Nauczyciele nie tak często organizują prace w grupach. Obawiają się, że nauka będzie wolniej szła i że nie wszyscy uczniowie będą w nią zaangażowani. Częstym problemem w pracy grupowej uczniów jest to, że pracę wykonuje tylko część zespołu, reszta bywa bierna. Może to spowodować konflikty w zespole i poczucie niesprawiedliwego traktowania.
W tym wpisie – jak zadbać o efektywną pracę grupy?
Uczniowie mogą pracować w grupie nad projektem, ale również mogą wspólnie rozwiązywać zadanie, rozwiązywać problemy i wzajemnie się od siebie uczyć.
- Kłaść nacisk na wysiłek, a nie na wynik końcowy
Doceniać proces i wysiłek włożony w pracę grupy. To wymaga docenienia za sposób komunikowanie się grupy, za planowanie odpowiedzialności w grupie, za negocjacje w sprawie planów, i również za ewentualną zmianę planów (jeśli okażą się nieefektywne).
Pomóc mogą konsultacje grupy z nauczycielem i poddawanie refleksji realizacje etapów pracy.
Przede wszystkim ważne jest docenianie pracy zespołu, w której wszyscy biorą aktywny udział. Chwalenie współpracy, a nie rywalizacji.
- Brak nagród i kar
Praca dla nagrody lub w obawie przed karą psuje współpracę. Osoba, której wykonywanie przydzielonego zadania nie idzie dobrze, może być przez grupę napiętnowana, co sprawia, że grupa przestaje się wzajemnie wspierać.
Nagrodą i karą są oczywiście stopnie szkolne, ale mogą to być też naklejki, słodycze i inne. Wszystkie zapowiedziane nagrody powodują, że grupa zaczyna pracować dla nagrody, a nie z chęci wykonania zadania.
- Role grupowe
Ustrukturyzowanie pracy poprzez przydzielenie ról uczestnikom grupy, pomaga w pracy całej grupy. Grupa sama może rozdzielić miedzy siebie role lub nauczyciel może w tym pomoc.
Role wzmacniają poczucie odpowiedzialności za wykonanie zadania, określają jasno oczekiwania i zmniejszają niepewność. Są swoistymi kryteriami sukcesu, gdyż każdy z uczniów zna oczekiwania w stosunku do danej roli.
Rodzaje ról powinny zależeć od zadania, które grupa ma wykonać. Jednak zawsze powinny być osoby odpowiedzialne za spisywanie, pilnowanie czasu, kontrolujące działania itp.
Dobrze jeśli dba się o rotację zadań, aby pewni uczniowie nie pełnili ciągle tych samych ról.
- Wzajemne nauczanie
Warto wykorzystywać wzajemne nauczanie. Można tak podzielić zadania, aby każdy z uczniów poznał inną część, a potem zorganizować wzajemne uczenie się. Każdy z uczniów staje się tak samo ważny.
Nauczanie wzajemne wspiera budowanie partnerstwa między uczniami, co może również zwiększyć ich wewnętrzną motywację.
- Podsumowanie
Podsumowanie pracy powinno być wykonane w zespole. Ponieważ wcześniej były określone kryteria sukcesu do zadania, to teraz sami uczniowie mogą ocenić, na ile udało się zespołowi je osiągnąć i ile pracy poszczególni uczniowie w nią włożyli.
Warto podsumowywać prace w grupie w zróżnicowany sposób, aby podsumowanie stało się rodzajem świętowania. Polecam pomoc dydaktyczną – Pudełko refleksji – https://sklep.ceo.org.pl/kategoria/ocenianie-ksztaltujace/pudelko-refleksji/.
Podsumowanie może też zawierać samoocenę grupy – jak pracowaliśmy? Wtedy osoby „migające się” otrzymują ostrzeżenie, że ich wkład nie był duży i następnym razem mogą się postarać bardziej.
Dobrym aspektem podsumowania jest zwrócenie uwagi na istotność wykonanego zadania, na przykład: jak pracę grupy można wykorzystać dalej, do czego się ona przydaje. To wzmaga motywację uczniów.
Również korzystne jest podsumowanie tego, co łatwo poszło, a co sprawiało trudność. Każdy członek zespołu może wypowiedzieć się indywidulanie.
Poprzez dyskusję wokół wkładanego przez uczniów wysiłku, wzmacniane jest przekonanie, że proces uczenia się i współpracy jest równie ważny, jeśli nie ważniejszy, niż końcowe wyniki.
Inspiracja artykulem Carl Slater pt.: How to Set Up Collaborative Learning to Boost Intrinsic Motivation
https://www.edutopia.org/article/intrinsic-motivation-collaborative-learning-school