Ucząc się czegoś, najpierw uruchamiamy pamięć roboczą, potem informacje przechodzą do pamięci długotrwałej i są przetwarzane. Część z nich zostaje zapisana, a część nie. Pamięć robocza jest krótkotrwała. Badania sugerują, że w niej przechowuje się od trzech do pięciu informacji i tylko przez 10 – 20 sekund. Wymagania, jakie stawiamy naszej bardzo ograniczonej aktywnej pamięci roboczej, nazywane są obciążeniem poznawczym.
Jeśli obciążenie poznawcze uczniów jest zbyt duże, nauka jest trudna lub niemożliwa. Wtedy pamięć robocza uczniów nie jest w stanie pomieścić wszystkich nowych informacji na raz lub nawet je zarejestrować. Nie ma wystarczająco miejsca, aby je przechowywać i przetworzyć i przenieść do pamięci długotrwałej. Skutek jest taki, że uczniowie wykonują zadanie na zajęciach, ale nie są w stanie tego zrobić później. Można powiedzieć, że jeśli coś nie zostało zapisane w pamięci długotrwałej, to nie zostało nauczone.
Nauczyciel, który przekazuje uczniom jak najwięcej informacji i nie dba o ich utrwalenie popełnia – błąd.
Jak można to zmienić? Zmniejszyć obciążenie i wymagania w stosunku do pamięci roboczej i dbanie o przejście informacji do pamięci długotrwałej.
- Zmniejszyć obciążenie poznawcze
Wszystko, co nie jest nieodłącznie związane z samym zadaniem uczenia się lub nie jest częścią procesu utrwalania w pamięci długotrwałej uczniów, jest zewnętrznym obciążeniem poznawczym. Można ograniczyć to obciążenie, przez eliminację.
– Wykonywanie przez uczniów zadań
Na przykład można dawać uczniom dokładne instrukcje do zadań. Warto zadać sobie pytanie: „Czy mam wyrazić się jaśniej?”. Trzeba pamiętać, że dla uczniów poznawany materiał jest nowy.
Najlepiej jest podzielić instrukcję na etapy. Zastanowić się, czy wszyscy uczniowie mają niezbędną wiedzę i umiejętności potrzebne do wykonania zadania, czy mają łatwy dostęp do niezbędnych zasobów, pozwolić uczniom na wybranie samodzielne sposobu rozwiązania zadania. W czasie wykonywania zadania warto zredukować niepotrzebny hałas i ewentualny bałagan. One rozpraszają.
– Prezentacja wiedzy przez nauczyciela
Jeśli nauczyciel prezentuje wiedzę przy pomocy prezentacji slajdów warto aby zastosował się do zasad multimedialnej nauki Richa Mayera :
- Podaj tylko te informacje, których uczeń potrzebuje. Zwykle oznacza to prosty tekst i tylko użyteczne elementy wizualne – bezpośrednio związane z nauczanym tematem.
- Ostrożne z rozpraszaczami. Uważaj na zabawne i zmieniające się obrazy itp. Uczniowie zapamiętują je, a nie to co jest najważniejsze.
- Dawaj uczniom wskazówki do zapamiętania, tego, co jest najważniejsze.
- Zmniejsz ilość tekstu na slajdzie i nie czytaj go. Daj uczniom czas na samodzielne jego przeczytanie w ciszy.
– Bezpieczeństwo
Każdy uczy się lepiej w atmosferze bezpieczeństwa, poczucia przynależności i zaufania.
- Dla wielu uczniów, z wielu powodów, duża część ich aktywnej pamięci roboczej może być zajęta rzeczami niezwiązanymi z tematem zajęć. Ważne jest, aby nauczyciel miał tego świadomość.
- Sprzyjające są określone wcześniej procedury i rytuały, które sprawią, że miejsce nauki staje się dla uczniów bezpiecznym i przewidywalnym miejscem.
- Bezpieczeństwo buduje określenie czasu przeznaczonego na uczenie się lub wykonywanie zadania.
- Pozwolenie uczniom na wykonywanie zadania wspólnie w parze lub grupie.
- Nieocenianie uczniów, tylko dawanie im informacji zwrotnej o ich pracy.
- Robieni przerw w nauce, najlepiej ruchowych.
- Zmniejszyć wymagania w stosunku do pamięci roboczej
Można to zrobić dbając o to, aby uczniowie robili notatki w trakcie uczenie się. Dzięki temu mają mniej „nowych rzeczy” do jednoczesnego przechowywania w pamięci roboczej. Jednak zapisy powinny być tymczasowe, aby uczniowie nie musieli z nich stale korzystać w przyszłości.
Notatki powinny służyć uprządkowaniu myśli, klaryfikacji połączeń i rozłożeniu materiału na etapy. Pozwól uczniom na:
- dostęp do notatek np. przy pisaniu eseju lub rozwiązywaniu zadania,
- na zapisywanie pomocnej procedury, np. odmiany trudnego czasownika,
- korzystanie z określonej procedury np. dotyczącej rozwiązywania równań.
Planuj krótkie ćwiczenia na początku tematu, aby pomóc uczniom „obudzić się” i połączyć ich wcześniejszą wiedzę i doświadczenia z nowym tematem.
- Pomagać w przejściu informacji z pamięci roboczej do pamięci długotrwałej
Służy temu częste przywoływanie, powtarzanie i nawiązywanie do tego, co już uczniowie wiedzą lub do tego, gdzie można wiedzę zastosować.
Korzystałam z artykułu Ian Kelleher