Autonomia, wybór, kompetencja, poczucie wartości, docenianie, próba, możliwość poprawy, poczucie przynależności, partnerstwo.
Pewnie jest jeszcze wiele ważnych słów, ale jeśli tylko te będą uwzględniane w nauczaniu, to ono zmieni się bardzo na korzyść uczniów.
Pogrupuje je zgodnie z teoria samostanowienia, która mówi, że każdy uczący się człowiek ma trzy potrzeby: autonomii, kompetencji i więzi.
Autonomia, wybór
Znacznie lepiej i skuteczniej się uczymy, jeśli mamy zapewniony choć pewien zakres autonomii, gdy możemy dokonać wyboru. Na przykład tego, czego się uczymy, jak się uczymy i w jakim tempie. W szkole jest bardzo ograniczona autonomia ucznia, ma uczyć się tego, co jest w programie i w wyznaczonym terminie. Nie jest łatwo nauczycielowi wprowadzić autonomię, ale małymi kroczkami da się. Bardzo dobra droga jest dawanie uczniom wyboru, on powoduje, że uczniowie biorą odpowiedzialność za siebie, swój wybór i za uczenie się.
Kompetencja, poczucie wartości, docenianie, próba, możliwość poprawy
Ocenianiem, karaniem działamy na obniżenie poczucia własnej wartości u uczniów. Antidotum na to jest docenianie, nie chwalenie, a właśnie docenianie za konkret.
Uczeń doceniany rośnie na swojej drodze uczenia się, angażuje się i zwiększa się jego motywacja. Nie da się przecenić doceniania. Dlatego informacja zwrotna do pracy ucznia powinna zwierać docenienie, tylko wtedy wskazówki do poprawy mogą być przyjęte.
Uczeń doceniany i informowany o swoich postępach czuje się kompetentny; wie, że się uczy, a to jest konieczne dla procesu uczenia się.
Człowiek nie uczy się liniowo, często popełnia błędy. Żeby one były uczące, nie można za nie karać. Kompetencja oznacza, że jestem w stanie się nauczyć. Czyli musze próbować, ryzykować i poprawiać.
Poczucie przynależności, partnerstwo
Bardzo ważny aspekt uczenia się to, że jest to proces społeczny. Dużo łatwiej uczyć się wspólnie i wzajemnie od siebie. Uczniowi potrzebne jest poczucie przynależności do klasy, szkoły, środowiska. To nie rywalizacja jest motorem uczenia się, to zdecydowanie poczucie wspólnoty, przynależności do jednej „drużyny”. Wież to też dobre relacje, pomiędzy uczniami i pomiędzy nauczycielem i uczniami. Potrzebne jest partnerstwo w nauczaniu dialog, pytanie uczniów, co im pomaga, a co przeszkadza się uczyć.
Teoria samostanowienia określa trzy potrzeby, warto o nie zadbać w klasie szkolnej. Zawód nauczyciela jest szczególny, w nim można nawiązać kontakt z wieloma młodymi osobami, pomóc im w uczeniu się i daje możliwość pozostania w pamięci wielu osób, jako osoba znacząca.