Ocena koleżeńska rozumiana jest jako formułowanie i przekazywanie informacji zwrotnej rówieśnikowi o jego pracy. Piszę o tym na samym początku tego wpisu, gdyż niektórzy sądzą, że może ona polegać na wystawianiu stopnia koledze lub koleżance. Jednak byłaby to wtedy zgubna praktyka i absolutnie nikomu niepotrzebna.
Informacje zwrotne nie zawsze muszą pochodzić bezpośrednio od nauczyciela. Aby moc korzystać z tej formy oceniania, trzeba uczniów do niej przygotować. Początek roku szkolnego jest bardzo odpowiednim czasem, aby ją uczniom zapowiedzieć i samemu się do niej przygotować.
Ocena koleżeńska może znacznie odciążyć nauczyciela w jego pracy oraz pomaga zwiększyć zaangażowanie uczniów w naukę i jednocześnie budować społeczność klasową.
Uczniowie, którzy wiedzą, że ich pracę będą oceniać rówieśnicy, często lepiej się do niej przygotowują i jednocześnie czują się bardziej bezpiecznie niż przy ocenie nauczyciela. Jednak uczniowie przez dłuższy czas oceniani wyłącznie przez nauczyciela mają trudność przyjąć inną formułę oceniania.
Młodzi ludzie są wrażliwi na krytykę, a jeśli pochodzi ona od rówieśnika, to tym bardziej mogą czuć się zawstydzeni. Mogą również czuć się niepewnie lub onieśmieleni udzielaniem informacji zwrotnej rówieśnikom, których specjalnie cenią.
Dlatego wprowadzanie oceny koleżeńskiej powinno poprzedzić stworzenie w klasie atmosfery pomocy, wspólnoty i więzi.
Przy ocenie koleżeńskiej specjalnie trzeba brać po uwagę klika aspektów.
- Refleksja, a nie korekta
Uczniowie muszą zaakceptować, że ocena koleżeńska ma służyć pomocy, a nie krytyce. W ocenie koleżeńskiej większy nacisk powinien być położony na wskazaniu tego, co autor zrobił dobrze (zgodnie z kryteriami sukcesu), a mniej na poprawie pracy, szczególnie na wskazówkach – jak trzeba poprawić. Tego jak poprawić pracę rówieśnicy mogą nie wiedzieć.
Informacja zwrotna koleżeńska powinna być pisana w formie osobistej opinii, nie może być kategoryczna, gdyż potencjalnie uczeń udzielający oceny koleżeńskiej może się mylić. Dlatego warto zaczynać od zdania: Myślę, że; wydaje mi się, że lepiej byłoby….; Co sądzisz o takim podejściu…. Itp.
- Techniczne aspekty
Problemem może być przydzielenie partnerów do oceny koleżeńskiej. Tu, prawie jak zawsze, sprawdza się przydział losowy. Wtedy nie ma dyskomfortu związanego z ocenianiem przyjaciela i oceny kompetencji swojej i partnera.
Dzięki temu będzie ona dla uczniów mniej stresującym doświadczeniem.
Na początku sprawdza się informacja zwrotna ograniczona tylko do pewnych aspektów pracy np. do kilku kryteriów sukcesu. Najlepiej, aby sam uczeń wybrał, co chce/może ocenić, do czego może sformułować informację zwrotną.
Sprawdza się (nie tylko na początku wprowadzania oceny koleżeńskiej) technika – dwie gwiazdy i jedno życzenie. Polega ona na wskazaniu dwóch dobrze wykonanych spraw i jednej, którą można zdaniem dającego informację – poprawić. Jeśli chcemy stosować ocenę koleżeńską w nauczaniu początkowym, to w ogóle można pozostać tylko przy tej technice.
Inna dobra technika, to zawarcie w informacji zwrotnej trzech zagadnień:
- Jedna rzecz, która mi się szczególnie podoba w Twojej pracy.
- Jedna rzecz, którą chciałbym, abyś zrobił inaczej.
- Jedna rzecz, która mnie zastanawia, która nie jest dla mnie jasna.
Można też sporządzić szablon informacji zwrotnej. W którym zapisane są kryteria sukcesu i pozostawione jest miejsce na dokończenie zdań, np.:
- Uważam, że to kryterium zostało spełnione, gdyż… .
- Moim zdaniem, można byłoby wykonać to zadanie inaczej: … .
- Podobało mi się, … .
- Pomyśl, czy taka propozycja …., mogłaby Ci się przydać.
Uczniowie mogliby by wybrać odpowiednie zdania do dokończenia.
- Modelowanie
Zasadnicze pytanie brzmi: skąd uczniowie mają mieć umiejętność formułowania informacji zwrotnej? Szczególnie, jeśli zauważymy, że my dorośli mamy z tym problem. Narzuca się jasna odpowiedź – uczniowie muszą się wzorować na nauczycielu. Czyli naśladować informacje zwrotne, które od niego otrzymują. W tym kontekście wzrasta nasza nauczycielska odpowiedzialność, za to co i jak przekazujemy uczniom w informacji zwrotnej.
Jednocześnie można wraz z uczniami pracować nad formułowaniem informacji zwrotnej. Można np. przedstawić uczniom pracę ucznia z poprzedniego roku (bez nazwiska) i wspólnie sformułować do tej pracy informację zwrotną. Trzeba być uczulonym na ogólniki typu: Bardzo mi się podoba Twoja praca lub Powinieneś lepiej poznać ortografię.
W informacji zwrotnej liczy się konkret. Czyli nie:
Bardzo mi się podoba Twoja praca – tylko – Podobało mi się, że podałeś aż cztery przyczyny…
Powinieneś lepiej poznać …. – tylko – Nie zrozumiałem, dlaczego … .
Te same zasady związane z konkretnością, dotyczą informacji zwrotnej ustnej. Przy niej powinno dopuszczać się zadawanie pytań przez autora, aby wyjaśnić, o co chodziło udzielającemu informację zawrotną.
- Zasady
Pomocne może być spisanie zasad, którymi uczniowie mogą się kierować przy formułowaniu informacji zwrotnej. Mogą w nich się znaleźć np.:
- Odnosimy się do kryteriów sukcesu
- Nie wydajemy kategorycznych sądów
- Jesteśmy gotowi na wyjaśnienia
Itp.
Warto spróbować oceniania koleżeńskiego, gdyż odciąża ono nauczyciela, ale również jest uczące dla uczniów i wpływa na więzi klasowe.
Inspiracja artykułem Paige Tutt
https://www.edutopia.org/article/teaching-kids-give-and-receive-quality-peer-feedback