Stosowanie oceniania kształtującego, jest jednym z najskuteczniejszych sposobów poprawy nauczania i wyników uczenia się uczniów. Badania przedstawił profesor John Hattie w swojej książce: Visible Learning.
Celem oceny kształtującej jest sprawdzenie zrozumienia oraz zapewnienie uczniom informacji zwrotnej i wsparcia. W tym wpisie przedstawię sprawdzone techniki oceniania kształtującego, które nauczyciele mogą wykorzystać jako test bieżącego uczenia się uczniów. Tych dziewięć technik można stosować na różnych przedmiotach i na różnych poziomach nauczania.
Ocena w tych technikach nie powinna być sumująca (przy pomocy stopni, punktów i symboli), gdyż ich celem jest pozyskanie informacji – jak przebiega proces uczenia się. Informacje te potrzebne są uczniom, aby mogli dowiedzieć się, jak skutecznie się uczą, a nauczycielowi, aby mógł wykorzystać dane do planowania nauczania.
Dlatego ważne jest, aby uczniowie rozumieli cel stosowania tych technik, nie bali się popełniać błędów i podejmowali wyzwania i czuli się z tym bezpiecznie.
- Technika świateł lub kciuków
Uczniowie wskazują odpowiednie światło lub pozycję kciuka.
- Światło zielone/kciuk w górę: Rozumiem _____ i potrafię to wyjaśnić własnymi słowami.
- Światło żółte/kciuk w bok: Nie jestem całkowicie pewien _____ i wątpię, czy potrafię to wyjaśnić.
- Światło czerwone/kciuk w dół: Jeszcze nie rozumiem _____ i nie potrafię tego wyjaśnić.
Taka samoocena może nie być rzetelna, gdyż uczniowie nie zawsze potrafią właściwie siebie ocenić. Dlatego warto losowa poprosić uczniów o wyjaśnienia.
- Prawda i fałsz
Zadawanie uczniom pytania z możliwością wybrania jednej z dwóch odpowiedzi np. prawda czy fałsz, tak lub nie itp. Ta technika jest szczególnie skuteczna w sprawdzaniu wcześniejszej wiedzy uczniów lub potencjalnych błędnych ich przekonań.
- Przedstawienie graficzne.
Uczniowie mają za zadanie wykonać mapę myśli lub w inny graficzny sposób przedstawić, czego się nauczyli. Następnie przedstawiają i wyjaśniają swoje zapisy. Mogą to robić w parach, wtedy poszerzają swoja wiedze o spojrzenie innego ucznia. Te techniki są szczególnie przydatne przy sprawdzaniu, czy uczniowie rozumieją, w jaki sposób różne koncepcje lub elementy procesu są ze sobą powiązane.
- Praca z błędem
Nauczyciel przedstawia uczniom błędne przekonania lub pracę zawierającą błąd. Zadaniem uczniów jest zidentyfikowanie błędu i poprawienie go.
Jest to technika, która angażuje uczniów i dobrze pokazuje zrozumienie przez nich materiału.
- Podsumowanie
Technika polega na poproszeniu uczniów o podsumowanie tego, czego się nauczyli. Dzięki temu można się przekonać, czy uczniowie zrozumieli i opanowali to czego ich chcieliśmy nauczyć.
Podsumowanie może polegać na:
- napisaniu tweetu złożonego z 280 znaków,
- nagraniu krótkiego filmu lub podcastu,
- napisanie listu do nauczyciela.
- Zastosowanie
Zrozumienie ujawnia się, gdy uczniowie potrafią przenieść wiedzę do innych kontekstów. Można poprosić uczniów o znalezienie lub utworzenie nowych, nowatorskich przykładów ilustrujących poznaną koncepcję.
Na przykład:
- utwórz zadanie tekstowe „z życia wzięte”, na temat obliczania powierzchni,
- znajdź artykuł prasowy lub wpis na blogu dotyczący praw człowieka,
- znajdź przykłady symetrii w otaczającym nas świecie.
- Naucz kogoś
Technika polega na poproszeniu uczniów, aby nauczyli poznanej koncepcji kogoś innego.
Na przykład:
- Opracuj pięciominutową lekcję, aby nauczyć ucznia z niższej klasy, w jaki sposób podaż i popyt mogą wpływać na cenę rzeczy.
- Twój przyjaciel był nieobecny i opuścił dwie ostatnie lekcje, podczas których dowiedziałeś się o formach pomocy społecznej. Przedstaw graficznie i wyjaśnij mu, czego powinien się nauczyć.
Można poprosić uczniów, aby nagrali zaplanowaną przez siebie krótką lekcję.
- Analogie
Technika zachęca uczniów do opracowania analogii lub metafory w celu zilustrowania nowo poznanej koncepcji lub umiejętności. Daje ona wgląd w zrozumienie przez uczniów materiału. Można podpowiedzieć uczniom, aby zastosowali schemat: _____ jest jak _____, ponieważ _____.
- Wyjściówki
Nauczyciel na koniec lekcji prosi uczniów o dokończenie zdania i oddanie kartki nauczycielowi lub powieszenie jej na ścianie.
Przedstawione techniki są skutecznym sposobem na ocenienie opanowania materiału, ale są tylko początkiem pracy nauczyciela. Dzięki uzyskanym informacjom nauczyciel może na przykład postanowić:
- ponowne czegoś nauczyć,
- skorygować błędy i mylne koncepcje,
- zapewnić wsparcie niektórym uczniom,
Uczeń może wykorzystać informację do np.: powtórki swojej pracy, ćwiczenia umiejętności lub poprawiania błędów.
Następnie cykl oceny kształtującej rozpoczyna się od nowa, ponieważ możliwe jest ponowne ocenienie poprawek, odnotowanie postępów i wyznaczenie nowych celów uczenia się.
Korzystałam z artykułu Jay McTighe
Ten wpis jest zapowiedzią jednego z następnych artykułów Frajdy z nauczania. Pracujemy nad artykułem – Co zamiast sprawdzianu? Jak sprawdzać inaczej wiedzę uczniów. W początkach marca opublikujemy propozycję nauczycieli z inicjatywy Frajdy z nauczania.