Każdy nauczyciel ma lub będzie miał do czynienia z hałaśliwą klasą. Nie oznacza to, że jest to zawsze negatywne zjawisko. Uczniowie potrzebują rozmawiać, śmiać się i nawiązywać kontakty. Jednak często jest to duża przeszkoda w nauczaniu. Zwracanie uwagi klasie nie spełnia pokładanych nadziei, dlatego warto opracować sobie system uspokajania klasy.
W tym wpisie 23 sugestie, jak to robić. Pominięto w nich głośne sygnały, typu dzwonki, migotanie światłem, czy podnoszenie głosu.
Najlepiej jest modelować praktyki uciszania uczniów już w pierwszym tygodniu szkoły. Warto z nimi przećwiczyć sposób na uciszanie – polecić uczniom hałasowanie przez chwile, zastosować wybrany sposób i analizować efekt.
Na początek warto pokazać uczniom badania mówiące o szkodliwości hałasu. Można pożyczyć przyrząd do mierzenia hałasu i pokazać uczniom jaki jest poziom hałas.
Aplikacja Too Noisy , dostępna w bezpłatnej wersji online dla nauczycieli, wykrywa poziom głośności w pomieszczeniu w decybelach i odpowiednio dostosowuje grafikę na ekranie lub ostrzega dźwiękiem.
Ważne jest, aby uczniowie rozumieli, że cisza sprzyja nauce, a hałas ja utrudnia.
Szkoła podstawowa – młodsze klasy
- Nauczyciel składa dłonie i szeptem ogłasza, że trzyma w dłoniach ciszę. Uczniowie pochylają się, aby zobaczyć, co nauczyciel ma w dłoniach. Nauczyciel prosi, aby też złożyli ręce i przekazali ciszę dalej.
- Nauczyciel ma butelkę napełnioną wodą z zapachem. Gdy hałas w klasie się podnosi, nauczyciel rozpyla zapach.
- Nauczyciel wydyma policzki jakby chciał wypuścić bąbelki z ust i prosi uczniów o zrobienie tego samego. Robiąc to, dzieci nie mogą mówić.
- Misa tybetańska pocierana drewnianym kijem wydaje bardzo uspakajający dźwięk, można jej używać w klasie szkolnej. Warto poprosić uczniów, aby słuchali dźwięku aż ucichnie. Uczniowie mogą zasygnalizować koniec dźwięku np. podniesieniem ręki.
- Szept jest często dobrym sposobem. Gdy nauczyciel zaczyna szeptać, uczniowie cichną, aby usłyszeć, co nauczyciel mówi.
- W komentarzu do artykułu z którego korzystam, oddano jeszcze inny pomysł: Nauczyciel rysuje na tablicy uśmiechniętą buźkę i dopisuje przy niej imiona dzieci, które przestają rozmawiać i koncertują się na lekcji.
Szkoła podstawowa wyższe klasy
- Odliczanie od pięciu: „5… 4… 3… 2… 1.
- Pięcioetapowy rytuał wyciszenia. Na dany sygnał:
- Skup wzrok na mówcy
- Bądź cicho
- Bądź spokojny
- Odłóż to co trzymasz w ręku
- Słuchaj
- Nauczyciel mówi: „1, 2, 3, patrz na mnie”. Uczniowie odpowiadają: „1, 2, patrzę na ciebie”.
- Nauczyciel mówi ustalone magiczne słowo, a uczniowie je powtarzają i przestają mówić. Hasłem do ciszy może być ustalone na lekcję – pojęcie związane z tematem np. liczba całkowita lub renesans
- Nauczyciel mówi «Przebita opona!», a uczniowie naśladują ulatujące powietrze: „Shhhhhh!”
- Nauczyciel mówi: „chmura”, a uczniowie klaszczą i wydają dźwięk grzmotu „bum”
- Można wraz z klasą ustalać słowo na wyciszenie, i od czasu do czasu je zmienić.
- Nauczyciel prosi uczniów, że jeśli słyszą nauczyciela, to maja wziąć głęboki oddech. Ten sposób działa jeszcze z dodatkową korzyścią – dotlenienia.
- Nauczyciel poleca: Jeśli mnie słyszysz, dotknij swojego nosa… Jeśli mnie słyszysz, dotknij swojego łokcia… Jeśli mnie usłyszysz, dotknij swojego ucha…
- Klaskanie w określonym rytmie. Uczniowie powtarzają ten sam dźwięk.
- Sygnały ręczne. Może to być podniesienie ręki przez nauczyciela i powili zginanie kolejnych palców.
- Na ścianie w sali lekcyjnej zamieszczony jest wykres hałasu:
Absolutna cisza
Głos kina
Głos biblioteki
Restauracja z grającym skrzypkiem
Głos z restauracji
Głos z koncertu rokowego
(wykres może być oznaczony literami słowa HAŁAS)
Nauczyciela zaznacza na wykresie panujący w klasie hałas.
- Nauczyciel zapowiada, że jeśli uda się, że na dany sygnał wszyscy w ciągu 20 sekund wracają na swoje miejsce i zapada cisza, to klasa przesuwa się na przygotowanej planszy o jedno pole. Jeśli klasa dotrze do końca planszy następuje świętowanie sukcesu.
Szkoła średnia
- Można zacząć odtwarzać muzykę. To może pomóc uczniom wyciszyć się lub zapobiec zakłócaniu porządku. Najlepiej sprawdza się muzyka klasyczna, ale znany uczniom i spokojny utwór tez jest dobry.
- Nauczyciel może zwracać się bezpośrednio do ucznia głośno rozmawiającego z innym uczniem: «Za minutę będę potrzebować Twojej niepodzielnej uwagi, więc proszę, zakończ rozmowy»”. Takie ostrzeżenie nie jest agresywne i przeważnie przynosi rezultaty.
- Nauczyciel może określić stan zachowania uczniów niezbędny do prowadzenia lekcji, można go nazwać „gotowością”. Na przykład brak telefonów komórkowych, podręcznik na ławce, brak rozmów, skupienie. Warunki najlepiej określić razem z uczniami. Na dany sygnał nauczyciel przypomina uczniom o stanie gotowości.
- Nauczyciel podchodzi do kilku uczniów, którzy nie rozmawiają z innymi i zaczyna im coś wyjaśniać. Inni uczniowie milkną, bo też chcieliby usłyszeć.
- Nauczyciel może zwrócić uwagę uczniów, wypowiadając słowa w obcym języku. To przykuwa uwagę uczniów.
- Nauczyciel milknie i zachowuje się całkowicie cicho. Uczniowie zaczynają się zastanawiać, dlaczego nic nie mówi i zaczynają się dopytywać. Można wtedy odpowiedzieć – poczekam i spojrzeć w kierunku osób hałasujących. Niestety nie zawsze ta metoda działa.
Korzystałam z artykułu Daniela Leonarda