Komunikacja ma kluczowe znaczenie dla budowania relacji. Jednak często w szkole komunikacja odbywa się tylko w jedną stronę. To nauczyciel przekazuje informacje całej klasie. Relacjom potrzebna jest komunikacja w obie strony – partnerski dialog.
Komunikacja pomiędzy nauczycielem i uczniem odbywa się podczas lekcji i poza nimi.
W czasie lekcji oparta jest o informację zwrotną i dotyczy procesu uczenia się. Według oceniania kształtującego powinna ona iść w dwie strony:
- Informacja od nauczyciela do ucznia, dotycząca pracy ucznia, którą uczeń wykorzystuje do doskonalenia.
- Informacja od uczniów do nauczyciela, dotycząca opanowania przez uczniów tematu. Ją nauczyciel wykorzystuje, aby poprawić swój proces nauczania.
Badania udostępnione przez Waterford.org (2022) sugerują, że silna komunikacja może zwiększyć osiągnięcia uczniów, udział w zajęciach, wykonanie prac domowych i poprawę wyników nauczania. Nauczyciel wykorzystujący informacje płynące od uczniów, może stać się znacznie skuteczniejszy w nauczaniu.
Jeśli komunikacja z uczniami jest słaba, to uczniowie nie mają motywacji i nie pracują nad swoim rozwojem.
Na dobrą komunikację pomiędzy nauczycielem i uczniem składa się bezpieczne środowisko uczenia się, w którym uczniowie często otrzymują pozytywne opinie i docenienia ich pracy i mają możliwość skorzystania z życzliwych wskazówek nauczyciela. Ocenianie kształtujące promuje udzielanie uczniom informacji zwrotnej zawierającej trzy elementy:
- Co uczeń z założonych kryteriów sukcesu zrobił dobrze?
- Co i jak można poprawić?
- Jak uczeń może się dalej rozwijać?
Aby nauczyciel mógł pozyskać informację, na jakim etapie uczenia się są jego uczniowie, powinien poszerzyć zakres pytań o pytania dotyczące procesu uczenia się, na przykład:
- Czy jest jeszcze coś, o co chciałbyś zapytać…?
- Jak myślisz, co teraz najlepiej zrobić?
- Czy możesz coś dodać, do tego co zostało powiedziane?
- Jakbyś to wyjaśnił?
- Co doprowadziło cibie do takiego wniosku?
Dzięki odpowiedziom na takie pytania, nauczyciel może nie tylko sprawdzić wiedzę uczniów, ale poznać sposób myślenia uczniów i te obszary, które powinny być dodatkowo wyjaśnione. Pytania, które zadaje nauczyciel powinny pokazywać uczniowi, że nauczyciel jest zainteresowany opinią ucznia, jego zainteresowaniami, przemyśleniami, uczuciami.
Druga sprawa to aktywne słuchanie. Polega ono na uważnym słuchaniu, czekaniu cierpliwie na koniec wypowiedzi, kontakcie wzrokowym, zachęcaniu do szerszej wypowiedzi, okazywaniu zrozumienia i nawiązywaniu w swojej wypowiedzi do tego, co powiedział wcześniej przedmówca.
Druga ważna sprawa to komunikacja nauczyciel – uczeń w przestrzeni niezwiązanej ściśle z nauką.
Zwykle w rozmowach z uczniami nauczyciel zadaje dwa rodzaje pytań:
- Pytania zamknięte, mające na celu pozyskanie informacji i na które uczniowie odpowiadają jednym słowem: tak lub
- Pytania nic nie wnoszące typu: Co u ciebie, jak leci?; na które uczniowie zwykle odpowiadają też krótko – W porządku.
Kluczem do dobrej komunikacji z uczniem znowu jest – aktywne słuchanie. W tego typu komunikacji ważny jest uczeń, dlatego musi czuć się bezpiecznie, zachęcany i wysłuchany.
Słuchania i komunikowania się trzeba się uczyć. Trzeba pomóc uczniom również w komunikacji między sobą. Jednym z pomysłów może być organizacja dyskusji najpierw w mniejszych grupach, w których uczniom łatwiej się wypowiedzieć i podzielić się wzajemnie pomysłami i wysłuchać opinii innych.
Pomocne jest też nieoczekiwanie od uczniów jedynej właściwej odpowiedzi, a w zamian wzmacnianie uczniów, poprzez okazywanie ciekawości, co do ich opinii.
Inspiracja artykułem Kelly Owens
https://www.middleweb.com/48054/making-sure-students-know-were-listening/