Często w rozmowie z dyrektorami, nauczycielami i rodzicami spotykam się z opinią, że nie ma sensu pytać uczniów o zdanie, bo oni jeszcze nie mają wyrobionej opinii.
Kłóci się to z moim ugruntowanym zdaniem, że to właśnie uczniowie są najlepszymi specjalistami od własnego uczenia się i od własnego samopoczucia. Nam dorosłym wydaje się, że wiemy lepiej, co jest dla dzieci dobre, a co złe. Faktycznie mamy większe doświadczenie i dlatego wiemy więcej, ale też nasze opinie często są uogólnieniem, które nie pasuje do indywidualnego ucznia. Wzbogacające jest usłyszenie opinii uczniów, które są często inne niż dorosłych.
Warto spróbować zapytać uczniów na przykład, co im pomaga, a co przeszkadza się uczyć.
Najpierw jednak warto wytłumaczyć – po co pytamy, do czego nam to jest potrzebne. Samo pytanie bez wyciągania wniosków z odpowiedzi jest niepoważnym traktowaniem młodego człowieka. Jeśli uczeń zobaczy dobre intencje nauczyciela, to jego odpowiedź może zaskoczyć i pokazać całkiem inna stronę.
Czyli najpierw: Pytam, bo chce lepiej Was nauczać i chce abyście mieli w szkole lepszy czas.
I następnie – zapewnienie: Wasze odpowiedzi posłużą mi do lepszego planowani lekcji i budowania z Wami relacji.
Właściwie, mogłabym na tej zachęcie, skończyć mój wpis, ale przedstawię jeszcze pewien prosty sposób pytania uczniów o opinię. Przedstawiony został w artykule Christine Boatman: https://www.edutopia.org/article/simple-strategy-encourage-student-reflection-and-improvement?utm_content=linkpos3&utm_source=edu-newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=weekly-2022-06-01
Nazwany jest przez autorkę – Plus Delta. Jest to proste narzędzie, którego nauczyciele mogą użyć, aby pomóc swoim uczniom w refleksji nad ich uczeniem się. Daje uczniom możliwość zastanowienia się nad postępami w nauce, a nauczycielowi informację o nauczaniu.
Jak zastosować?
Przed końcem lekcji narysuj literę T na tablicy. Po lewej stronie napisz +, a po lewej znak delta (symbol zmiany). Następnie zapytaj uczniów: „Co poszło dobrze podczas tej lekcji?” i zapisz ich odpowiedzi pod znakiem plus. Plusy pomagają klasie zidentyfikować pozytywne aspekty lekcji, które powinny być kontynuowane w przyszłości.
Po kilku minutach refleksji nad tym, co poszło dobrze, zapytaj uczniów: „Co moglibyśmy zmienić w tej lekcji?” Zapisz odpowiedzi uczniów pod znakiem delta (zachęć uczniów do udzielenia konkretnych odpowiedzi). One pomogą dokładnie określić to, co można zrobić lepiej w przyszłości. Po sporządzeniu listy plusów i delt, rozpocznij w klasie dyskusję, nad czym warto popracować. Nie nad wszystkim, trzeba wybrać coś z obszaru delta. Zastanówcie się wspólnie, co wybrać, bo wszystkiego na raz nie da się zmienić.
Ten sposób daje uczniom informacje, że ich zdanie się liczy i że są ważni dla nauczyciela. Warto podkreślić, że ich pomysły i opinie mają znaczenie, ponieważ dalsze plany w nauczaniu są oparte na tym, czym się podzielą podczas ćwiczenia z wykresem plus delta.
Autorka dzieli się przykładem ze swojej lekcji w klasie szóstej – projekt mapowania imperiów Azteków, Inków i Majów.
Uczniowie wymienili kilka rzeczy, które im się podobały w lekcji:
- „Podobało mi się, że mogłem być kreatywny”.
- „Dowiedziałem się więcej o geografii Meksyku, skąd pochodzą moi dziadkowie”.
- „Po tym projekcie wiem znacznie więcej o Ameryce Środkowej i Południowej”.
- „Projekt był fajny”.
- „Znam rozmiary imperiów”.
- „Jestem naprawdę dumny z tego, jak dobra okazała się moja mapa”.
- „Podobało mi się dzielenie się mapą z kolegami z klasy”.
Delty:
- „Kolory na mapie nie pasowały do klucza mapy, co było mylące”.
- „Nasza klasa za dużo mówiła i trudno było się skupić”.
- „Projekt był zbyt łatwy”.
- „Potrzebowałem dodatkowej pomocy, aby zapamiętać, jak zrobić klucz do mapy”.
- „Niektórzy uczniowie nie mieli kolorowych kredek”.
Po sporządzeniu listy klasa wybrała konkretną deltę, nad którą mogliby popracować. Postanowili skupić się na tym, że uczniowie są za głośni i za dużo mówią.
Postanowili wesprzeć zdolności wszystkich do skupienia się.
Poprzez refleksję nad wykresem plus delta uczniowie wyznaczyli sobie cel dotyczący zachowania, który pozytywnie wpłynął na skoncentrowany czas nauki.
Moim zdaniem, jeszcze lepszy efekt można by osiągnąć pozwalając uczniom porozmawiać w parch lub w małych grupach przed wypełnieniem plus delty.
Wtedy refleksja uczniów mogłaby być głębsza.
Jeśli wskazówki utworzone z analizy delty plus nie działają, nauczyciel i uczniowie zawsze mogą ponownie spojrzeć na cele razem i stworzyć nową strategię osiągnięcia celu.
Rzadko zasięgamy w szkole opinii uczniów, a jest to sposób na dzielenie odpowiedzialności z uczniami za proces uczenia się i nauczania. Zatem wspiera piątą strategię oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się.
Ważna część oceniania kształtującego polega na pozyskiwaniu od uczniów opinii na temat ich uczenia się i dobrostanu w szkole. Nauczyciel może wykorzystywać te opinie, aby poprawić swoje nauczanie i relacje z uczniami. Mówi o tym dryga strategia oceniania kształtującego: Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań, dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.