W równym stopniu jest dla nauczyciela, który spędza w niej większość swojego zawodowego życia. Nawet jeśli nie jest w niej faktycznie obecny, to jego myśli są związane z nią i z uczniami.
Szkoła nie jest doskonałym miejscem dla uczniów, staramy się jednak ją poprawiać i zmieniać. Jednak, nie jest też dobrym miejscem dla nauczyciela, ale o to mniej już dbamy.
Jednym z podstawowych warunków dobrostanu jest poczucie bezpieczeństwa. Myślę, że bez poczucia bezpieczeństwa człowiek (duży i mały) nie może czuć się dobrze, a co za tym idzie nie ma warunków do rozwoju. Niestety wielu młodym ludziom szkoła kojarzy się w krytyką, ocenianiem i wymaganiami nie do spełnienia. Ale to wszystko dotyczy też nauczycieli, oni są też krytykowani (przez całe społeczeństwo), są oceniani przez władze oświatowe i rodziców i wymaga się od tego, czego nie da się spełnić. Nauczyciel nie czuje się w szkole bezpieczny psychicznie. Jak więc może stwarzać uczniom warunki bezpieczeństwa? Naturalnie powinien najpierw zadbać o swoje bezpieczeństwo.
Tak jak w przypadku uczniów, poczucie bezpieczeństwa mogą dać rówieśnicy. Wiele osób wspomina, że w szkole najważniejsi byli koledzy i koleżanki. Nie różni się to zbytnio od przypadku osób dorosłych, czyli nauczycieli w szkole. Czasami zdarza się, że zespół nauczycieli jest tak zgrany, że daje sobie wzajemnie poczucie bezpieczeństwa. Nie zawsze tak jest, czasami panuje atmosfera rywalizacji i braku pomocy. Przypomnijmy sobie Anglistę z koszem śmieci na głowie, czy on mógł się czuć bezpiecznie w szkole, czy mógł liczyć na pomoc?
Jeśli zrozumiemy dwie sprawy:
- Można nauczać dobrze tylko wtedy, gdy ma się poczucie bezpieczeństwa.
- Jeśli nauczyciel jest bezpieczny, to może dopiero zacząć myśleć o swoim rozwoju zawodowym.
to wtedy możemy zacząć planować, jak to poczucie bezpieczeństwa i dobrą atmosferę w szkole zapewnić.
Znaczącą rolę może odegrać dyrektor szkoły, to on ma największe szanse wpłynąć na klimat szkoły. Na korzystną rolę, jaką może odegrać DYREKTOR składa się, (według mnie) przede wszystkim – równe traktowanie, czyli niefaworyzowanie kogokolwiek, nie wchodzenie w tak zwane „gierki” środowiskowe, nie popieranie donosicielstwa, docenianie sukcesów nauczycieli, stwarzanie wrażenia, że każdy jest zauważony i ważny. Oprócz tego sprzyjające może być nastawienie dyrektora na rozwój zawodowy zarówno swój, jak i wszystkich nauczycieli. Próbowanie z nauczycielami nowych metod, zapraszanie na swoje lekcje, rozmawianie o nauczaniu i choćby taka oczywista sprawa, jak uczestniczenie w organizowanych dla nauczycieli szkoleniach. Atmosfera zależy też od indywidualnego odczucia każdego nauczyciela, czy jest „chciany” i czy jego zdanie się liczy. Warto włączać nauczycieli w podejmowanie decyzji, aby czuli się odpowiedzialni za szkołę.
Drugi ważny dla klimatu szkoły czynnik to UCZNIOWIE. Jeśli wszyscy uczniowie odczuwają, że są „chcianą” częścią szkoły, to można budować wspólnotę. Wtedy sprawy uczniów, są wspólnymi sprawami. Tę wspólnotę musi budować każdy nauczyciel, ale można też podejmować wspólne przedsięwzięcia, takie jak – pytanie uczniów o opinie. Na przykład: co im przeszkadza, a co pomaga się uczyć, co takiego w działaniach nauczycieli ma wpływ na ich naukę. Nie chodzi tu o spełnianie wszystkich życzeń uczniów (często szkoła lub indywidualni nauczyciele mają inną strategię nauczanie, a czasami życzenia uczniów są nie do zrealizowania), ale ważne, aby uczniowie czuli, że ich głos jest ważny i wysłuchany.
PRÓBA. Jeśli jako nauczyciele osiądziemy na laurach, to kończy się zwykle nasze dobre nauczanie, ale też frajda ze szkoły. Próbować nowych metod, poznawać nowe kierunki w nauczaniu, otwartość na zmiany, wspólne czytanie tekstów edukacyjnych, dyskutowanie – to kierunek, aby z przyjemnością nauczyciel chodził do szkoły. Bardzo dobrym pomysłem są wspólne wyjazdowe rady pedagogiczne, na których można poznać bliżej innych, podjąć decyzje o nauczaniu i wziąć udział w ciekawym szkoleniu. Ja polecałabym zapoznanie się z ocenianiem kształtującym, które buduje atmosferę współpracy i partnerstwa w szkole. Polecane są też – rozmowy o nauczaniu, których propozycje opracowałam dla programu Szkoła Ucząca się, ale są ogólnie dostępne na stronie: https://osswiata.ceo.org.pl/category/rozmowy-o-nauczaniu/
Gdybym miłą jednym zdaniem określić, co warunkuje bezpieczeństwo w szkole, to powiedziałabym: wzajemne szacunek i troska wszystkich o siebie nawzajem.