Jedną z największych i często niezaspokojonych w pełni potrzeb uczniów jest poczucie więzi ze społecznością w klasie. Zaspokojenie tej potrzeby jest warunkiem koniecznym zarówno dla zdrowia psychicznego uczniów, jak i dla warunków dla efektywnego uczenia się.

Zwraca na to uwagę teoria autodeterminacji, która oprócz potrzeby więzi wymienia również dwie inne potrzeby: kompetencji i autonomii.

W 2012 r. badacz edukacyjny John Hattie w swoich metabadanich zidentyfikował dobre środowisko klasy jako kluczowy element sukcesu akademickiego. Hattie przebadał wtedy ponad 150 interwencji mających wpływ na osiągane przez uczniów wyniki nauczania. Budowanie społeczności w klasie osiągnęło 12-tą pozycję ze 150 badanych.

Warunkiem przyjaznej atmosfery w klasie są miedzy innymi:

• przyzwolenie na popełnianie błędu,
• brak rywalizacji,
• wrażliwość i szacunek wzajemny
• pomoc wzajemna

Można je zebrać w jeden termin: tworzenie zgranej drużyny.

Uczniowie muszą mieć bezpieczne, pełne zaufania i wzajemnego szacunku relacje pomiędzy innymi uczniami i nauczycielem, muszą czuć przynależność. Wtedy dopiero mogą zacząć się uczyć.

Fundamentem przynależności jest wzajemne poznanie się uczniów. Nie można czuć, że się przynależy, jeśli nie zna się członków grupy. Dlatego warto poświęcić czas na wzajemne poznanie.

Wiele szkół robi wyjazdy integracyjne na początku roku szkolnego, one są bardzo potrzebne, ale pozostawienie uczniów na tych wyjazdach samym sobie, może nie przynieść oczekiwanych efektów. Warto zadbać o ćwiczenia, w których uczniowie mogą się wzajemnie poznać.

Dobre może być również losowe i okresowe przydzielenie uczniów do ławek i grup. Uczniowie pracując wtedy razem maja okazję się poznać.

Roberta Benjamin-Edwards opisuje w swoim artykule kilka sposobów na budowanie przynależności:

• Honorowanie korzeni.Uczniowie są zaproszeni do podzielenia się imieniem swojego przodka, który na nich wpłynął, i tym, co po sobie pozostawił. Ważne jest bycie dumnym ze swoich korzeni.
• Historia imienia.Uczniowie wyjaśniają historię swoich imion. Dlaczego tak zostali nazwani i jakie ma to dla nich znaczenie.
• Każdy który, tak jak ja… . Uczniowie siedzą na krzesełkach w kręgu, Jedna osoba stoi w środku i wypowiada zdanie: „Każdy który, tak jak ja…”. Uczniowie którzy zgadzają się z tym zdaniem wstają i zajmują inne krzesło. Jedna osoba zostaje i wypowiada swoje zdanie.

Uczniowie dzięki tej zabawie zauważają, że inni mają podobne opinie lub uczestniczyli w podobnych sytuacjach. Dodatkową korzyścią jest uruchomienie odwagi mówienia o sobie.

• Chodź, mój sąsiedzie.Podobna zabawa do poprzedniej. Stojąc w kręgu, uczeń mówi: „Chodź, mój sąsiedzie, jeśli…” (np. urodziłeś się w innym mieście). Te osoby, które utożsamiają się z wypowiedzią, przekraczają krąg i stają za osobą. Tworzy się dynamiczna sieć połączeń.

Można też każdemu z uczniów wręczyć szpulkę z nicią, wtedy następuje wizualizacja sieci.

• Pozostawienie bagażu.Uczniowie wchodząc do sali lekcyjnej wymieniają to, co jest dla nich ciężarem i symbolicznie pozostawiają to przy drzwiach klasy, aby być w pełni obecnymi w klasie.
• Ulubione miejsce. Każdy uczeń wymienia miejsce, w którym chciałby się znaleźć i opisuje je. Pozwala to grupie na wspólną podróż przez wyobraźnię.
• Bezpieczny, widziany i kochany. Każdy uczeń dzieli się momentami, w których czuł się bezpieczny, naprawdę widziany i głęboko kochany.
• Moje zwierzę. Uczniowie wybierają rodzaj zwierzęcia, który najbardziej ich reprezentuje i wyjaśniają dlaczego.
• Kiedyś myślałem… Teraz myślę…Uczniowie zastanawiają się nad swoim rozwojem osobistym i zmieniającymi się perspektywami.
• Debata za i przeciw. Pary uczniów otrzymują zadanie w postaci znalezienie argumentów za lub przeciw postawionej tezie. Dzięki temu wspólnie badają wiele punktów widzenia na dany temat, wzmacniając złożoność myśli i dyskusji.
• Nastawienie na rozwój. Uczniowie zastanawiają się nad osobistą wytrwałością — co im pomaga w pokonywaniu wyzwań. Dzielą się opiniami z innymi.. Inny wariant polega na dzieleniu się korzystnymi strategiami na efektywne uczenie się.
• Różnice i podobieństwa. Uczniowie w rozmowach w parach lub małych grupach identyfikują podobieństwa i różnice z innymi uczniami, co sprzyja głębszemu zrozumieniu i współpracy. Poznawanie się może być przeprowadzane w całej klasie lub w grupach.

Powoduje, że uczniowie zaczynają się rozumieć, a to jest podwaliną budowania zaufania i mogą sobie wzajemnie pomóc w razie kryzysu psychicznego.

Inspiracja artykułem Roberta Benjamin-Edwards https://www.edweek.org/leadership/opinion-after-57-years-in-education-heres-how-ive-learned-to-build-community/2025/04