Teoria autodeterminacji głosi, że każdy uczący się ma trzy podstawowe potrzeby psychologiczne: kompetencji, autonomii i więzi. Zaspokojenie ich jest niezbędne dla uczenia się.
Poczucie kompetencji nie tylko pomaga w uczeniu się, ale również w budowaniu poczucia odporności.
Jeśli uczeń nie jest pewny, że da radę, to nie ma pewności siebie. Jeśli jednak ma za sobą doświadczenia, w których udało mu się osiągnąć sukces, to może na tym opierać swoje postrzeganie przyszłości: „To trudne, ale już wcześniej radziłem sobie z takimi sprawami. Dam sobie radę”.
Pozytywne strategie radzenia sobie zmniejszają niepokój i zwiększają odporność, podczas gdy optymizm i cel pozwalają uzyskać równowagę emocjonalna i długoterminowe dobre samopoczucie.
Odporność nie jest czymś, z czym się człowiek rodzi. Powinniśmy ją budować stale za pomocą małych, celowych działań.
W tym wpisie osiem strategii dla nauczyciela, aby pomóc w budowaniu odporności ucznia.
- Mów, po co się czegoś uczymy.
Daje to poczucie sensu i szansę, że nauka prowadzi do czegoś dobrego w przyszłości.
Znacznie bardzie wzrasta motywacja, gdy uczeń widzi sens swojej nauki. Sukces w czymś bez sensu traci sens.
- Określaj kryteria sukcesu. Jeśli uczeń wie, czego od niego się wymaga, to łatwiej mu to osiągnąć. Jeśli nie wie, to sukces może wydawać mu się tylko przypadkowy i nie buduje wtedy odporności.
- Dziel zadania na etapy. Po każdym z etapów uczeń może poczuć, że udało mu się osiągnąć sukces, nie musi czekać na końcowy wynik, który wcale nie musi okazać się wielkim sukcesem. Podzielenie zadania (z każdego przedmiotu) na małe kawałki daje uczniom wskazówki, co mają robić i jak dany etap dobrze ukończyć.
- Dawaj uczniom przykłady. Uczniowie widząc, jaki inni dają sobie radę z pokonywaniem trudności zdobywają więcej odwagi dla siebie i mogą zmienić sposób postrzegania własnych niepowodzeń.
Można przedstawiać uczniom życiorysy znanych osób, podkreślając porażki, które poprzedziły ich sukcesy. Analizując ite historie, można uświadomić, co im pomogło np. wytrwałość, rozwiązywanie problemów i determinacja.
Samemu można również dawać przykład, jak można sobie radzić z trudnościami.
Uczniowie mają tendencją do podziału ludzi na zdolnych i niezdolnych, Często myślą o sobie, że nie są uzdolnieni i że nie ma sensu dokonywać wysiłku, bo to nic nie da.
Analiza własnego uczenia pomaga uczniom zauważyć, że nauka zależy od nich samych.
- Twórz sieci wsparcia.
Będąc samotnym trudno uzyskać odporność, jeśli ma się relacje, to łatwiej ją zbudować.
Dlatego warto, aby uczniowie pracowali w parach i małych grupach, aby mogli poznawać się, wspierać wzajemnie i uczyć od siebie.
Ta strategia uczy proszenia o pomoc, które nie jest łatwą umiejętnością.
- Miej podejście doceniające i optymistyczne
Docenienia nigdy za dużo. A podstawa to zauważenie ucznia i jego postępów. Nie musi to być coś wielkiego, ale zauważenie postępu.
Wiara nauczyciela w możliwości ucznia czyni cuda i dodaje mu skrzydeł. Czasami wystarczy powiedzieć „Rozwiązywałeś już trudniejsze problemy?” lub „Dasz radę — po prostu zrób następny krok”.
Kiedyś dałam moim uczniom po kamyczku z dziurką na szczęście. Wielu z nich przechowywało kamyczki jako talizmany i wierzyło, że im pomagają.
- Podsumowuj i świętuj sukces
Refleksje i podsumowania uczą uczniów docenić swoje sukcesy – już tyle się nauczyłem! Szczególnie korzystna dla odporności jest samoocena uczniowska, wtedy sam może zdać sobie sprawę, co osiągnął.
- Promuj wdzięczność
Wdzięczność nic nie kosztuje, a dużo daje. Można uświadamiać sobie codziennie za co jesteśmy wdzięczni czemuś lub komuś, ale przede wszystkim samemu sobie, Zamiast ciągłego wewnętrznego krytykowania, lepiej przejść na okazywanie wdzięczności.
Tak samo ważne jest, uświadomienie sobie, co zrobiłem dziś dobrego dla innych.
Wdzięczność pozwala uczniom dostrzec dobro na świecie, nawet gdy sprawy stają się trudne.
Odporność stale ćwiczona powoduje, że uczeń uczy się pokonywania trudności, wiary w siebie i zaufania, stawiania czoła wyzwaniom życiowym z siłą, optymizmem i celem.
Inspiracja artykułem Cathleen Beachboard
https://www.edutopia.org/article/strategies-build-students-resilience