Umiejętności krytycznego myślenia są ważne w szkole, poza nią i w przyszłym dorosłym życiu ucznia. Trzeba się przygotować do analizy, syntezy i wyciągania wniosków. Jak tego uczyć?

Refleksja nad własną opinią

Stworzenie przestrzeni, w której uczniowie będą mogli zarówno wyrażać swoje opinie, jak i zastanawiać się nad opiniami innych, takich, które nie są zgodne z ich własnymi. Wymaga to zastanowienia się nad założeniami, na podstawie których uczniowie dochodzą do własnych wniosków.

Uczniowie mogą zadać sobie pytanie: „Dlaczego to jest najlepsza odpowiedź? Jakie informacje potwierdzają moją odpowiedź? Co może powiedzieć ktoś, kto ma kontrargument?”

Dzięki temu można uzyskać głębsze zrozumienie swoich poglądów, aby lepiej wyrażać swoje przekonania. Poświęcenie czasu na refleksję pomaga również w bardziej przemyślany sposób rozważyć pomysły innych.

Umiejętność argumentowania

Wymaga ona logicznego myślenia, oceny dowodów, identyfikowania założeń i analizowania i przedstawiania argumentów. W przyszłości pomoże to uczniom w podejmowaniu świadomych decyzji, formułowaniu i obronie opinii oraz rozwiązywaniu problemów.

Jednym ze sposobów ćwiczenia tej umiejętności jest rozwiązywanie problemów (PBL). Uczniowie stają przed praktycznym problemem i znajdują różne sposoby jego rozwiązania, a następnie prezentują pomysły wraz z przedstawieniem ich mocnych i słabych stron. Podczas dyskusji wybierany jest najlepszy pomysł.

Ta umiejętność może być również kształcona na lekcjach matematyki, gdy nauczyciel zwraca uwagę na drogę dojścia do rozwiązania, a nie tylko na sam wynik.

Zadawanie pytań otwartych

Większość pytań zadawanych w klasie szkolnej, to pytanie o fakty, na które jest przeważnie jedna słuszna odpowiedź. Proponowany sposób, to zadawanie pytań otwartych, na których udzielanie odpowiedzi wymaga krytycznego myślenia, zajmowania stanowiska i wyjaśniania i uzasadniania swoich przekonań. Pytania otwarte dają pole do przedstawienia różnych, być może przeciwstawnych stanowisk.

Na przykład: „Jak można podejść do problemu?”;„Gdzie można szukać zasobów, aby rozwiązać ten problem?”. Na te pytania nie ma jednej odpowiedzi uczniowie myślą wtedy o różnorodności rozwiązań.

Odpowiedzi na takie pytania wymagają zastanowienia się i poświecenia czasu, uporządkowania myśli. Można poprosić uczniów, aby zastanowili się indywidualnie i zapisali swoje pomysły w zeszycie, a następnie przedyskutowali je w małych grupach. To daje szansę na wypowiedzi wszystkich uczniów i na odkrywanie podobieństw, co uświadamia uczniom, że nie są sami w swoich poglądach.

Umiejętność kwestionowania

Internet nie dostarcza wiarygodnych informacji, przekonujemy się o tym również korzystając z AI. Zrozumienie, co jest, a co nie jest wiarygodnym źródłem, oraz wiedza, jak weryfikować informacje, to ważne umiejętności, które uczniowie powinni posiąść przy podejmowaniu świadomych decyzji.

Warto wraz z uczniami przyglądać się drugiemu dnu – artykułów, reklam, memów, filmów. Można omówić przykłady różnych informacji pod względem wiarygodności, subiektywności i obiektywizmu.

Można zaproponować uczniom stworzenie takiej nieprawdziwej informacji, która na pierwszy rzut oka wydaje się wiarygodna. Na przykład konieczność konsumowania codziennie brukselki.

Danie uczniom możliwości tworzenia własnych zafałszowanych informacji może pomóc im lepiej zidentyfikować je w innych kontekstach. Zrozumienie, że informacje mogą być „zbyt piękne, aby były prawdziwe”, może pomóc im zidentyfikować inne kłamstwa.

Różnorodne perspektywy

Może się tak zdarzyć, że większość uczniów w klasie ma podobne zdanie na jakiś temat, wtedy mniejszość może obawiać się wypowiadać własne opinie. Aby wspierać różne punkty widzenia, w miarę możliwości trzeba włączać różne głosy z klasy, zwłaszcza podczas omawiania bieżących wydarzeń. Pomocne może być przedstawienie opinii różnych osób, którzy mieli różne doświadczenia.

Kluczem do wymienionych strategii jest kształcenie umiejętności argumentowania i przyjmowania argumentacji osób o innym zdaniu.

Uczenie krytycznego myślenia powinno być obecne na wszystkich przedmiotach szkolnych, na lekcjach języka polskiego, naukach społecznych, naukach ścisłych, wychowaniu fizycznym, matematyce. Każda dyscyplina wymaga od uczniów uważnego przyglądania się i znajdywania najlepszego rozwiązania. Często te umiejętności są uważane za oczywiste, postrzegane jako produkt uboczny dobrej edukacji, ale prawdziwe krytyczne myślenie nie zdarza się tak po prostu. Wymaga konsekwencji i zaangażowania.

W czasach, gdy informacji i dezinformacji jest mnóstwo, a uczniowie muszą analizować wiele informacji, konieczne jest wspieranie i modelowanie krytycznego myślenia w klasie, aby wspierać rozwój dobrze poinformowanych obywateli.

Inspiracja artykułem Nicholas Provezano

https://www.edutopia.org/article/teaching-critical-thinking-middle-high-school