Zmieniając nieznacznie treść pytania można spowodować refleksję uczniów  i głębsze uczenie się.

Badania edukacyjne potwierdzają, że pytania kształtują myślenie. Gdy pytanie zostanie zadane, mózg zaczyna bezwiednie pracować nad odpowiedzią. Pytania często mają zawartą intencję, jeśli np. zadamy pytanie – Dlaczego coś nie jest dobre, to pytana osoba szuka powodów negatywnych. Dlatego warto zastanowić się nad ukrytą intencją zawartą w pytaniu. Na przykład, gdy pytanie brzmi: Dlaczego jesteś w tym słaby? – to mózg szuka dowodów potwierdzających przekonanie, że pytany w czymś nie jest dobry. Ale gdy zadamy pytanie oparte na możliwościach, takie jak: Jak możesz to poprawić? – uruchamiane jest zupełnie inne myślenie.

Sposób w jaki formułujemy pytania, może albo wzmacniać uczenie się ucznia, albo je osłabiać.

W tym wpisie zaproponuję trzy strategie na dobre pytania.

1. Zamiast problemu możliwości.

Pytania – Co poszło nie tak? Jakie błędy popełniłeś? – koncertują ucznia na deficytach. Zamiast tego lepiej skupić się na mocnych stronach ucznia, np.: „Co pomogło Ci dotrzeć w tym zadaniu tak daleko?”

Zamiast: Jaki błąd popełniłeś? – lepiej: Jak teraz mógłbyś to lepiej wykonać?.

Chodzi o to, aby zachęcić ucznia do dalszych działań.

2. Zadawanie precyzyjnych pytań.

Niejasne pytania prowadzą do niejasnych odpowiedzi.

Na przykład pytanie/polecenie: Czy możesz wyjaśnić ten fragment?, nie jest dla pytanego całkowicie klarowne. Pytanie musi być bardziej precyzyjne.

Tak jak lekcja, czy polecenia powinno zawierać kryteria sukcesu, tak też pytanie powinno określać, na jaki temat pytający oczekuje odpowiedzi.

• Zamiast Czy możesz pomóc w sprzątaniu klasy?,można zapytać: Czy możesz wytrzeć ławki i zetrzeć tablicę?
• Zamiast „Czy zrozumiałeś tekst?”można zapytać „Jaka jedna myśl z tekstu budzi twoje wątpliwości”

3. Pytania refleksyjne

Pytania mogą być zamknięte, ale takie sprawdzają jedynie wiedzę ucznia. Dlatego, aby pobudzić ucznia do myślenia i refleksji, trzeba zadawać pytania otwarte. Nie oczekiwać jednej słusznej odpowiedzi, ale pozwolić uczniom na formułowanie własnej opinii. Dobrze, jeśli pytania zachęcają do krytycznego myślenia, łączenia pomysłów i generowania spostrzeżeń.

• Zamiast pytania: Czego nauczyłeś się z tej lektury?, można zapytać: Jaki jest jeden pomysł z tej lektury, który sprawił, że inaczej spojrzałeś na świat?
• Zamiast: „Czy podobała Ci się książka?”, można zapytać: „Która część książki wywarła na tobie największe wrażenie?”

Pytania dotyczące osobistej opinii ucznia są dla niego bezpieczniejsze i bardziej zachęcające do odpowiedzi. Opinia jest osobistym zdaniem i może być różna, za to pytanie o fakty niesie w sobie niebezpieczeństwo, że  pytany udzieli nieprawidłowej odpowiedzi.

Pytania to coś więcej niż tylko narzędzia do oceny — to zaproszenia do myślenia, eksploracji i rozwoju.

Można pracować nad wymienionymi strategiami, zastanowić się wcześniej nad pytaniami, które chce się uczniom zadać podczas lekcji.

Warto je poddać wcześniejszemu testowi:

• Czy są precyzyjne?
• Czy dają możliwości?
• Czy zachęcają do refleksji?

Pomocne jest obserwowanie odpowiedzi uczniów na zadane pytania – czy rozumieją pytania, czy chętnie odpowiadają, czy wygłaszają swoje opinie.

Inspiracja artykułem Cathleen Beachboard