Nikogo nie trzeba przekonywać do konieczności kształcenia umiejętności sporządzania notatek. Jednak tworzenie tradycyjnych notatek często nie jest efektywne. Napisałam już kilka wpisów o tworzeniu notatek:
https://oknauczanie.pl/sztuka-robienia-notatki
https://oknauczanie.pl/sposob-na-notatki
https://oknauczanie.pl/notatki .
Tym razem o tym, jak nauczyciel może uczyć uczniów sporządzania głębokich notatek.
Przy tradycyjnym sporządzaniu notatek, gdy uczeń notuje w czasie wykładu słowa nauczyciela, to nie wie, co ma zapisać, co wybrać, co jest ważne i przede wszystkim nie potrafi jednocześnie słuchać z uwagą i robić notatkę. Informacje pozostają nieprzetworzone.
W sporządzaniu głębokich notatek pomaga przede wszystkim zwolnienie tempa i koncentracja na najważniejszych ideach i informacjach.
Nauczyciel może pomoc uczniom w sporządzania głębokich notatek.
- Sygnalizowanie, co jest ważne.
Przede wszystkim, może wygłaszając wykład sygnalizować, co jest ważne. Najlepiej w miejscach kluczowych powiedzieć coś, co uczniów zaciekawi lub wzbudzi ich wesołość, czyli dostarczyć uczniom wzrostu dopaminy. Taka ciekawostka kojarzy się potem uczniom z tematem, dlatego warto, aby była ilustracją dla czegoś ważnego w wykładzie.
- Cel
Już na początku lekcji/wykładu nauczyciel może podkreślić, co jest ważne poprzez określenie celu. Warto ten cel zapisać na tablicy, aby był dla uczniów stale dostępny i nawiązywać do niego w czasie lekcji.
- Przerwy w wykładzie
Czas wykładu powinien być przeznaczony na uważne słuchanie, a nie na jednoczesne notowanie. Przerwy służą temu, aby w czasie ich trwania uczniowie notowali swoje myśli i refleksje. Przerwami może zarządzać nauczyciel.
- Podtytuły i hasła
Korzystne jest dodawanie przez nauczyciela podtytułów w czasie wykładu i zapisywanie ich na tablicy.
Jeśli to jest na przykład wykład na lekcji matematyki na temat dodawania ułamków, to nauczyciel w czasie wykładu może zapisać na tablicy: mianownik i licznik, wspólny mianownik, dodawanie ułamków o tych samych mianownikach itp.
Na lekcji historii poświęconej losom wojny, może zanotować: przyczyny, przebieg, konsekwencje, klęska, zwycięscy itp.
W czasie przerwy na notowanie można najpierw zapytać uczniów, co w tej części było ważne. Można zapisać to hasłowo na tablicy.
Na przykład na lekcji z historii uczniowie mogą podać przy haśle – przyczyny: przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne.
- Praca w grupach
W przerwach na robienie notatek lub pod koniec lekcji można połączyć uczniów w małe grupy i polecić im stworzenie wspólnej notatki, wykorzystującej hasła napisane na tablicy. Można też zadać uczniom szereg pytań, na które uczniowie odpowiedzą w swojej notatce. Takie pytania mogą pomoc w jej tworzeniu.
Dzięki wspólnej pracy uczniowie mogą lepiej omówić i opisać kluczowe koncepcje, przechodząc od powierzchownego do głębokiego zrozumienia.
Badania przeprowadzone przez M. Brielle Harbin sugerują, że wspólne sporządzanie notatek może wyrównać szanse uczniów, zapewnić wzajemne uczenie się i poprawić wyniki uczniów,
Po wykonaniu notatek w grupach, uczniowie mogą wzajemnie się nimi zapoznać (np. poprzez zapisanie ich w Internecie lub zawieszenie na tablicy). Może to posłużyć udoskonaleniu własnych notatek.
- Praca z notatkami
Dalszy ciąg pracy uczniów może polegać na wykorzystaniu stworzonych notatek do tworzenia powiązań z innymi przedmiotami lub z wiedzą poznaną już wcześniej lub z zastosowaniami. Takie postepowanie pozwala utrwalić wiadomości zawarte w notatkach.
Korzystałam z artykułu Joshua LaFleur