Każdy pragnie, aby jego przekaz był jasny, przyjemny i zapadający w pamięć słuchaczy.

Logan Hailey podaje 16 wskazówek, jak należy tłumaczyć, niezależnie, czy mamy do czynienia z osobami dorosłymi, czy z dziećmi. Zgodnie z moim zrozumieniem lekko je zmodyfikowałam i dołożyłam kontekst szkolny.

  1. Zacznij od tego, dlaczego to, co mówisz jest ważne dla słuchaczy
  2. Nauczaj dla dogłębnego zrozumienia
  3. Zanim wyjaśnisz, stwórz obraz mentalny
  4. Umieść najistotniejsze informacje na początku i na końcu przekazu
  5. Ustal, co słuchacze już rozumieją
  6. Podziel materiał na małe części
  7. Użyj powtórzeń
  8. Nie komplikuj
  9. Nie udawaj eksperta
  10. Zapewnij zasoby i dowody
  11. Używaj mnemotechnik
  12. Użyj kreatywne taktyki wyjaśniania (metafory, porównania i analogie)
  13. Użyj opowiadania
  14. Użyj wskazówek wizualnych
  15. Zwróć uwagę na sygnały zamętu w mowie ciała
  16. Zadawaj pytania i bądź gotowa/y jeszcze raz wyjaśniać

Przedstawię tekst w czterech częściach, każda część będzie zawierała 4 wskazówki

Druga część część przedstawia:

  • Umieść najistotniejsze informacje na początku i na końcu przekazu
  • Ustal, co słuchacze już rozumieją
  • Podziel materiał na małe części
  • Użyj powtórzeń
  • Nie komplikuj

5. Ustal, co słuchacze już rozumieją

Każdy z nas przeżył sytuację, gdy prezenter zaczyna wyjaśniać długo podstawowe informacje, które słuchacze już dawno opanowali lub gdy wprost przeciwnie – używa specjalistycznego żargonu i słuchacze nie wiedzą, o czym mówi.

Musisz wiedzieć, na jakim poziomie są twoi słuchacze, dzięki temu nie stracisz cennego czasu.

Na przykład, jeśli wyjaśniasz swoim kolegom, jak korzystać z nowego oprogramowania, musisz znać ich poziom doświadczenia z tym oprogramowaniem. Czy używali wcześniej podobnego oprogramowania, z którym możesz to oprogramowanie porównać? A może są początkującymi w nowym systemie operacyjnym, którzy potrzebują instrukcji krok po kroku?

Nie warto zakładać, ile słuchacze wiedzą na dany temat. Zanim zaczniesz wyjaśniać, lepiej upewnić się i np. zapytaj o to.

Tak samo ważne jest to w szkole. Nauczyciel nie może zakładać, że wszyscy uczniowie opanowali już wcześniejszy materiał. Lepiej jest zorganizować powtórzenie w parach, gdzie uczniowie wzajemnie tłumaczą sobie podstawy.

Jeśli nie weźmiesz pod uwagę wcześniejszej wiedzy uczącego się, to stwarzasz więcej okazji do nieporozumień. Twoje wyjaśnienie może być zbyt proste, jeśli nie wiesz, ile uczeń już wie, a wtedy:

  • przedstawiasz tylko przypadkową i szczątkową podstawową wiedzę,
  • możesz nieumyślnie obrażać słuchaczy, tłumacząc im zagadnienia dobrze im znane,
  • słuchacze mogą się nudzić, ponieważ już znają i rozumieją prezentowane pojęcie,
  • wyjaśnienie może iść za głęboko,
  • słuchacze przestają uważać, gdyż nie wiedzą o czym mówisz,
  • informacje nie zatrzymują się w głowach, ponieważ słuchacze nie rozumieją podstaw,
  • uczący się boją się zabrać głos, gdyż czują się niekompetentni i obawiają się wypaść głupio,
  • główny przekaz zostaje utracony.

