Uczniowie często mają kłopot ze spisaniem swoich myśli i refleksji. Często występuje rozdźwięk między naturalnymi zdolnościami dzieci do opowiadania historii, a przenoszeniem tych historii na papier. Umiejętność zapisywania swoich myśli przydaje się również w formułowaniu refleksji, co jest niezbędnym warunkiem głębokiego uczenia się. Refleksja jest też jednym z ważniejszych elementów OK zeszytu.
Przedstawiam 10 pomysłów na zachęcenie uczniów do pisania i formułowania refleksji.
- Pisać codziennie
Wprowadzić zwyczaj, że podczas lekcji uczniowie coś zapisują, najlepiej własną refleksję na temat tego, czego się nauczyli. To codzienne pisanie powinno być traktowane jako praktyka i nie powinno być oceniane. Ważne jest, aby uczniowie mieli wybór – co zapiszą i jak. Na początku może to być nawet reprezentacja graficzna np. mapa myśli. Z czasem uczeń sam zacznie formułować notatkę. W pierwszym rzędzie chodzi o zebranie myśli i ubranie ich w słowa. W refleksji można pomoc uczniom, zdając im pytanie, na które oni pisemnie odpowiedzą, np.: Czego się dziś nauczyłem, co mnie zaskoczyło, czego bym się chciał jeszcze dowiedzieć itp.
- Wyznaczenie odbiorcy
Lepiej się pisze, gdy wiadomo, że ktoś przeczyta nasze pisanie. Piszący przykłada wtedy większą wagę do tego, co pisze i pisanie nabiera celu. Odbiorcą może być nauczyciel, ale też inny kolega lub koleżanka, a może przyjaciel spoza szkoły. Czasami forma listu skierowanego do znanej osoby jest łatwiejsza do wykonania. Pisanie nabiera znaczenia jeśli wiadomo, że ktoś odpowie na „list”.
- Czas
W refleksji nie jest wskazany pośpiech. Trzeba dać uczniom pomyśleć.
Można, zanim uczniowie przystąpią do pisania, zrobić tak zwaną burzę mózgów, aby uczniowie wzajemnie się inspirowali. Korzystne może być podzielenie pomysłów na kategorie, aby uczniowie z zestawu mogli wybrać coś dla siebie.
Warto określić czas na wykonanie refleksji i nie powinno się tego robić tuż przed przerwą, gdyż wtedy uczniowie myślą już tylko o końcu lekcji.
- Dobre przykłady
Uczniowie muszą zobaczyć przykłady dobrego pisania, które mogliby później naśladować. Nauczyciel może przedstawić własny przykład lub zaczerpnąć fragment z dobrej literatury.
- Narzędzia cyfrowe
Mamy wiele narzędzi cyfrowych, które uczniowie mogą wykorzystać. Uczniowie czasami wolą pisać w edytorze tekstu lub dyktować tekst do komputera. Jeśli jest okazja, aby zapisać tekst cyfrowo, to łatwiej go poprawić i udostępniać.
- Treść ponad gramatyką
Priorytetem jest treść, szczególnie w formułowaniu refleksji. Niepopełnianie błędów oczywiście jest też ważne w pisaniu, ale jeśli przede wszystkim na nim się skupiamy, to tracimy jasność przekazu, kreatywność i głębię myślenia.
Gramatyka, interpunkcja, styl są narzędziami do wyrażania siebie. Jeśli wskazujemy błędy gramatyczne, to uczniowie piszą mniej obszerne prace, aby nie popełnić zbyt dużej liczby błędów.
Jeśli zależy nam na jasności przekazu, to można polecić uczniom, aby wzajemnie przeczytali swoje prace i ocenili na ile przekaz jest zrozumiały.
Gdy tekst jest już jasny, to można skupić się na interpunkcji, gramatyce i pisowni.
- Rozmowa o pisaniu
Rozmowa o tym, co się zamierza napisać i o tym, co się napisało pomaga uczniom formułować myśli i rozwijać pomysły. Ważne jest, aby dać uczniom czas na rozmowę o własnym pisaniu. Uczniowie mogą w trakcie powstawania zapisu dzielić się wzajemnie swoimi pracami, dawać sobie wzajemnie informację zwrotną. Mogą (w parach lub w małych grupach) dzielić się swoimi pomysłami, szkicami, tym co idzie im dobrze lub problemami jakie mają.
- Pomoc
Uczniowie powinni móc liczyć na pomoc nauczyciela, na każdym etapie pisania. Niektórzy nie wiedzą, jak zacząć, inni mają kłopot ze strukturą, inni ze stylem itp. Nauczyciel może lekko naprowadzić uczniów na właściwy tor,
zaoferować indywidualne wskazówki. Ważne jest, aby nauczyciel z uczniem skupili się na jednym aspekcie, a nie próbowali zająć się wszystkim.
- Docenienie włożonej pracy
Pisanie to ciężka praca, powinno się ją docenić, szczególnie, gdy uczniowie są w procesie jej opanowywania. Często uczeń, gdy napisze jedno zdanie, to uznaje, że pracę skończył. Ważne jest, aby uczniowie wiedzieli, że dobre pisanie wymaga wielu szkiców i poprawek oraz dużo czasu i wysiłku.
Warto doceniać prace uczniów i zachęcać ich do jej doskonalenia.
Najlepiej, gdy uczniowie widzą, że sam nauczyciel poprawia swoją pracę i dba o to, aby stawała się lepsza.
- Świętowanie
Dobrze jest poświęć każdego dnia czas na świętowanie. Może to być podkreślenie jednej małej sprawy związanej z pracą uczniów nad pisaniem refleksji. Nic tak nie uskrzydla młodego pisarza, jak docenienie jego pisania.
Świętowanie może odbyć się w małych grupach, w których każdy uczeń może podzielić się z innymi, tym, co napisał. Warto, aby nauczyciel zauważał postęp w pisaniu uczniów i w formułowaniu przez nich refleksji.
Inspiracja artykułem Cindy Bourdo https://www.edutopia.org/article/10-tips-motivating-reluctant-elementary-and-middle-school-writers