale jednak daje innym uczniom czas oczekiwania.
Ważne jest stworzenie bezpiecznego środowiska, które wspiera naukę i podejmowanie ryzyka. Zamiast wzywać tylko jednego ucznia do udzielenia odpowiedzi, nauczyciel powinien poprzez np. losowanie, czy rozmowę w parach pobudzać wszystkich uczniów do szukania odpowiedzi. Pary zapewniają bezpieczeństwo, gdyż odpowiedzialność rozkłada się na dwie osoby.
Można też mówić o czasie oczekiwania 2, jest to czas po udzieleniu odpowiedzi przez ucznia i przed reakcją nauczyciela. Nauczyciel w tym czasie może zachęcać ucznia do kontynuowania odpowiedzi. Nie zawsze uczeń znajdzie uzupełnienie swojej odpowiedzi, ale warto, go do tego zachęcać poprzez danie mu czasu na zastanowienie się.
Czas oczekiwania 2 pozostawia otwarte drzwi dla uczniów, aby mogli kontynuować swoje przemyślenia.
W ocenianiu kształtującym zachęcamy do przyjęcia pewnego schematu pytania uczniów:
- Zaraz zadam Wam pytanie, będziecie mieli …. czasu na zastanowienie się nad odpowiedzią.
- Poproszę, abyście porozmawiali w parach na temat pytania i odpowiedzi.
- Po upływie wyznaczonego czasu wylosuję parę, która udzieli odpowiedzi.
- Po udzieleniu odpowiedzi odpowiadający będzie miał czas na jej uzupełnienie.
Valentina Gonzalez Czas oczekiwania na odpowiedź