Według teorii samostanowienia każda osoba ucząca się i w tym też nauczyciel, powinien mieć zaspokojone trzy potrzeby: kompetencji, więzi i autonomii. W dniu nauczyciela życzę nam wszystkim właśnie tego.

Kompetencja

Na nią składa się poczucie własnej wartości i sprawczości.

Każdy nauczyciel ma ukończone studia wyższe i jest przygotowany do pełnienia roli nauczyciela, ale staje się nauczycielem dopiero w trakcie pełnienia tej roli. Studia nie przygotowują do radzenia sobie z każdą sytuacją i nie wyposażają nauczyciela w różnorodne metody nauczania. Tego wszystkiego nauczyciel uczy się na własnej „skórze” i przez całe swoje nauczycielskie życie. Czasy i uczniowie się zmieniają i trzeba dostosować nauczanie do ich potrzeb. Potrzeba różnych metod i strategii, aby do nich dotrzeć. Nauczyciele stale uczą się swojego zawodu, poznają różne nowe strategie. Wtedy wzrasta ich pewność siebie i czują się większą swoją sprawczość.

Nauczyciel powinien pracować w warunkach bezpiecznych dla jego poczucia sprawczości, czyli powinien mieć możliwość samemu docenienia swojej praktyki i być docenianym przez innych nauczycieli, dyrektora i uczniów. Docenienie jest niezbędnym warunkiem do rozwoju umiejętności nauczycielskich. Wiele osób i instytucji mierzy sprawczość nauczyciela przy pomocy oceny wyników osiąganych przez uczniów. Ale o wiele ważniejsze jest to, czy uczniowie się rozwijają i dokonują postępów. Nauczycielowi potrzebne jest docenienie ze strony innych nauczycieli, uczniów, dyrektora rodziców uczniów.

Tego właśnie nauczycielom trzeba życzyć, aby mogła wzrastać ich pewność siebie jako nauczycieli.

Docenienie może płynąć z różnych stron, np. z informacji zwrotnej po obserwacji lekcji, czy po spacerze edukacyjnym. Może też być częścią refleksji podczas rady pedagogicznej, a też docenieniem wyrażonym przez uczniów i ich rodziców.

W przełomowym badaniu profesorowie dr Megan Tschannen-Moran i dr Anita Woolfolk Hoy zbadały związek między poczuciem własnej skuteczności nauczycieli a stosowaniem różnorodnych strategii nauczania. Wyniki wykazały, że nauczyciele mający większą wiarę we własne możliwości stosowali bardziej innowacyjne praktyki nauczania, co prowadziło do lepszych osiągnięć uczniów w nauce.

Więź

Chodzi tu o jedną „drużynę”, o wzajemną pomoc, wsparcie i brak rywalizacji wśród nauczycieli. Nauczyciele muszą czuć, że mogą na siebie liczyć i uczyć się od siebie wzajemnie. Tego też wszystkim nauczycielom życzymy z całego serca.

Dlatego ważne jest, aby nauczyciele doskonalili się wspólnie i wymieniali doświadczeniami. Można to robić poprzez wzajemne obserwacje lekcji lub spacery edukacyjne, ale też rozmowy o nauczaniu w pokoju nauczycielskim.

Dla więzi bardzo istotne jest budowanie relacji. Często w gronie pedagogicznym znajdują się przypadkowi ludzie, którzy wcześniej się nie znali, dlatego o nawiązanie relacji, wspólnotę i zaufanie trzeba zadbać.

Autonomia

W polskiej szkole nauczyciel ma zwykle dużo autonomii. Może stosować metody pedagogiczne jakie chce, ma wpływ na zapisy w statucie szkoły, na tworzenie regulaminów itp.

Zdarzają się jednak sytuacje, gdy dyrektor narzuca nauczycielom pewien sposób postepowania, np. wystawianie pewnej liczby stopni w semestrze, udział w uroczystościach, dodatkowe obowiązki itp. Tu pomaga znajomość prawa i wspólne stanowisko wszystkich nauczycieli.

Trzeba pamiętać, że poczucie autonomii jest motorem do rozwoju, pomaga w podejmowaniu wyzwań i próbowaniu różnych strategii nauczania.

Lepiej ufać nauczycielom niż ich kontrolować.

Życzymy nauczycieli, jak najwięcej autonomii w ich pracy.

Trzy potrzeby: kompetencji, więzi i autonomii potrzebne są każdemu człowiekowi. Warto je pielęgnować.