Zamiast tego zapytaj, wyjaśniając, że nie masz pewności, czy twój przekaz jest trafiony. Szukaj wskazówek dotyczących poziomu wiedzy, pytając:

  • „Czy słyszeliście o tym wcześniej?”
  • „Proszę o podniesienie ręki, te osoby, które już wcześniej spotkały się z tymi pojęciami”
  • „W skali 1-10, oceńcie swój poziom wiedzy na ten temat?”
  • „Czym się to różni od…?”
  • „W czym to jest podobne do…?”
  • 6. Podziel to na małe części

Tak, jak nie połykamy całego obiadu na raz, tak też powinniśmy dawkować przekaz. Według neuronaukowców duże porcje informacji mogą prowadzić do przeciążenia poznawczego. Zamiast tego przedstaw duże pomysły w mniejszych kawałkach.

Można:

  • Podzielić materiał na trzy części. Zapowiedz, że w trzeciej części będzie podsumowanie całości. Okazuje się, że ludzie mają tendencję do zapamiętywania rzeczy trójkami. Na przykład praktykę jogi można podsumować trzema słowami „umysł, ciało i duch”. Warto nazwać hasłami te trzy zaplanowane części.
  • Krok po kroku. Użyj tej techniki, aby przedstawić zagadnienie chronologicznie. Na przykład jeśli przedstawiasz instrukcję zmieniania opon w samochodzie, to warto ją przedstawić w 6 krokach. Słuchacze są wtedy bardziej skłonni do słuchania, gdy zdadzą sobie sprawę, że to tylko „sześć prostych kroków”:

Krok 1: Zaparkuj samochód na równym podłożu

Krok 2: Poluzuj nakrętki koła za pomocą łyżki do opon

Krok 3: Umieść podnośnik samochodowy pod ramą samochodu i podnieś go

Krok 4: Odkręć nakrętki i zdejmij oponę

Krok 5: Załóż koło zapasowe i lekko przykręć nakrętki

Krok 6: Opuść podnośnik i dokręć nakrętki, a następnie wyjmij podnośnik

  • Odgrywanie ról. Jeśli masz za zadanie wyjaśnić abstrakcyjną koncepcję, możesz użyć postaci do odegrania roli. Można zasymulować wywiad lub rozmowę z pytaniami na dany temat. Kończyc omawiać jedną z części warto to zaznaczyć, zanim przejdzie się do następnej.

W szkole jest to bardzo ważna wskazówka. Uczniowie nie są w stanie skupić się długo na obszernym temacie i szybko zapominają, co było na początku. Ratunkiem może być podział tematu na części.

7. Użyj powtórzeń

Badania pokazują, że powtarzanie wzmacnia zapamiętywanie. Nie oznacza to powtarzania w kółko tego samego. Trzeba za każdym razem podchodzić do zagadnienia z innej strony.

Niestety, nie ma przepisu mówiącego o idealnej liczbie powtórzeń. Ale warto zacząć na początek od trzech lub siedmiu. Sto lat temu niemiecki badacz Herman Ebbinghaus odkrył, że kluczowy jest również czas powtórzeń. Trzeba równomiernie rozmieścić odstępy czasowe, aby „pamięć” była stopniowo „wklejana”.

W szkole mówimy o spiralnym nauczaniu, czyli nabudowywaniu na tym, co już było, powracaniu do poprzednich zagadnień. Co ważne, powtarzając, przedstawiamy  zagadnienie w inny sposób lub z innej perspektywy.

8. Nie komplikuj 

Kilka wskazówek dla dobrego wyjaśniania:

  • Eliminuj zbędne informacje lub rozpraszające informacje
  • Przekazuj ogólne spojrzenie
  • Porzuć przekazywanie drobnych szczegółów
  • Unikaj technicznego żargonu, mów prostym językiem
  • Podawaj konkretne przykłady
  • Dostosuj się do poziomu odbiorców.
  • Mów krótkimi zdaniami

Każdy z nas, a szczególnie nauczyciele mają tendencję do mówienia za dużo i nie pomijania niczego. Jednak nadzieja, że uczniowie wszystko zapamiętają jest płonna.  Złota maksyma nauczania to „lepiej mniej, a głębiej”.