W wielu krajach nauczyciele i eksperci myślą o ograniczeniu oceniania za pomocą stopni. Ten artykuł jest propozycją pewnego sposobu oceniania stosowanego w USA i jak się okazuje też sposobem, który jest stosowany przez polskich nauczycieli. W tym artykule zajmę się odejściem od oceniania przy pomocy stopni i przejściem na BSG lub SOK.
Uczeń otrzymuje świadectwo: 6 z matematyki, 4 z historii, 3 z języków obcych. Otrzymanie szóstki z matematyki świadczy o tym, że uczeń osiągnął mistrzostwo; pozostałe stopnie wskazują obszary do pracy. Ale, co trzeba doskonalić i poprawiać? Tego ze stopnia się nie dowiemy.
Tradycyjne ocenianie stopniami może pozostawić uczniów i ich opiekunów w dezorientacji, ponieważ daje niewiele wskazówek na temat tego, nad czym trzeba pracować.
W artykule z którego korzystamy autorzy przedstawiają metodę oceniania opartą na standardach (Standards-Based Grading, w skrócie SBG).
Według badań ocenianie oparte na standardach tworzy lepsze warunki do uczenia się (https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10511970.2019.1616636?journalCode=upri20), ponieważ uczniowie otrzymują jasne cele i tabele dające im informację, co opanowali dobrze i nad czym powinni pracować.
Ocenianie oparte na standardach umożliwia ocenianie uczniów wyłącznie na podstawie opanowania wiedzy i umiejętności. Zatem jest bardziej użyteczne i sprawiedliwe.
Podstawą dla oceniania opartego na standardach jest zdefiniowanie standardów i tworzenie do nich tabel. W tabelach znajdują się oceny (przeważnie w skali 1-4 lub 1-5) dotyczące poziomu osiągniecia przez ucznia danego standardu. Przy czym każdy poziom ma w tabeli wyraźnie określony zakres.
Podczas procesu uczenia się ucznia jego osiągnięcia na bieżące są odnotowywane w tabeli. Nauczyciele śledzą postępy swoich uczniów, udzielają im odpowiednich informacji zwrotnych i dostosowują nauczanie do potrzeb uczniów.
Ocenianie oparte na standardach reaguje na bieżąco na naukę uczniów. Po otrzymaniu informacji zawrotnej uczniowie mogą od razu zareagować na udzielone im wskazówki i poprawić swoje osiągnięcia, co jest odnotowywane w tabeli.
Najlepiej, gdy nauczyciele jako zespół wspólnie pracują nad opracowaniem tabel. Ten wspólny wysiłek pomoże w podejmowaniu decyzji dotyczących budowania spójności oceniania.
Ocenianie oparte na standardach wykracza poza wykonywanie zadań i kładzie nacisk na rozwój i jakość, zaś ocenianie tradycyjne ogranicza się do oceny efektu pracy nad poleceniem.
BSG pozwala uczniowi pracować we własnym tempie i daje mu wybór, co czyni ucznia bardziej odpowiedzialnym za proces uczenia się.
Inspiracja artykułem Cathleen Beachboard i Erika Kersey
https://www.edutopia.org/article/getting-started-standards-based-grading
W roku 2017 zaproponowałam nauczycielom w Polsce ocenianie typu SOK – Sprawnościowy OK. Jest ono, jak się okazuje pewną odmianą BSG.
Polega na wyszczególnieniu umiejętności/sprawności, które uczeń powinien osiągnąć w danym okresie pracy nad tematem. Uczeń może przystępować do zdobycia sprawności w dowolnym momencie i może próbować wiele razy. Różnica polega na tym, że wzorem sprawności harcerskich, sprawność można zdobyć lub nie. Nie tak, jak w BSG, gdzie określa się w skali w jakim stopniu umiejętność została opanowana. W konsekwencji sprawności muszą być określone bardziej szczegółowo niż standardy. Każda sprawność powinna dotyczyć jednej umiejętności i być sformułowana w taki sposób, aby była jasne dla uczniów.
Ponieważ uczeń sam decyduje, kiedy i ile razy przystępuje do sprawności, to odpowiedzialność leży po stronie uczniów. Droga uczenia się jest widoczna dla ucznia i dla nauczyciela, gdyż w każdej chwili można zobaczyć, jakie sprawności już są przez ucznia zdobyte.
Zarówno przy BSG, jak i w SOK, standardy powinny być zgodne z podstawą programową, ale ich sformułowania zależą od nauczyciele nauczającego.
Wielu nauczycieli zaczęło stosować SOK na różnych poziomach nauczania i na różnych przedmiotach. Stosowany jest też z powodzeniem w szkołach specjalnych na przykład przez Izę Turek i przez nią propagowany w edukacji poza Polską.