Każdy się zgodzi z tym, że szkoła potrzebuje zaangażowania nauczycieli. Kiedy nauczyciele są w pełni zaangażowani ich uczniowie uczą się więcej i osiągają lepsze wyniki, a sami nauczyciele mają większą satysfakcję z pracy. W ostatnich latach w całym świecie edukacyjnym obserwujemy spadek zaangażowania części nauczycieli. Jako powód podaje się przepracowanie, za niskie wynagrodzenie (stąd praca w kilku szkołach), zniechęcenie nieefektywnym nauczaniem online (w czasie pandemii), nadmierne wymagania administracyjne i spadek szacunku społeczeństwa do zawodu nauczyciela. Planowane obecnie podwyżki mogą pomoc, ale może można coś zrobić wewnątrz szkoły?
- DOSKONALENIE
- Zewnętrzne
Zwiększenie dostępu do nowych pomysłów i wyników badań edukacyjnych. Nauczyciele są zniechęceni do zmian i uczenia się czegoś nowego. Dlatego trzeba im zapewnić takie doskonalenie, które uznają za pomocne w ich pracy.
Nie jest to proste, bo propagując nowe metody możemy spotkać się oporem – było dobrze, po co zmieniać?! Nauczyciele niedowierzają, że „nowe” może im pomóc. To co można zrobić, to przekonać nauczycieli do wykonania próby z nową propozycją – spróbujcie, a potem zastanowimy się, czy warto to wprowadzić na stałe. Może się okazać, że zmiana metod nie okaże się odpowiednia, ale jeśli nie spróbujemy, to na pewno nic nie poprawimy.
Jedyna droga to spróbować i przekonać się.
Nie można też oczekiwać, że szkolenie od razu zmieni praktykę nauczycielską. Zmiana wymaga podlewania i cierpliwości.
- Wewnętrzne
Doskonalenie wewnętrzne polega na uczeniu wzajemnym.
Może ono przebiegać poprzez obserwacje lekcji innego nauczyciela wymianę doświadczeń lub prowadzenie warsztatów przez nauczyciela z grona pedagogicznego.
Nauczyciele najwięcej korzystają z praktyki innych nauczycieli.
W obu przypadkach doskonalenia trzeba zadbać, aby szkolenia nie trwały zbyt długo, bo są wtedy zniechęcające. Można zrobić wstępne krótkie warsztaty i w razie dalszego zainteresowania nauczycieli, zaplanować ciąg dalszy.
Bardzo ważne jest, aby nie zmuszać do doskonalenia, gdyż wtedy nie jest efektywne – z niewolnika nie ma pracownika. Nauczyciele powinni w doskonaleniu brać udział dobrowolnie. Jeśli okaże się ono intersujące, to inni nauczyciela też się zachęcą.
Trzecia sprawa to być otwartym na propozycje nauczycieli, to oni sami powinni wybrać w jakim kierunku chcą się doskonalić.
I ostatnia sprawa, to zapewnienie nauczycielom możliwości uczestniczenia w warsztatach i obserwacjach, łączy się to z planowaniem dogodnego terminu, dojazdu, i dostawaniem planu lekcji.
Podsumowując: krótko, dobrowolnie, z propozycją od nauczycieli i zapewnieniem odpowiednich warunków.
Następne wskazówki, które wymienię będą związane z trzema potrzebami każdego człowieka, aby mógł się zaangażować. Mówi o nich teoria samostanowienia: autonomia, więź i kompetencja.
- AUTONIOMIA
Pozwolenie nauczycielom na autonomię, zaufanie im, że chcą dobrze uczyć. Docenianie podejmowania wyzwań i stosowania nowych metod.
Aby człowiek chciał się zaangażować, musi mieć do tego stworzone warunki, nie może być tylko wykonawca poleceń, potrzebuje autonomii i wsparcia w podejmowaniu wyzwań.
- WSPÓŁPRACA I WIĘŹ
Bardzo dobrze działa wspólnota nauczycieli w szkole. Wzajemna pomoc, dzielenie się doświadczeniem, przeciwdziałanie rujnującej rywalizacji itp. Można wprowadzić zwyczaj rozmów o nauczaniu, o uczniach, o codziennej pracy.
Aby współpraca mogła być możliwa, trzeba dać jej przestrzeń i ją doceniać.
Nauczyciele mogą wspaniale działać w zespołach zadaniowych i przedmiotowych, dzięki temu lepiej będą się angażować w nauczanie. Jednak muszą widzieć z tej współpracy dla siebie korzyści. Z badań edukacyjnych (np. profesora Johna Hatiiego) wynika, że współpraca nauczycieli wpływa znacząco na osiągnięcia uczniów. Warto patronować takim wspólnym przedsięwzięciom jak np.: tworzenie banku pytań kluczowych, scenariuszy lekcji zastępczych, ciekawych lekcji wychowawczych lub tworzenia tabel oceniania.
- KOMPETENCJA
Rzeczywistość jest taka, że nauczyciele są często krytykowani. Powszechne jest krzywdzące opinia o negatywnej selekcji do zawodu. Nie można jednocześnie krytykować i liczyć na zaangażowanie nauczycieli.
Nauczyciele ciężko pracują. Należy im się docenienie ze strony społeczeństwa i dyrektora szkoły. Dyrektor doceniający swoją Radę Pedagogiczną ma zaangażowaną Radę. Krytyka blokuje zaangażowanie.
Nauczycielom potrzebne jest poczucie, że są kompetentni.
Tak, jak uczniom potrzebne jest docenienie i świętowanie, tak samo jest potrzebne nauczycielom. Trzeba wykorzystać każdą okazję, aby autentycznie docenić i pochwalić pracę nauczycieli.
- ODPOCZYNEK
Na koniec zadbanie o to, aby nauczyciel utrzymywał równowagę pomiędzy praca i życiem osobistym. Oczywiście jest to przede wszystkim w rękach samego nauczyciela, ale wymagania szkolne mogą tę równowagę ograniczyć.
Ocenę dobrostanu nauczycieli można pozyskać pytając ich, co im pomaga, a co przeszkadza w pracy. Na wiele tak pozyskanych informacji nie da się nic poradzić, ale mogą znaleźć się takie, które mogą zmienić zarządzający szkołą.
Inspiracja artykułem Chrisa Jones i Matthew X. Joseph