Sześć rodzajów pytań zadawanych przez nauczyciela uczniom, które pogłębiają ich uczenie się:

  • Pytania łączące to, co uczeń robi, z tym, co już wie.
  • Pytania o to, co jest ważne.
  • Pytania o wybór drogi rozwiązania.
  • Wytłumaczenie rozumowania.
  • Pytania wyzwania.
  • Pytania o proces.

Przykłady użytecznych pytań.

Zadawanie uczniom takich i podobnych pytań powoduje, że stają się samodzielni i odpowiedzialni w myśleniu, a nauka nabiera głębszego sensu. Czyli buduje się V strategia oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się.

2 strony czytania

Zwykle nauczyciel prowadzi nauczanie poprzez zadawanie uczniom zadań do wykonania. Jeśli wykonają je zadowalająco, to przechodzi dalej. Można pogłębić uczenie się uczniów poprzez zadanie im pytań. Przedstawię sześć rodzajów pytań, które mogą być pomocne.

1. Pytania łączące to, co uczeń robi, z tym, co już wie
2. Pytania o to, co jest ważne
3. Pytania o wybór drogi rozwiązania
4. Wytłumaczenie rozumowania
5. Pytania wyzwania
6. Pytania o proces

1. Pytania łączące to, co uczeń robi, z tym, co już wie.

  • Co już na dany temat wiesz?
  • Do czego to jest podobne?
  • Na jakich informacjach oparłeś swój wniosek?
  • Co jeszcze powinieneś poznać?
  • Co jest ci jeszcze potrzebne?

Te pytania mogą być szczególnie użyteczne przed przystąpieniem uczniów do wykonania zadania. Uczniowie mają już pewną wiedzę na temat, którym zaczynają się zajmować. Temat kojarzy im się już z czymś, jest częściowo do czegoś podobny lub znacznie różni się od tego, co już znają.

Warto wykorzystać tę wiedzę do wykonania zadania. Można pytać uczniów, co zastosują z tego, co już znają lub co im jest potrzebne (a czego jeszcze nie wiedzą) do wykonania zadania. Te pytania można zadawać przed przestąpieniem do rozwiązania problemu przez ucznia, albo też w trakcie pracy nad rozwiązaniem.

2. Pytania o to, co jest ważne.
  • Jaki problem tu widzisz?
  • Co jest tu ważne?
  • Co jest dla ciebie najważniejsze w tym temacie?
  • Co zapiszesz jako notatkę?
  • Jakie elementy zawarłbyś w swojej mapie myślowej?

Zajmując się tematem, czy problemem dostarczamy uczniom wielu informacji. Uczniowie mają trudność z rozróżnieniem, co jest ważne i konieczne do zapamiętania, a co mniej ważne i co warto wykorzystać.

Tego rodzaju pytania zachęcają uczniów do selekcji informacji. W rzeczywistych problemach mamy dostęp do wielu informacji i powinniśmy umieć je selekcjonować – które z nich będziemy wykorzystywać w danym momencie. Pytania tego typu można zadawać uczniom zarówno przed przystąpieniem do rozwiązania problemu, jak i po jego rozwiązaniu, czyli jako podsumowanie.

3. Pytania o wybór drogi rozwiązania
  • Jak zamierzasz poradzić sobie z problemem?
  • Dlaczego zdecydowałeś się na ten sposób rozwiązania problemu?
  • Jakie są korzyści z wykorzystania tego pomysłu, a jakie przewidujesz trudności?
  • Co byś doradził koledze, który ma rozwiązać podobny problem?

Warto wykorzystać wszystkie pomysły na rozwiązanie problemu. Często niestandardowe pomysły mogą być rewolucyjne. Jeśli uczeń rozpatrzy kilka propozycji, to może wybrać najlepszą drogę.

Te pytania warto zadać przed przystąpieniem do wykonania zadania lub gdy okaże się, że wybrana droga nie przynosi pożądanych rezultatów.

To pokazuje uczniom, że mogą być różne drogi i że można wybrać najbardziej optymalną.

4. Wytłumaczenie rozumowania
  • Czy możesz wyjaśnić tok swojego rozumowania?
  • Czy możesz mi powiedzieć coś więcej na ten temat?
  • Co ci pomogło w wyciągnięciu tych wniosków?
  • Dlaczego wybrałeś tę drogę?

Bardzo ważne jest, aby nie poprzestać na samym wyniku i otrzymanym rezultacie. Nawet dobry rezultat uczeń może uzyskać przypadkiem, a z kolei zły wynik nie świadczy o błędnym rozumowaniu. Najważniejsza jest droga, która do wyniku doprowadziła. Dobrze jest, aby uczniowie przyzwyczaili się do obowiązku uzasadnienia otrzymanego wyniku.

5. Pytania wyzwania
  • Jakie widzisz niestandardowe drogi prowadzące do rozwiązania problemu?
  • Z czym ci się ten problem kojarzy?
  • Jakie inne drogi rozwiązania problemu widzisz?
  • Co powiesz na taką propozycję?

Uczniowie często szukają prostego rozwiązania, procedury, której oczekują od nauczyciela. Dobrze, gdy przed uczniem stoi wyzwanie takie, które mieści się w zakresie jego możliwości i jednocześnie stanowi dla ucznia interesujące wyzwanie. Nauczyciel zadając powyższe pytania może zachęcić ucznia do podjęcia wyzwania.

6. Pytania o proces
  • Co spowodowało, że wybrałeś właśnie tę drogę?
  • Co ci pomagało, a co przeszkadzało w rozwiązaniu tego problemu?
  • Jak najlepiej się uczysz?
  • Czy wolisz pracować samodzielnie, czy w grupie i dlaczego?

Uczniowie są najlepszymi specjalistami od swojego uczenia się. Jednak często nie zastanawiają się nad tym, jak się uczą. Warto o tym z nimi rozmawiać i zachęcać ich do przyglądania się swojemu procesowi uczenia się.

Zadawanie uczniom takich i podobnych pytań powoduje, że stają się oni samodzielni i odpowiedzialni w myśleniu, a nauka nabiera głębszego sensu. Czyli buduje się V strategia oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się.